ANTYBIOTYKI

ANTYBIOTYKI - są to substancje chemiczne wytwarzane przez żywe drobnoustroje, najczęściej przez grzyby i bakterie albo otrzymywane syntetycznie, mające zdolność hamowania wzrostu i / lub zabijania drobnoustrojów.

MECHANIZM DZIAŁANIA ANTYBIOTYKÓW - polega na :

1. uszkadzaniu struktury lub syntezy ściany komórki bakteryjnej lub błony cytoplazmatycznej,

2. hamowaniu wewnątrzkomórkowej syntezy białek i kwasów nukleinowych.

WSKAZANIA

Antybiotyki mogą być stosowane ze wskazań :

1. klinicznych - jeśli wiadomo, że w danym schorzeniu są skuteczne,

2. bakteriologicznych - po wykazaniu in vitro wrażliwości drobnoustrojów wyhodowanych z materiału pobranego od chorego (najlepiej jeśli wskazania kliniczne są potwierdzone badaniem bakteriologicznym)

Posiew - wyhodowanie drobnoustrojów z materiału pobranego od chorego (krew, plwocina, mocz, kał, wymaz itp.)

Antybiogram - określenie wrażliwości wyhodowanych drobnoustrojów na antybiotyki i inne chemioterapeutyki.

PRZECIWWSKAZANIA :

1. banalne zakażenia

2. brak rozpoznania klinicznego

3. brak zagrożenia dla życia chorego

4. konieczność podania zbyt dużej dawki, która mogłaby być toksyczna dla danego chorego

5. nietolerancja na dany antybiotyk

6. zakażenia wirusowe (za wyjątkiem ochrony przed zakażeniem wtórnym)

DAWKOWANIE

Stosowanie antybiotyku wymaga przestrzegania odpowiedniej dla danego leku częstości podawania, która zależy od :

• okresu półtrwania danego antybiotyku

• rozpoznania klinicznego

• wieku chorego

• stanu ogólnego chorego

• schorzeń współistniejących

ANTYBIOTYKOOPORNOŚĆ - jest obecnie zjawiskiem, które znacznie ogranicza skuteczność antybiotyków. Powstaje na skutek :

• nieuzasadnionego podawania antybiotyku

• złego wyboru antybiotyku

• nieprawidłowego dawkowania

• przedwczesnego odstawienia leku

BŁĘDY W STOSOWANIU ANTYBIOTYKÓW :

• stosowanie antybiotykoterapii mimo braku wskazań

• niewłaściwy dobór antybiotyku

• nieprawidłowe dawkowanie

• zbyt krótki okres leczenia

• nieprawidłowo wybrana droga podawania

PODSTAWOWE ZASADY ANTYBIOTYKOTERAPII:

1. antybiotyk należy dobierać w zależności od rodzaju drobnoustrojów i ich wrażliwości,

2. dawka antybiotyku musi być odpowiednio duża a czas leczenia wystarczający do zlikwidowania zakażenia,

3. w zakażeniach mieszaną florą bakteryjną należy określić wrażliwość wszystkich szczepów odpowiedzialnych za zakażenie i dobierać antybiotyk działający na nie,

4. antybiotyki o szerokim spektrum działania są dopuszczalne tylko wtedy, gdy zwłoka w leczeniu może być niebezpieczna dla chorego,

5. leczenie skojarzone kilkoma antybiotykami stosuje się tylko w uzasadnionych przypadkach.

SULFONAMIDY

MECHANIZM DZIAŁANIA

Mechanizm działania sulfonamidów przeciwbakteryjnych opiera się na ich antagonizmie wobec kwasu para-aminobenzoesowego (PABA).

W wyniku jego braku lub niedostatecznej ilości komórka bakteryjna nie może zsyntetyzować kwasu foliowego, który jest niezbędny dla wzrostu i rozmnażania bakterii.

W związku z tym sulfonamidy działają tylko na bakterie potrzebujące do rozwoju i rozmnażania kwasu foliowego, które nie mogą go same zsyntetyzować. Sulfonamidy działają więc bakteriostatycznie, czyli hamują rozwój drobnoustrojów.

Sulfonamidy dzielimy na 3 grupy :

1. sulfonamidy krótko działające, szybko wchłaniane i szybko wydalane, stosowane głównie w zakażeniach układu moczowego :

• SULFAFURAZOL (AMIDOXAL)

• SULFAKARBAMID (URENIL)

• sulfonamidy o przedłużonym i długim działaniu, szybko wchłaniane i powoli wydalane - obecnie wycofane z użycia,

• sulfonamidy słabo wchłaniane z przewodu pokarmowego, działające głównie w jego świetle lub stosowane miejscowo na skórę, śluzówki nosa albo spojówek :

• SULFAGUANIDYNA

• SULFASALAZYNA (SULFASALAZIN)

• SULFACETAMIDUM NATRIUM

• SULFARINOL

• SULFADIAZINUM ARGENTUM (DERMAZIN)

• SULFATHIAZOLUM ARGENTUM (ARGOSULFAN)

PRZECIWWSKAZANIA DO STOSOWANIA :

• alergia na lek

• niewydolność wątroby lub nerek

• zmiany w układzie krwiotwórczym

• okres ciąży

• okres dziecięcy

DZIAŁANIA NIEPOŻĄDANE :

• uczulenia

• hipertermia

• leukopenia

• uszkodzenie szpiku

• zaburzenia żołądkowo - jelitowe

• bóle głowy

INNE LEKI PRZECIWBAKTERYJNE

KOTRIMOKSAZOL (BISEPTOL, BACTERIM, BACTRIM, SEPTRIN) - stanowi synergistyczne połączenie sulfonamidu z trimetoprimem. Działa bakteriostatycznie, hamując podział większości bakterii chorobotwórczych. Jest stosowany głównie w zakażeniach dróg moczowych, a także w innych zakażeniach powodowanych przez wrażliwe bakterie.

POCHODNE NITROFURANU

Są lekami o działaniu przeciwbakteryjnym i przeciwgrzybiczym:

• NITROFURAL (NITROFURAZON) - tabl. do ssania, zasypka, maść ;

stosowany głównie miejscowo w zakażeniach bakteryjnych i grzybiczych skóry i błon śluzowych jamy ustnej,

• NITROFURANTOINA (FURAGIN) - stosowana wyłącznie w zakażeniach układu moczowego, gdyż jest bardzo szybko wydalana z moczem,

• FURAZOLIDON (FURAZOLIDON, ERCEFURYL) - działa w obrębie przewodu pokarmowego na większość drobnoustrojów powodujących zakażenia pokarmowe.

POCHODNE NITROIMIDAZOLU

1. METRONIDAZOL - tabl., flak, amp., tabl. dopochwowe, czopki ;

jest to lek o działaniu bakteriobójczym i przeciwpierwotniakowym.

Działa na bakterie beztlenowe

2. TINIDAZOL - działa jak metronidazol ale dłużej.

POCHODNE CHINOLINY - CHINOLONY PRZECIWBAKTERYJNE

Leki te działają przeciwbakteryjnie poprzez wpływ na topoizomerazę, enzym odpowiedzialny za zwijanie nici bakteryjnego DNA :

1. Chinolony stosowane w zakażeniach dróg moczowych :

• KWAS NALIDIKSOWY (NEGRAM, NEVIGRAMON)

• KWAS PIPEMIDOWY (PALIN, PIPRAM, DEBLASTON)

• Fluorowane chinolony - są to związki o bardzo szerokim spektrum działania :

• PEFLOKSACYNA (ABACTAL)

• OFLOKSACYNA (TARIVID)

• CIPROFLOKSACYNA (CIPROBAY, CIPRINOL, CIPRONEX)

• NORFLOKSACYNA (NOLICIN)

---