Epipaleolit na terenie Syro-Palestyny

ok. 16000 - 8300 p.n.e.

kultura kebaryjska - narzędzia mikrolityczne, groty strzał i zbrojniki pozwalające na intensywne użytkowanie narzędzi, większe osady sugerujące stabilniejsze osadnictwo, rozwinięte zbieractwo roślin, narzędzia do obróbki pokarmów roślinnych, myślistwo (koziorożce, zające gazele itp.), stanowiska: Neweh Dawid, Al-Charaneh

kultura muszabijska - niewielkie osady, rozwinięty przemysł krzemienny, stanowiska: Muszabi

kultura natufijska - duże półstałe osady (do 5000 m2), obiekty osadnicze wznoszone także z kamienia i gliny, narzędzia krzemienne typu rolniczego o zaawansowanej technologii produkcji, rozwój sztuki i elementów kultury symbolicznej (paciorki, figurki), stanowiska: Beidha, Rosz Horesza, Ain Mallaha, Nahal Oren, Hajonim, El-Wad

rola gospodarki kultury natufijskiej w tworzeniu się podstaw gospodarki neolitycznej:

- nadal duża rola polowań z elementami zaganiania i przetrzymywania zwierząt

- duża rola pożywienia roślinnego

- zbieractwo dziko rosnących zbóż i traw

- duża ilość narzędzi do obróbki pokarmów roślinnych

Neolit na terenie Syro-Palestyny

Neolit preceramiczny (brak obecnośći naczyń ceramicznych)

Neolit preceramiczny A, ok. 8300 - 7300 p.n.e.

Jerycho - najstarsza osada typu miejskiego – duża, stała osada zabudowana chatami częściowo zagłębionymi w ziemi, elementy fortyfikacji o nieznanym przeznaczeniu (mur i wieża z kamienia), liczba ludności od 2 do 3 tys., prawdopodobnie istniała tam zhierarchizowana struktura społeczna z ośrodkiem władzy odpowiedzialnym za organizacje pracy, najstarsze ślady udomowionych zbóż (jęczmień i pszenica), nadal duża rola łowiectwa i zbieractwa

- inne stanowiska z tego okresu: Mureybet, Tell Asuan, Szejh Hassan

- początki zainteresowania wypałem gliny – figurki, nieliczne naczynia

Neolit preceramiczny B, ok. 7000 - 6000 p.n.e.

- duża ilość nowych osad powstających na miejscach opuszczonych w poprzednim okresie lub w nowych miejscach

- produkcja dużej ilości narzędzi krzemiennych do obróbki zbóż (sierpy) i innych czynności (siekiery, groty oszczepów i strzał)

- rozpowszechnianie się stałego osadnictwa, budowle prostokątne, cegła i kamień, duże osady nawet do 12 hektarów

- gospodarka oparta na produkcji żywności, uprawa zbóż udomowionych, hodowla zwierząt (świnie, kozy, owce i psy)

- nadal duża rola myślistwa i zbieractwa – gospodarka typu mieszanego: rolniczo-myśliwskiego

- elementy systemu wierzeń: kult czaszek zmarłych (maski gliniane na czaszkach układanych przy ogniskach), niektóre budynki mogły spełniać role miejsc kultowych (paleniska z czaszkami, nisze w ścianach), figurki zwierząt i ludzi

- próby produkcji ceramiki (np. ceramika biała, nie wypalana)

- rola wymiany dalekosiężnej surowców i produktów oraz utrwalanie się szlaków i kontaktów handlowych (obsydian, turkusy, zboże, zwierzęta)

- stanowiska: Jerycho, Beida, Tell Ramad, Abu Gosz, Bejsamun, Tell Buqras

Neolit ceramiczny ok. 6000 – 4000 p.n.e.

Kultura Amuk (fazy A-E)

- produkcja ceramiki w różnych formach oraz dekorowanej (malowanej i wycinanej)

- zmniejszanie się ilości narzędzi krzemiennych o charakterze myśliwskim na korzyść narzędzi rolniczych

- gospodarka oparta głównie na rolnictwie (uprawa zbóż innych roślin oraz hodowla zwierząt)

- stanowiska: Tell Dżudejde, Ras Szamra , Tell Ramad

Neolityzacja (przejście od gospodarki łowiecko-zbierackiej do gospodarki rolniczo-hodowlanej) - najważniejsze zagadnienia

- obserwacje przyrody i próby wykorzystywania roślin do przygotowywania pokarmów

- obserwacje zwierząt - polowania, zaganianie zwierzyny do tymczasowej zagrody w celu kontrolowania stada

- selekcja roślin i ich okazów w celu hodowania najbardziej odpornych i wydajnych

- pojawienie się dużej ilości narzędzi rolniczych (sierpy) i naczyń do obróbki i przechowywania roślin (naczynia kamienne a potem ceramiczne)

- rozwój technik pielęgnacji roślin i zwierząt oraz selekcja najlepszych gatunków

- wpływ rolnictwa na funkcjonowanie społeczności – stałe, duże osady, wzrost populacji, rozwój hierarchii społecznej i kultów

- wzrost zamożności neolitycznych społeczności i wymiana nadwyżek dóbr, rozwój handlu i wymiany dalekosiężnej a w efekcie rozpowszechnianie się towarów i wynalazków

---