• Paul Tillich

• Dyskurs religijny ma raczej pragmatyczną niż informacyjną rolę

• Wszystkie doktryny, w których buduje się pojęcie prawdy są podejrzane

• Prawda w języku potocznym wiąże się ze zgodnością z rzeczywistością, obiektywnością, szczerością

• Koncepcje definicji prawdy w filozofii:

• Inflacyjne: prawda to slowo, które się do czegoś odnosi; 3 koncepcje inflacyjnej definicji prawdy:

• Koherencyjna (spójna) - coś jest prawdziwe, gdy jest spójne z jakimś systemem wypowiedzi (herezja to niespójność z dogmatami, slowami papieża); potrzeba dobrze przygotowanego systemu religijnego, a religia jest systemem symbolicznym, obrazowym, nie posiada algorytmizowanego systemu regul postępowania; religie są absolutyzacją pewnych regul (np. liczą się tylko święte teksty);

• Pragmatyczna - William James: „prawda to jedynie pożytek wcielony w nasze myślenie”; przekonanie jest dla pragmatyków nastawieniem do dzialania (czlowiek jest bytem dzialającym), np. czlowiek jest przekonany, że gdzieś jest wyjście ewakuacyjne, więc w razie pożaru tam pobiegnie - przekonanie jest w tym wypadku dyspozycją do dzialania, wiąże się to z oczekiwaniem, ze drzwi będą tam, gdzie sobie to wyobraziliśmy; a więc prawdziwe przekonania to takie, które powodują pożytek w dzialaniu: dają możliwość realizacji pewnych zamierzeń, które z tych przekonań wyplywaja; w ten sposób żyjemy w zgodzie ze światem; religia jest więc zmierzaniem do pewnego celu, spelnienia - wszystko, co czlowiek napotyka, prowadzi do tego celu (ale jedynie w prawdziwej wierze, nie w folklorze religijnym)

• Wieczna Tora - Bóg jest światem idei, a rzeczywistość to wieczne poznanie (w niektórych nurtach judaizmu)

• Korepsondencyjna - to, co mówimy i myślimy w sposób adekwatny odzwierciedla rzeczywistość; jednak jeśli prawda, jest wtedy, jak o czymś mówimy, to dyskurs religijny nie może być możliwy, bo możemy powiedzieć wszystko, ale czy to jest adekwatne?; nie ma takiego dowodu matematycznego na to, że np. torturowanie niemowląt jest zle, albo, że Matka Teresa była dobra, a Hitler zly; stajemy przed dylematem: albo, wg definicji korepsondencyjnej, dyskurs religijny nie może być prawdziwy, nie jest możliwy, albo wg teorii adekwatności - dyskurs religijny jest ograniczony i zamknięty („wszystko, co mówi o Bogu, klamie”)

• Deflacyjne: prawda nie istnieje, jest pozorna; do niczego się nie odnosi

• Nośniki prawdziwości:

• dotyczące podmiotu, będące wyrazem aktu poznania

• Zdania, sądy (np. u logików); dotyczą pewnego świata idei, bytów abstrakcyjnych

• Wypowiedzi: w zależności od kontekstu, sytuacji, podmiotu

• Przekonania: stosunek umyslu do rzeczywistości (nie sfera idei czy języka)

• Metafizyczne koncepcje prawdy; prawda utożsamiana z rzeczywistością;

• Transcendentalne - prawdziwe jest to, co rzeczywiste

• Heideggera - aletheia - nieskrytość bytu

---