ZAKAŹNE ZANIKOWE ZAPALENIE NOSA ŚWIŃ - ZZZN
(rhinitis atrophicans infectiosa suum)
Występowanie:
endemicznie
stada intensywnie utrzymywane
Etiologia:
Pasteurella multocida - szczepy toksynotwórcze (typ D - toksyna dermonekrotyczna)
Bordetella bronchiseptica (może występować samoistnie wywołując bordetellozę)
w formie progresywnej choroby dominują pałeczki Pasterella
Patogeneza:
zachorowania w wieku: 2 tyg - 2 mies., proces powolny, zmiany kliniczne po paru tyg.
sprzyjają czynniki środowiskowe:
temp. < 5-10°C, wilgotność < 60%, stężenie gazów szczególnie na wysokości 50-70 cm → podrażnienie błony śluzowej → toksynotwórcze szczepy - adhezja do błon śluz. górnych dróg oddechowych → namnażanie → uwalnianie toksyn → zahamowanie aktywnego transportu w odżywianiu osteoblastów, osteoklastów → degeneracja rozwoju małżowin nosowych, kości sitowej i kości nosowej
koty - rezerwuar toksynotwórczych szczepów Pasteurella i Bordetella
Wrota: dr. kropelkowa - aerogennie
Objawy:
ostry nieżyt nosa, tchawicy, oskrzeli
silny wysięk z nosa
przy ostrym przebiegu po 4-5 tyg. zmiany deformacyjne → grzbiet nosa skrzywiony, poprzeczne fałdy skórne
zmiany postępują → niedożywienie chrząstek nosa i małżowin → nos skrócony, pofałdowany → ucisk na canalis naso-lacrimalis → obfite łzawienie, maceracja skóry
zaburzenia gospodarki fosforanowo-wapniowej (niedobór żelaza, zaburzenie wchłaniania jelitowego, zaburzenie funkcji przytarczyc)
powietrze przelatuje nie ogrzane (zniszczone małżowiny)
trudności z pobieraniem pokarmu
straty gospodarcze: ↓ wykorzystanie karmy, ↓ przyrosty wagi, ↓ opłacalność
powikłania: nieżytowo-ropne zapalenie płuc, zatok, ucha środkowego i mózgu
niska † < 1%
prosięta (6-8 tyg.) - kichanie, świąd, wypływ lub krwawienie z nosa, potrząsanie głową
warchlaki (8-10 tyg.) - zanik małżowin i k. sitowej, nierówny zgryz (wygląd mopsowaty), śluzowo-ropne masy i wysięk,
ciemna plama w przyśrodkowym kącie oka
Choroba występuje gł. u potomstwa od młodych loszek - nie mają możliwości prod. p-ciał. Z biegiem czasu lochy nabierają kontaktu z drobnoustrojami i produkują wyższe miana p-ciał.
Powikłania: mykoplazmy, Streptococcus suis, Actinobacillus pleuropneumoniae, wirus SIV (influenzy)
Diagnostyka:
objawy
bad. AP
bad. laboratoryjne
bad. morfometryczne: cięcie poprzeczne na wysokości 1-2 PM u Su o masie 85-100kg; pomiar odległości od przegrody nosowej do małżowiny nosowej (do 3mm - prawidłowo)
Zapobieganie i zwalczanie:
immnunoprofilaktyka: Solco-rhinitella, Rhinovac, Nobi-Vac ART; prosiaki - m-dzy 8 a 10 tyg. życia 2 ml (od szczepionych matek)
Szczepienia:
szczepionki podjednostkowe - silnie immunogenne, wyższa odporność - 2x stada podstawowe, maciory 2 tyg. przed porodem, samce 2x / rok
szczepionki inaktywowane - stado podstawowe + prosięta
selekcja → izolacja chorych
metafilaktyka:
dewastacja zarazka w org.:
linkomycyna + spektynomycyna (Linco-Spectin) 0.5 ml w 3, 6 i 12 tyg. życia,
tiamulina
oksytetracyklina
co parę miesięcy mierzyć antybiotykooporność
mycie, dezynfekcja chlewni
odp. wilgotne powietrze, ciepło, dobra wentylacja
Piśmiennictwo:
1. wykłady - Epizootiologia
2. Houszka M. - ćwiczenia