We współczesnej doktrynie wyróżnia się administrację władczą i administrację świadczącą. O administracji

władczej mówi się wówczas, gdy administracja wkracza, przy użyciu środków władczych ingeruje w sferę

prawną obywateli, ogranicza jego wolność bądź własność, gdy nakłada na niego obowiązek, w jakiś sposób

go obciążą.

Administracja świadcząca zapewnia obywatelowi określone świadczenia lub inne korzyści. Administrację

świadczącą należy rozumieć instrumentalnie jako stosowanie określonych środków. Przy takim ujęciu

administracji świadczącej nie można przeciwstawiać administracji władczej, bo występuje tu wzajemne

zazębianie się.

1. Formy władcze:

 działania władcze administracji publicznej będą wymagały wyraźnego wyposażenia organu

administracji w prawo do korzystania z władztwa, (nie ma ogólnego domniemania);

 do podejmowania działań władczych musi być wyraźna norma kompetencyjna („organ musi ją

wskazać ), np. starosta uprawniony do cofnięcia prawa jazdy;

 stosowanie działań władczych wymaga respektowania pewnej procedury, działania władcze z natury

rzeczy powodują jakieś skutki w sytuacji prawnej adresata (np. jakaś przykrość) więc wymóg

stosowania procedury jest ważny, aby taka decyzja nie spadała na adresata jak „piorun z jasnego

nieba”;

 działania władcze są działaniami jednostronnymi;

 działania władcze muszą być we właściwej formie zakomunikowane adresatowi (wymóg właściwej

komunikacji, zgodnej z prawem);

 działania władcze administracji publicznej podlegają kontroli sądowej (konsekwencja zasady

legalności), co do zasady wszystkie te działania będą podlegały kontroli sądowej.

2. Formy niewładcze

 organ administracji publicznej nie musi dysponować wyraźną kompetencją (nie ma takiego

wymogu), upoważnienie może wynikać z zakresu działania tego organu (z ogólnych norm

zakreślających jego działalność);

 nie ma wymogu przeprowadzenia procedury, wystarczą zasady prawa cywilnego;

 w przypadku działań o charakterze niewładczym, zazwyczaj mamy do czynienia z takimi

czynnościami, które mają charakter dwustronny, np. umowy cywilnoprawne, gdy strony układają

wzajemne stosunki na zasadzie równorzędności;

 w przypadku działań niewładczych nie ma wymogu właściwej komunikacji;

 wymóg kontroli sadowej w stosunku do działań niewładczych jest w zasadzie zbędny, ale pojawiają

się takie sytuacje, takie czynności niewładcze, które mogą pośrednio wpływać na sytuację prawną

adresata, np. czynności materialno-techniczne i ustawodawca w stosunku do niektórych otworzył

drogę do kontroli sąd

3. Formy dzialania admnistarcji dzielimy również na Zewnętrzne ( akt normatywny, akt

administracyjny, promesa, umowa cywilnoprawna, porozumienie administracyjne, działania materialne)

oraz

Wewnetrzne ( planistyczne, polecenia słuzbowe, czynności dokumentacyjne)

Formy działania administracji - wykres

.........................................................................................................................................

I I I I I

Akty normatywne Przyrzeczenie Umowy cywilno Porozumienia czynności

materialnotech.

administracyjne -prawne administr.

Akty normatywne powszechnie obowiązujące - jako pewien instrument, za pomocą którego

administracja publiczna będzie realizować swoje zadania. Najistotniejsze cechy:

 podjęcia takiego aktu przez organ wymaga istnienia normy kompetencyjnej, upoważnienie

ustawodawcy;

 nie ma procedury (w rozumieniu procedury administracyjnej) do podjęcia takiego aktu;

 te akty podlegają publikacji, taka forma quasi-doręczenia (zakomunikowania) aktu;

 mogą one kształtować sytuację prawna adresatów, albo bezpośrednio, albo w sposób

pośredni, tworząc umocowania do podejmowaniu aktów administracyjnych, czy aktów

administracyjnych generalnych.

 Nie mają konkretnego adresata, najczęściej mają charakter generalnym

 przykładami są ustawy, uchwały rady miasta, rozporządzenia

Akt administracyjny. Aktem administracyjnym jest władcze działanie prawne organu adm.

skierowane na wywołanie konkretnych indywidualnie oznaczonych skutków prawnych, regulujących

konkretna sprawę skierowaną do konkretnego adresata. Skutek prawny jest celem aktu, który znosi, zmienia

lub tworzy prawa i obowiązki bądź ustala je w sposób wiążący. Podstawą tego aktu jest przepis prawny.

Cechą charakterystyczną jest jego władczość. Akt adm. musi pochodzić od organu uprawnionego do jego

wydania, musi mieć podstawę prawną. Jest szczególna formą czynności prawnych organów

administrujących, regulowaną przez przepisy prawa adm. Ma moc obowiązującą wobec adresata.

Akt administracyjny (podział).

1. Przyjmując za kryterium podziału zdeterminowanie aktu administracyjnego przez podstawę prawną można

wyróżnić:

a) akty deklaratoryjne

b) akty konstytutywne.

Ze względu na żądania adresata (strony):

a) akty pozytywne

b) akty negatywne

4. Akty zależne od adresata bądź od niego niezależne:

a) akty jednostronne

b) akty dwustronne.

5. Ze względu na treść rozstrzygnięcia sprawy:

a) akty nakazujące

b) akty kształtujące

c) akty ustalające.

6. Akty administracyjne, które wywierają skutki prawne w sferze prawa cywilnego bezpośrednio (np. decyzje

administracyjne o wywłaszczeniu) bądź tylko pośrednio, stanowiąc niezbędną przesłankę dla zawarcia

umowy.

7. Rzeczowy akt administracyjny związany z rzeczą lub przedsiębiorstwem. Uprawnienia i obowiązki w tym

przypadku mogą przechodzić na każdorazowego właściciela rzeczy lub podmiot prowadzący

przedsiębiorstwo.

8. Akty oddziaływujące na prawa osób trzecich. Zdarza się taka sytuacja, że pozytywny akt administracyjny

dla jego adresata oddziaływuje obciążająco na prawa osób trzecich. Akty administracyjne można

klasyfikować według jeszcze innych kryteriów, np. według zasięgu ich mocy obowiązującej, czy według

pozycji organu wydającego akt. Główną role w administracji publicznej odgrywają administracyjne akty

konstytutywne; przy ich zastosowaniu administracja spełnia swoje zadania w sferze organizowania

stosunków społecznych i gospodarczych.

Akt administracyjny (deklaratoryjny i konstytutywny).

Akt deklaratoryjny- Deklaruje (ustala), że w danej sytuacji adresat aktu ma określone uprawnienia lub

obowiązki których sam akt nie tworzy, a które wynikają z przepisów prawa. Akty deklaratoryjne ustalają

treść stosunku prawnego, treść i granicę uprawnień i obowiązków adresata aktu. Akt deklaratoryjny działa od

chwili spełnienia przesłanek warunkujących nabycie prawa i dopiero od chwili wydania takiego aktu można

powołać się na swoje prawo.

Akt konstytutywny- tworzy, zmienia lub znosi stosunek prawny przy czym skutek prawny następuje z mocy

aktu adm. z chwilą jego wydania (ogłoszenia lub doręczenia). Występują również w akcie konstytutywnym

elementy deklaratoryjne jak stwierdzenie iż zaszły przewidziane prawem przesłanki do wydania takiego aktu.

Podział na akty konstytutywne i deklaratoryjne ma przede wszystkim znaczenie dla ustalenia powstania

skutków prawnych, czy powstają od chwili gdy zostają spełnione przesłanki (ex tunc) czy z chwilą wydania

aktu (ex nunc). Większe znaczenia ma podział na akty adm. i poświadczenia. Poświadczenia wydawane są

w innym trybie, nie ma od nich odwołania i nie podlegają one egzekucji.

Akt administracyjny (wewnętrzny i zewnętrzny).

Akty zewnętrzne, które mogą być skierowane do wszystkich obywateli i podmiotów nie podporządkowanych

organizacyjnie ani nie pozostających w szczególnych stosunkach zależności.

Akty wewnętrzne, które skierowane są do podmiotów pozostających w stosunku podporządkowania albo do

osób pozostających w szczególnym stosunku zależności i poddanych z tego tytułu szczególnym stosunkom

prawnym (akty występujące w układzie wewnętrznym). Stosunki wewnętrzne tak jak i zewnętrzne

regulowane są przepisami ustawowymi i rozporządzeniami (aktami normatywnymi) przez co całkowite

rozdzielenie sfery zew. i wew. jest niemożliwe. Jednakże w sferze wewnętrznej są różnego rodzaju przepisy

zawarte w regulaminach i instrukcjach, które nie występują w prawie powszechnie obowiązującym.

Regulacje wew. mogą oddziaływać na stosunki zew.

Akt administracyjny (jednostronne i dwustronne). Prawo materialne rozstrzyga o tym, czy w danym

przypadku można wydać akt administracyjny jednostronny, czy dwustronny.

Akty jednostronne wydawane są z urzędu, bądź też na wniosek strony lub innej osoby, niezależnie od woli

adresata aktu. Takimi aktami z reguły nakłada się obowiązki np. nakaz rozbiórki obiektu budowlanego.

Większość aktów administracyjnych stanowi akty jednostronne.

Akty dwustronne wydaje się za zgodą adresata. Wyrażenie zgody przez adresata aktu dwustronnego

następuje np. przez złożenie podania o określonej treści, przystąpienie do konkursu o określone stanowisko,

itp. Akty dwustronne nie są aktami dwustronnymi w pełnym tego słowa znaczeniu, ponieważ przy tych

ostatnich treść aktu zależy od woli obu stron (np. przy zawarciu umowy). Przy dwustronnych aktach

administracyjnych chodzi o wyrażenie zgody przez adresata aktu na jednostronne rozstrzygnięcie sprawy w

drodze aktu administracyjnego. Ta zgoda mieści się z reguły we wniosku o wydanie aktu administracyjnego

o określonej treści. W prawie administracyjnym nie obowiązuje zasada autonomii woli stron, a jedynie co do

części aktów administracyjnych wyrażenie zgody na wydanie aktu w określonej sprawie.

Akt administracyjny (negatywne i pozytywne).

Pozytywne- to takie akty, które w całości uwzględniają żądanie adresata. Milczenie niekiedy może oznaczać

akt pozytywny.

Negatywne- to takie akty, które chodź by w części nie uwzględniają żądania strony. Adresatowi takiego aktu

przysługuje wyjaśnienie na piśmie i prawo odwołania się od takiego aktu. Np. organizator zgromadzenia

publicznego musi o tym zawiadomić gminę, nie później niż 3 dni a nie wcześniej niż 30 dni przed

zgromadzeniem. Jeżeli dany organ (gmina) jeżeli nie ma podstaw do wydania decyzji o zakazie

zgromadzenia to jej nie wydaje, natomiast jeżeli znajdzie taka podstawę (np. jest to sprzeczne z prawem o

zgromadzeniach) wydaje decyzje o zakazie zgromadzenia (akt negatywny) od której organizator może

wnieść odwołanie do wojewody, a następnie skargę do NSA.

Akt administracyjny (nakazujący, kształtujący i ustalający). Podział ten jest oparty na treści

rozstrzygnięcia.

Akty nakazujące zawierają nakazy lub zakazy, zobowiązują do określonego w nich zachowania się

(czynienia, znoszenia lub zaniechania).

Akty kształtujące prawo ustanawiają, zmieniają lub znoszą konkretny stosunek prawny, określony status

prawny.

Akty ustalające ustalają prawo lub prawnie istotną właściwość osoby. Akt ustalający stwierdza co według

obowiązującego prawa obowiązuje w konkretnym przypadku. Jest aktem administracyjnym, ponieważ ustala

sytuację prawną w sposób wiążący i przez to ma charakter regulujący.

Akt administracyjny (osobiste, rzeczowe i osobisto- rzeczowe).

Akty administracyjne osobiste - wywierają skutki w sferze prawa cywilnego bezpośrednio (wywłaszczenie

nieruchomości na podstawie decyzji adm.) lub pośrednio co stanowi niezbędną przesłankę dla zawarcia

umowy.( np. akt potwierdzajacy uprawnienie do wykonywania jakiegoś zawodu)

W przypadku rzeczowego aktu adm. związanego z rzeczą lub przedsiębiorstwem uprawnienia lub obowiązki

mogą przechodzić na każdorazowego właściciela rzeczy lub podmiotu prowadzącego przedsiębiorstwo.

Umowa cywilnoprawna może być stosowana w pewnych obszarach administracji publicznej, gdy

organ adm. publicznej nabywa pewne dobra, czy uslugi, gdy organ pozbywa się wlasnego mienia np.

gruntów lub nieruchomości, umowa jest również stosowana, w odniesieniu do realizacji usług publicznych z

zakresu , komunikacji, kultury, dostawy mediów.

Porozumienie administracyjne. Porozumienie jest instrumentem organizowania działalności

podmiotów w sferze przydzielonych im zadań, w szczególności obejmować może sferę stosunków

administracyjnoprawnych. Obecnie porozumienia mogą zawierać gminy z organami administracji rządowej w

sprawie przejmowania przez organy gminy zadań z zakresu administracji rządowej, co przewiduje art.8

ustawy z 8 marca 1990r. o samorządzie gminnym. Ta ustawa stanowi też, że „Gminy mogą zawierać

porozumienia międzygminne w sprawie powierzania jednej z nich określonych przez nie zadań publicznych”.

Według art.8 ust.2 ustawy z 5 czerwca 1998r. o samorządzie województwa województwo może zawierać z

innymi województwami oraz jednostkami lokalnego samorządu terytorialnego z obszaru województwa

porozumienia w sprawie powierzania prowadzenia zadań publicznych. Ustawa z 5 czerwca 1998r. o

samorządzie powiatowym przewiduje, że powiat może zawierać z organami administracji rządowej

porozumienie w sprawie wykonywania zadań publicznych z zakresu administracji rządowej.

Przyrzeczenie ( promesa)- jest szczególnym rodzajem oświadczenia organu administracji, przez

które zobowiązuje się on do podjęcia określonego działania albo do dopuszczenia do pewnego działania.

Generalnie instytucja przyrzeczenia nie jest w naszym państwie prawnie uregulowana. Można spotkać się z

przyrzeczeniem w niektórych ustawach (ustawa z 19 listopada 1999r.- Prawo działalności gospodarczej;

ustawa z 9 listopada 2000r. o repatriacji).

---