Zakres i formy pomocy społ. wobec osób starszych realizowane w ramach polskiego sys. Pomocy społ.:
Zaawansowana starość demograficzna- ponad 10% osób starszych po 65 roku życia w ogólnej strukturze ludności. Starość demograficzna co najmniej 7% . według norm polskich - starość dem.- 12% udział osób powyżej 65roku życia w stosunku do całego społeczeństwa. Zaawansowana starość dem. - powyżej 15%
Zgodnie z obowiązująca ustawą o pomocy społ. osoby starsze jako zbiorowość nie zostali uznani za grupę ryzyka gdyż założono iż starość nie jest dysfunkcją. Poprzednia ustawa z 1923 stwierdza iż świadczenia z pomocy społ. przysługują osoba starszym. Nie ujęcie grupy starszych jest korzystne z perspektywy teorii naznaczenia społ. W aspekcie pomocy społ. teoria ta głosi że jeśli ktoś korzysta z pomocy społ. to zgodnie ze stereotypem klient pomocy społ. jest postrzegany jako osoba niezaradna, zależna od innych. Jest to tzw. Stygmatyzujący (naznaczający) efekt pomocy społ. Może on doprowadzić do nabytej niezaradności jednostki braku wiary w siebie i w swe możliwości a także do marginalizacji określonych grup klientów pomocy społ. Osoby starsze wg. ustawy obowiązującej mogą ubiegać się o świadczenia społ. z powodów takich jak: bezdomność, niepełnosprawność, długotrwała choroba, trudności w prowadzeniu gosp. domowego. W ramach sys. Pomocy społ. zagwarantowano im pomoc środowiskową świadczoną w miejscu zamieszkania, pomoc instytucjonalną udzielaną w placówkach stacjonarnych np. domy pomocy społ. i współ-stacjonarnych np. dzienne domy pomocy społ., środowiskowe domy samopomocy. Podstawową zasada pomocy społ. w stosunku do osób starszych jest pozostawienie ich w dotychczasowym środowisku tak długo jak to możliwe i świadczenie wobec nich głównie pomocy środowiskowej. Zasada ta opiera się na założeniu że pomoc w miejscu zamieszkania w naturalnym środowisku życiowym jest najlepszą i najefektywniejszą dla zdrowia oraz tańszą forma od pomocy instytucjonalnej.
Swaidczenia w ramach 4 podst. podsystemów pomocy społ.:
[zasiłek dla osób nie posiadających źródeł utrzymania, -zasieki okresowe, -zasiłki celowe (pilna potrzeba), -zasiłki rodzinny]
inaczej pomoc rzeczowa [-pomoc obiadowa, -pomoc żywieniowa (produkty), -pomoc odzieżowa, -świadczenia lecznicze, rehabilitacyjne, -zaopatrywanie w niezbędne leki, -przedmioty ortopedyczne, protezy, środki opatrunkowe i pomocnicze]
[zespół świadczeń niepieniężnych 1. usługi opiekuńcze- obejmują pomoc w zaspakajaniu codziennej pomo0cy żywieniowej, opiekuńczej , higienicznej, pielęgnacje i zapewniają kontakt z otoczeniem. Przysługują z racji choroby, wieku lub innych przyczyn. Osoba ta otrzyma tę pomoc jeśli jest jej pozbawiona ze straty bliskiej osoby tzn. gdy nie posiada rodziny lub gdy ta nie jest w stanie zapewnić jej prawidłowej pomocy. Usługi te mogą być świadczone nieodpłatnie. Osoby starsze mają też możliwość uzyskania specjalistycznych usługi opiekuńczej takiej jak usługi przeznaczone dla osób psychicznie chorych. 2. usługi domowe: usługi pielęgnacyjno porządkowe, działalność terapełtyczno- socjalizacyjna, usługa związana z żywieniem. Usługi przysługujące osobom starszym są realizowane w dziennych domach pomocy społecznej, środowiskowych domach samopomocy lub w innych ośrodkach opiekuńczych lub w domach osób starszych. Pracownicy socjalni zapewniający osobom starszym przysługujące im usługi dzięki współpracy z sinymi instytucjami państwowymi lub społ. oraz organizacjami prywatnymi którym zlecają organizację tych usług. Ich bezpośrednimi wykonawcami są głównie wolontariusze i opiekunki domowe. Pomoc w usługach może być świadczona też dla osób bardziej sprawnych z ich inicjatywy i przy ich udziale. Usługi te świadczą m.in. kluby seniora, uniwersytety 3 wieku. 3. praca socjalna- -poradnictwo, -ułatwianie kontaktów z otoczeniem, -pomoc w załatwianiu prac bytowych i urzędowych. Osoby starsze mają też możliwość uzyskania pomocy w ramach interwencji kryzysowej. 4. mieszkalnictwo- obejmuje a.spółdzielcze domy dla ludzi starszych [to zespoły mieszkaniowe dla osób starszych przeznaczone dla samotnych lub małżeństw które uzyskały je w ramach spółdzielczości mieszkaniowej, -w domach tych mogą znajdować się mieszkania służbowe np. dla pielęgniarek. -domy wyposażone są w specjalne urządzenia , pomieszczenia socjalno usługowe oraz pielęgniarskie- lecznicze. Aby zapewnić mieszkańcom możliwość korzystania z pomocy pielęgniarskiej , lekarskie, obiadów, pomocy w sprzątaniu lokalu, zajęć kulturalno ośw.] b.” mieszkania rówieśnicze” - [ lokale mieszkalne pozostające w dyspozycji MOPS-ów, do których kierowane są osoby starsze wymagające opieki i nie posiadające własnych mieszkań lub te które z uwagi na złe warunki mieszkalne lub złe stosunki rodzinne musiały opuścić swoje mieszkania. Osobom tym przysługuje: usługi opiekuńcze, opieka lekarska, pomoc w prowadzeniu spraw zwianych z administracja tych mieszkań i w realizacji innych potrzeb. Dla osób z zaburzeniami psychicznymi zapewnia się tzw. Mieszkania chronione w tym hostele, domy przejściowe, mieszkania grupowe i rodzinne zastępcze.
obejmuje różne typy domów pomocy społ. zakłady opieki dla tych osób których nie można przystosować do samodzielnego życia mimo zastosowanych innych form pomocy społ. Pomoc instytucjonalna- powinna być stosowana (ustawa o pomocy społ.) tylko w razie niemożności zapewnienia opieki w miejscu zamieszkania. Wykorzystanie tej formy pomocy może tez wynikać ze świadomego wyboru osób zainteresowanych i ich rodzin. Dla osoby wymagającej całodobowej opieki przeznaczone są zakłady opieki leczniczej oraz pielęgniarskiej. Udzielają one całodobowych świadczeń zdrowotnych oraz edukują zdrowotna dla osób niewymagających hospitalizacji. Placówki te nie uzyskały aprobaty polskiego Towarzystwa Gerontologicznego z uwagi na to iż mało miejsca poświęcono na dział rehabilitacyjny.
W literaturze założenia wyżej wymienionej problematyki:
-stan pomocy środowiskowej na rzecz osób starszych nie jest optymalnych. -zmniejszył się udział osób starszych jako świadczeniobiorców pomocy społ. (w związku z bezrobociem) -działania na rzecz osób starszych mają charakter naprawczy np. świadczenia pieniężne (dofinansowanie czynszów mieszkaniowych) , pracownicy socjalni.
Pomoc w usługach dotyczy głównie terenów wiejskich i nie podejmuje się działań profilaktycznych w stosunku do osób starszych np. rozpoznanie środowiskowe, szerzenia inf. Na temat form pomocy społ. Być może wynika to z faktu iż w Polsce nie jest rozwinięta problematyka osób starszych i występowanie braku pomocy i opieki nad człowiekiem starszym, bądź jest to związane z obciążeniem zadaniami władz lokalnych przy równoczesnej subwencji pieniądza.
Przykłady instytucji:
Dom pomocy społ- całodobowa placówka
dzienny dom pomocy społ. (domy dziennego pobytu) - placówki typu otwartego, cel to zapewnienie pomocy w organizowaniu życia podopiecznych. Są utrzymywane przez Państwowa pomoc społ. taką jako środki pomocy społ., PKPS (Polski Komitet P.S.) często są wspierane przez fundacje charytatywne i wyznaniowe. Istnieją przy stacjonarnych domach pomocy społ. lub są odrębne lokalowo. Placówki te mają; pokoje wypoczynkowe, świetlice, jadalnie, łazienkę, kuchnię, gabinet lekarski i rehabilitacyjny. Istnieje: rada domu, samorząd mieszkańców : sekcja opiekuńcza, gospodarcza i kulturalna, -współpracują one z innymi instytucjami edukacyjnymi , instyt. pomocy społ. Równocześnie na ich rzecz świadczą usługi różne instyt. kulturalno- ośw. Są przeznaczone dla osób będących mieszkańcami okolicznych rejonów które są zdolne dojeżdżać. W zależności od aktualnych uregulowań prawnych mogą z nich korzystać : osoby samotne, starsze, -inwalidzi, -o. O zmniejszonej sprawności ruchowej, -o. Przebywające w złych warunkach mieszkalnych i bytowych, -o. Posiadające nieodpowiednie stosunki z rodziną, -o. Których rodzina nie ma możliwości sprawowania pełnej opieki nad nimi wciągu dnia. Niektóre z nich świadczą tez pomoc na rzecz osób które ze względu na zły stan zdrowia nie mogą przebywać w domu dziennego pobytu, dla nich organizacja jest pomocą w formie opieki pielęgniarskiej, na dostarczanie posiłków do domu przez opiekunki PKPS, sąsiadów podopiecznych domu (w ramach sekcji opiekuńczej). Walory - możliwość pozostania we własnym środowisku przy równoczesnej kompensacji braków z. Wyzwala wiarę we własne siły, -poczucie przydatności i godności- pozwala zapomnieć o samotności. -pokonywanie trudów związanych z codziennym życiem, zwiększa szanse dalszej niezależności i samo działania, przejęci do domów pomocy społ.
kluby seniora- są organizowane specjalnie dla osób starszych, pierwszy pojawił się po 2 w. Ś. W Polsce lata 60-te. Obecnie prowadza go różne instytucje patronat nad niektórymi klubami osiedlowymi sprawuje {Polski Związek Emerytów rencistów i inwalidów spółdzielczości mieszkalnej.) są organizowane głównie w osiedlach mieszkalnych, połączono to z klubami osiedlowymi bądź osiedlowymi domami kultury bądź przy zakładach pracy. Niektóre osobne lokale. Główny cel to- stworzenie warunków do przyjemnego spędzania czasu wolnego do zaspokojenia potrzeb wyższego rzędu do kontynuacji lub budzenia zainteresowań , do nawiązywania i podtrzymywania kontaktów towarzyskich. Tworzenie więzi społ. , przeciwdziałanie uczuciu pustki, nudy i osamotnienia. Są tam realizowane: zajęcia , pogadanki, odczyty, prelekcje cykliczne, kursy, spotkania z ciekawymi ludźmi, wycieczki, gry, zabawy ruchowe, gimnastyka: lecznicza i wyrównawcza. -imprezy okolicznościowe, sekcje: -muzyczne, dramatyczne, plastyczne.