Najczęstsze spotykane schorzenia w lotnictwie
Najczęstsze spotykane schorzenia w lotnictwie to:
a.) narządów krążenia
Najczęstszym schorzeniem tego narządu jest nerwica sercowo-naczyniowa, gdzie pilot odczuwa napadowe bicie, ściskanie lub kołatanie serca. Nadto mogą występować bóle głowy i zawroty, ogólne osłabienie, drętwienie, zmienność nastrojów, złe samopoczucie. Przyczyną tego schorzenia u pilotów i skoczków mogą być długotrwałe loty lub częste skoki, różnego rodzaju wstrząsy i przeżycia psychiczne, brak wypoczynku po lotach lub wypoczynek niewłaściwy, nieodpowiednie odżywianie, palenie nadmiernej ilości papierosów. Zapobieganie chorobie polega na wypracowaniu pewności siebie w czasie wykonywania lotów i skoków przez dokładne poznanie teoretyczne i praktyczne tych wszystkich zjawisk, które mogą powstać w powietrzu.
Obecnie w powstawaniu nadciśnienia podkreślana jest rola urazów psychicznych i wzmożonego napięcia nerwowego. Niewątpliwy wpływ maja także czynniki zewnętrzne tj. tryb życia i sposób odżywiania się, wysiłek fizyczny oraz czynniki toksyczne. Zasadniczym objawem nadciśnienia jest ból głowy, który może niepokoić pilota ograniczając zdolność do latania. Może on pojawiać się równolegle z biciem serca i bezsennością. Do najważniejszych wskazań w leczeniu nadciśnienia jest zapewnienie maksymalnego spokoju psychicznego oraz okresowa przerwa w zajęciach lotniczych.
Objawy zatrucia mogą wystąpić na skutek oddychania oparami benzyny. U zatrutych może pojawić się krwioplucie w wyniku uszkodzenia naczyń krwionośnych. W wypadku często powtarzającego się zatrucia może dojść do uszkodzenia szpiku kostnego, a wdychanie par benzyny wywołuje bóle i zawroty głowy, nudności, przyspieszenia akcji serca, senność, utratę przytomności. Zapobieganie zatruciom benzyną polega na zachowaniu wszelkich środków ostrożności. Przy nalewaniu benzyny należy stanąć zawsze od strony odwietrznej, nie wolno myć benzyną rąk itp.
b.) narządów oddechowych
Ostry nieżyt oskrzeli powstaje na tle zakaźnym, najczęściej na wskutek przeziębień. U pilotów bezpośrednią przyczyną jest niedostateczne zabezpieczenie przed działaniem nagłych zmian temperatury. Ostry nieżyt oskrzeli występuje najczęściej łącznie z ostrym nieżytem tchawicy. W lekkich przypadkach pilot poza kaszlem i stanami podgorączkowymi nie odczuwa żadnych dolegliwości, w cięższych przypadkach choroba rozpoczyna się gorączką, ogólnym osłabieniem, męczącym kaszlem i bólami w klatce piersiowej. W celu uniknięcia nawrotu schorzenia należy większą uwagę zwrócić na zabezpieczenie przed zimnem w czasie lotu, gdzie bardzo ważne jest hartowanie ciała. Przyzwyczajenie organizmu do nagłych różnic temperatury można uzyskać przez stosowanie na przemian zimnego i ciepłego prysznicu.
Czynnikiem usposabiającym zapalenie płuc u lotników jest zmniejszenie odporności organizmu, wyczerpanie nerwowe, niedożywienie lub nieregularny tryb życia, przemęczenie fizyczne itp. Zapobieganie polega przede wszystkim na wykluczeni tych czynników, które obniżają wytrzymałość organizmu. Zajęcia fizyczne i sport oraz hartowanie dała mogą przyczynić się do znacznego zmniejszenia procentu zachorowalności na tą chorobę u pilotów.
c.) narządów trawienia
Bardzo często u pilotów występuje choroba wrzodowa. Jest to okresowo nawracające się schorzenie, w którym największe zmiany występują w żołądku i dwunastnicy. Pojawia się najczęściej u pilotów w wieku pomiędzy 30 a 40 rokiem życia. Dla jej powstania bardzo duże znaczenie mają przeżycia, stany zwiększonego napięcia i wyczerpania nerwowego, wstrząsy psychiczne. Chorobie wrzodowej już w okresie powstawania można za pomocą odpowiedniego zachowania się i leczenia zapobiegać. Obok działania ogólnie uspokajającego w oderwaniu od normalnych zajęć lotniczych obowiązuje dieta. W wypadku stwierdzenia choroby wrzodowej pilot musi się leczyć i nie może latać. Do zajęć lotniczych może przystąpić po przebadaniu przez komisję lotniczo-lekarską.
d.) narządów układu nerwowego
Rzadko już występujące u pilotów zapalenie nerwu twarzowego występuje najczęściej na skutek latania w otwartej kabinie bez nakrycia głowy. Charakteryzuje się ono porażeniem mięśni twarzy zazwyczaj po jednej stronie. Na porażonej stronie twarzy nie tworzą się fałdy na czole, a oko nie przymyka się. Schorzenie rozwija się szybko w ciągu kilku godzin po locie i jest bolesne. Dobre wyniki w leczeniu daje fizykoterapia (nagrzewanie), po przystąpieniu ponownie do tatów należy twarz chronić przed bezpośrednim wpływem zimnego powietrza.
Rwa kulszowa to zespół chorobowy charakteryzujący się bólem wzdłuż przebiegu nerwu kulszowego i jego odgałęzień. Choroba ta u pilotów spowodowana jest na skutek niedostatecznego zabezpieczenia przed zimnem w czasie lotu, a także w wyniku siadania bezpośrednio na ziemi lub na mokrej trawie.
Praca wywołuje w organizmie szereg zmian fizjologicznych. Codziennie powtarzający się wysiłek fizyczny, sumujące się działanie bodźców układu nerwowego wpływają ujemnie na organizm pilota i wywołują znużenie charakteryzujące się obniżeniem zdolności do wykonywania tej samej czynności oraz zwiększeniem wysiłku psychicznego i fizycznego. Objawami znużenia pracą fizyczną jest ból mięśni i stawów. Natomiast objawami znużenia umysłowego jest obniżenie wydajności pracy, pogorszenie pamięci i wzrost liczby popełnionych błędów. Lekkie formy znużenia przemijają najczęściej nie pozostawiając po sobie śladów. Ostra forma znużenia lotniczego występuje podczas dużej intensywnych lotów lub u instruktorów w pełni sezonu w czasie intensywnego szkolenia bez przestrzegania zasad wypoczynku. Stosunkowo duża liczba tych schorzeń jest wynikiem specyfiki pracy pilota. Znużenie zależne jest od charakteru i warunków pracy w powietrzu oraz od cech indywidualnych. U pilotów występuje stałe napięcie procesów fizjologicznych, zwłaszcza w zakresie układu nerwowego oraz narządów zmysłów; w czasie lotu pilot musi dokładnie różnicować bodźce wzrokowe/słuchowe i dotykowe, musi opanować ruchy rąk i nóg w zależności od tych bodźców; wszelkie ruchy muszą być poza tym szybkie i celowe. Konieczna jest dobra orientacja w przestrzeni, skupienie uwagi, duże napięcie woli i świadomości. Zapobieganie znużeniu lotniczemu polega głównie na unormowaniu trybu żyda, a przede wszystkim na wprowadzeniu odpowiedniego wypoczynku.
e.) narząd wzroku
Najczęściej występującą dolegliwością tego typu jest zapalenie spojówek występuje szczególnie w szybownictwie na skutek latania bez okularów przeciwsłonecznych. Przy zwykłym przekrwieniu spojówek połączonym z łzawieniem przyczyną może być nadwrażliwość na światło. Przyczyną może być również praca w dymie lub w kurzu, oraz wskutek drażniącego działania spalin z silnika. Podobne zmiany mogą wystąpić przy przepracowaniu, nie dospaniu lub przy krótkowzroczności i nadwzroczności. Do częstych przyczyn przekrwienia oczu i zapalenia spojówek należy niedrożność kanałów nosowo-łzowych.
Oparzenia energię świetlną zdarzają się w lotnictwie podczas patrzenia gołym okiem w słońce lub na obszary, z których promienie słoneczne ulegają znacznemu odbiciu tj. wodę lub piasek. Objawiają się one dotkliwym bólem oczu występującym w kilka godzin po oparzeniu z powodu uszkodzenia nabłonka rogówki. Spojówka jest przekrwiona, dochodzi do silnego łzawienia oraz skurczu powiek. Zapobieganie polega przede wszystkim na stosowaniu szkieł ochronnych.
f.) uszy, nos i gardło
Barotrauma to uraz lub uszkodzenie, które wystąpiło na skutek zadziałania różnicy ciśnień na daną część ciała np. może ona dotyczyć błony bębenkowej dzielącej ucho zewnętrzne od ucha środkowego. Powstałe zmiany są wynikiem niedostatecznej drożności trąbki Eustachiusza w warunkach szybkiego przechodzenia z ciśnienia niższego do wyższego. Ma to miejsce w czasie obniżania wysokości lotu, w czasie skoku ze spadochronem oraz podczas zbyt szybkiego podwyższania ciśnienia w czasie badań w komorze niskich ciśnień. Ból ucha lub poczucie pełności utrzymuje się jeszcze przez kilka godzin po locie. Jest to związane między innymi z silnym przekrwieniem błony śluzowej w jamie bębenkowej. Objawom tym towarzyszy osłabienie słuchu, który również po pewnym czasie powraca do normy.
Jeżeli ostre barotraumy ucha występują często lub, gdy dołączy się do nich stan zapalny, może wywiązać się zapalenie ucha środkowego. Najczęstszą drogą przedostawania się szkodliwych bakterii jest trąbka Eustachiusza, przez którą treść zakaźna może być zassana z jamy nosowo-gardłowej w czasie wyrównywania różnicy ciśnień. Cechą charakterystyczną tego schorzenia jest bardzo silny ból promieniujący na całą połowę głowy, uczucie zatkania, szum i tętnienie w uszach, pogorszenie ostrości słuchu, zwyżka ciepłoty ciała.
Przyczyną powstawania ostrej barotraumy jam obocznych nosa jest działanie różnicy ciśnień w czasie loty przy "schodzeniu" lub w czasie skoku, gdy drożność kanałów wyrównywujących ciśnienie pomiędzy jamami obocznymi a jamą nosową jest upośledzona lub nie istnieje. Również wszelkiego rodzaju obrzęki śluzówki nosa, skrzywienie przegrody nosa, stany przerostowe śluzówki mogą być przyczyną tej niedrożności. Do charakterystycznych objawów tej choroby należy ból w okolicy zatoki czołowej, szczękowej narastający w miarę przechodzenia z ciśnienia niższego do wyższego. Ból zatoki czołowej ma charakter świdrujący, przechodzący na całą okolicę kości czołowej. Jest on bardzo dokuczliwy, czasami zaś tak silny, iż pilot musi wznieść się na wyższy pułap, a w czasie badań w komorze niskich ciśnień trzeba podwyższyć sztuczną wysokość. Aby ustrzec się przed chorobą należy unikać katarów i nie latać ze stanami nieżytowymi nosa.