Makroskopowe rozpoznawanie głównych skał osadowych

T;Skały osadowe tworzą się w wyniku niszczenia skał wyjściowych(magmowych i metamorficznych).

1.Głowne procesy osadowe

*wietrzenie mechaniczne -wietrzenie fizyczne, głównym czynnikiem sprawczym są różnice temperatur powietrza, które powodują do rozpadu ziarnowego, blokowego i powierzchniowego skały.

*wietrzenie chemiczne- głownym czynnikiem sprawczym jest woda , która zawiera związki chemiczne i w ten sposób oddziaływuje na otoczenie skalne.

*transport- transport wodny np. rzeczny, morski, jeziorny

transport wiatrowy eoliczny

transport lodowcowy

*akumulacja- nagromadzenie osadów w warunkach śródlądowych np. osady wydmowe albo osady lodowcowe.

*sedymentacja- gromadzenie się osadów w zbiornikach wodnych .

*kompakcja-to zmniejszenie wodnych przestrzeni miedzyziarnowych w skutek warstw wyżej położonych(zagęszczanie się osadów)

*diageneza-zespół procesów geologicznych prowadzący do przejścia skał osadowych luźnych w skały zwięzłe(skonsolidowane, scementowane) np. piasek w piaskowiec

2.Podział skał osadowych

A)skały okruchowo-ilaste(tworzą się w wyniku wietrzenia mechanicznego)

B)skały organiczne- tworzą się w skutek opadania fragmentów roślinnych i zwierzęcych an dno zbiorników wodnych przy udziale substancji chemicznej.(skały bio-chamiczne)

C)skały chemiczne- w wyniku wytrącania się substancji chemicznej z roztworów wodnych.

3.Struktury

W grupie skał okruchowo-ilastych struktury są następujące:

-struktury kamieniste >64mm głazy konglomeraty skalne

-struktury żwirowe(psefitowe) >64-2mm gruzskalnybrekcja(ostrokrawędziste ziarna)

Żwir zlepieniec (Optoczone ziarna)

-s. piaskowe(psamitowe) 2-0.063mm piasekpiaskowiec

-s. pyłowe(aleurytowe) 0.063-0.002mm mułmułowiec

-s. iłowe(pelitowe) <0.002mm(już pył nie ziarna)iłiłowiec

-s. różnoziarniste - w badanych skałach występują ziarna o zróżnicowanych średnicach.

W grupie skał organicznych wyróżnia się struktury:

-s. biomorficzne- w badanych skałach widac szczątki roślinne lub zwierzęce.

-s. skrytobiomorficzne - w badanych skałach nie widac szczątków roślinnych lub zwierzęcych (jedynie pod mikroskopem ,wystepowanie mikroorganizmów)

W grupie skał chemicznych wyróżnia się struktury :

-s. grubokrystaliczne- średnica kryształków jest większa od pół milimetra

-s.średniokrystaliczne 0.5-0,1mm

-s.drobnokrystaliczne 0.1-0.0001 mm

-s.koloidalne < 0,0001mm

4.Tekstury

Ze względu na uporządkowanie składników wyróżnia się tekstury:

a)t.bezładne(typowe dla skał chemicznych)

b)t.warstewkowe(składniki skał ułożone sa równolegle (płasko, przekątnie i krzyżowo)

c)t.łupkowe -występują płytki skalne o równoległym położeniu(zlupokaceniu)

Ze względu na sposób wypełnienia przestrzeni skalnej wyróżnia się tekstury

a)t.masywne-typowe dla skał chemicznych

b)tekstury komórkowe-typowe dla skał organicznych

c)tekstury porowate-typowe dla skał osadowych luźnych np. piaskowce lub żwiry.

5.Skład mineralny

W skałach osadowych można wyróżnić 2 grupy minerałów;

a)minerały alogeniczne-to sadniki skał wyjściowych, które zostały przetransportowane do zbiornika sedymentacyjnego

-biotyt

-muskowit

-plagioklazy kwaśne

-plagioklazy zasadowe

-skalenie

-ortoklaz

-pirokseny amfibole

-oliwiny

Nazwa	Barwa	Struktura	Tekstura	Skład mineralny	Spoiwo	Pochodzenia skały	Uwagi
Zlepieniec(gruboziarnisty)	Żóltoszara	Żwirowa	Bezładna i masywna	Fragmenty skał magmowych, osadowych i metamorficznych	Krzemionkowe	Okruchowo-ilaste.
Zlepieniec (drobnoziarnisty)	jasnożółty	Jw.	Jw.	Kwarc,ortoklaz,skalenie,plagioklazy kwaśne	Ilasto węglanowe	jw
Piaskowiec(kwarcowy)	Ciemnoszary,żółtoszary	jw	Bezładna masywna	Kwarc,plagioklazy kwaśne,	Krzemionkowe	jw
Piaskowiec(żelazisty)	Brunatny	jw	jw	Limonit,ortoklaz,kwarc,skalenie,plagioklazy kwaśne	Żelaziste	jw
Piaskowiec(glaukonitowy)	Zielona,jasnozielona	Jw.	Jw.	Glaukonit,kwarc,skalenie,plagioklazy kwaśne,muskowit	Ilasto-węglanowe	jw
Iłołupek	Jasnoszary,ciemnoszary	iłowa	łupkowa	Minerały ilaste	Ilaste	jw
Łupek ilasty	Jasnoszary,ciemnoszary	iłowa	Łupkowa	Minerały ilaste	Ilaste	jw	Bardziej pachnie świezo malowaną ścianą.
Łupek miedzionośny	Barwy czarnej z nalotami barwy zielonej	Iłowa	Łupkowa	Minerały miedzi	Okruchowoilaste	jw
Wapień organiczny	Żółtoszary,ciemnobrązowy	Bimorficzna	Komórkowa	Węglany wapnia	Węglanowe	Organiczne	Reaguje na zimno z kwasem solnym
Kred piszaca	Biala	Skrytobiomorficzna	Mikroporowata	Weglany wapnia	Weglanowe	Jw.
Krzemien	Szara, ciemno-szara	Skrytobiomorficzna	Bezladna, masywna	Bezpostaciowe związki krzemionkowe	Weglanowo-krzemionkowo	Jw.
Margiel	Szara, jasno-szara	Skala przejsciowa miedzy skalami węglanowymi a okruchowo ilastymi	Masywna	Weglany wapnia, mineraly ilaste	Weglanowo-ilaste	Jw.
Wapien(chemiczny)	Szaro-berzowa	Koloidalna	Masywna	Weglany wapnia	Brak	Chemiczne
Halit	Ciemno-szary, przezroczysty	Grubokrystaliczna	Masywna	Halit	Brak	Chemiczne

b)minerały autogeniczne- utworzone na miejscu w zbiornikach sedymentacyjnych

-kalcyt

-dolomit

-gips

-anhydryt

-limonit

-syderyt -

*m.ilaste (barwa jasno szara; zapach świeżo malowanej ściany; w czasie intensywnych opadów pęcznieją a gdy susza kurczą się)

*glaukonit(barwa zielona; wskaźnik osadów szelfowych)

*halit (NaCl)(barwa biała, jasnoszara, do ciemnoszarej a nawet niebieska; przezroczysty ;rysa biała; połysk szklisty ;pokrój kostkowy ; łupliwość dokonała;twardosc2-3;forma ziarnista ;smak słony)

*sylwin(sól potasowa żółto pomarańczowa)słono-gorzki

*karnalit(sól magnezowa ciemnoczerwono brązowa)gorzki

6.Spoiwo

*spoiwo ilaste-jasnoszare zbudowane z materiałów ilastych , nie dość twarde

*spoiwo węglanowe(białoszare zbudowane z węglanów wapnia ;dość twarde)

*spoiwo żelaziste(różowoczerwone zbudowane z tlenków i wodorotlenków żelaza, twarde)

*spoiwo krzemionkowe(zabarwienie żółtoszare ze związków bezpostaciowych krzemionkowych, bardzo twarde spoiwo.)

---