WYKŁAD 1

04.01.2007.

Co rozumiemy przez neurologię?

• Dział medycyny klinicznej, nauka o chorobach układu nerwowego; zajmuje się badaniem, rozpoznawaniem i leczeniem tych chorób z wyjątkiem chorób umysłowych należących do psychiatrii.

Historia

• Początek druga połowa XIX wieku wraz z rozwojem neuroanatomii i neurofizjologii;

• Józef Babiński, Władysław Biegański, Edward Flatau

• 1909 rok - Pierwszy Zjazd Neurologów, Psychiatrów i Psychologów Polskich

• Powstanie Polskiego Towarzystwa Neurologicznego - 1933 rok

Józef Babiński (1857-1932)

• francuski neurolog polskiego pochodzenia;

• uczeń twórcy francuskiej neurologii profesora Charcota

• 1896 roku opisał patologiczny odruch palucha;

• Współtwórca podstaw francuskiej neurologii

Etapy w rozpoznawaniu chorób neurologicznych:

• Ustalenie faktów klinicznych

1. Zebranie wywiadu.

2. Badanie neurologiczne.

• Interpretacja objawów podmiotowych i przedmiotowych

• Ustalenie zespołu

• Umiejscowienie zmiany chorobowej

Kora mózgu

↓

Zwoje podstawy

↓

Móżdżek

↓

Pień mózgu

↓

Rdzeń kręgowy

↓

Korzeń nerwu

↓

Splot nerwów

↓

Nerw obwodowy

↓

Połączenie nerwowo - mięśniowe (płytka końcowa)

Rozpoznanie patologiczne lub etiologiczne

• Rozpoznanie anatomiczne

• Sposób zachorowania i przebieg choroby

• Inne dane medyczne

• Odpowiednie badania laboratoryjne

Terminologia neurologiczna:

• -(o)patia - przyrostek oznaczający zmiany na poziomie układu nerwowego określanym przez rdzeń słowa, np. encefalopatia (patia - uszkodzenie)

• -itis - przyrostek oznaczający stan zapalny, np. neningitis (zapalenie opon mózgowych

• Mielopathia -

• Myelitis -

• Radiculopathia - uszkodzenie korzeni

• Pleksopathia -

• Neuropatia obwodowa -

• Polineuropatia -

• Miopathia - uszkodzenie mięśni

Badanie neurologiczne:

Wywiad:

• Charakter dolegliwości

• Zasięg objawów ubytkowych

• Początek i przebieg

• Przebieg w czasie

• Cykliczność

• Czynniki wyzwalające i przynoszące ulgę

• Dotychczasowe leczenie

• Inne objawy (choroby) neurologiczne

• Przebyte choroby

• Warunki życiowe i rodzaj wykonywanej pracy

• Narażenie na działanie trucizn

Mowa:

• Słyszenie - głuchota

• Rozumienie, myślenie i znajdowanie odpowiednich słów - afazja

• Wytwarzanie głosu - dysfonia

• Wymowa (artykulacja) - dyzartria (anartria)

Afazja - półkula dominująca

• Afazja Broki - afazja ekspresyjna - afazja ruchowa (dolny zakręt czołowy)

• Afazja Wernickiego - afazja recepcyjna - afazja czuciowa (ciemię - skroń)

• Afazja nominacyjna - afazja amnestyczna (zakręt kątowy)

Słyszenie wytwarzanie głosu

i artykulacja

Apraksja

• Mimo braku niedokładności, zaburzeń czucia pacjent nie potrafi wykonać precyzyjnych ruchów celowych, zwłaszcza rąk np. nie umie zapalić papierosa, zapiąć guzika czy pogrozić palcem.

• Kora okolicy przedmuchowej płata czołowego i styk czołowo - ciemieniowo - potyliczny

Stan psychiczny i sprawność umysłowa:

• Wygląd

• Nastrój

• Omamy

• Urojenia

• Pamięć

• Orientacja

Nerwy czaszkowe (12; pień mózgu - jądra nerwów czaszkowych)

I nerw węchowy

• Wonne substancje np. mięta, kamfora

• Nie wolno drażniących np. salmiak

II nerw wzrokowy

• Tarcza nerwu (widzimy kawałek mózgu) można rozpoznać np. obrzęk mózgu

• Pole widzenia (każde oko badamy oddzielnie); perymetr; badanie orientacyjne (np. pacjent siedzi naprzeciwko mnie, zakrywa ręką oko, które mam zakryte ja naprzeciwko, unoszę rękę do góry i pytam kiedy ją widzi, powinien zobaczyć w tym samym momencie patrząc mi w oczy, jeśli widzi później albo wcześniej, coś jest nie tak)

• Ostrość wzroku (tablice Snelena)

III - nerw okoruchowy, IV - nerw bloczkowy, VI - nerw odwodzący

• Ruchy gałek ocznych

• Szpary powiekowe

• Źrenice

• Objaw Argyll Robertsona (brak na światło, a obecny na nastawność)

Zespół Kornera - główne objawy - zwężenie źrenicy, opadnięcie powieki, zapadnięcie oka do środka.

V nerw trójdzielny część czuciowa

• Unerwia czucie na twarzy

• Ma trzy gałązki

• Neuralgia nerwu trójdzielnego -> rwa twarzowa (bardzo boli)

• Bardzo często mylona z uszkodzeniem nerwu twarzowego, która nie boli.

V nerw trójdzielny część ruchowa

• Mięśnie żwacza

VII nerw statyczno - słuchowy

• Chód

• Oczopląs

• Słuch

IX nerw językowo - gardłowy, X nerw błędny, XII nerw podjęzykowy

• Łuki podniebienne, gardło, połykanie

• Język - zaniki, zbaczanie

XI nerw dodatkowy

• Podnoszenie barków

Badanie układu ruchu

• Oglądanie: ruchy mimowolne, drżenia pączkowe, zaniki, symetria, zmiany troficzne

• Ruchy bierne

• Napięcie mięśniowe (obniżone, wzmożone - spastyczne, plastyczne)

• Ruchy czynne

• Siła

• Zborność (pacjent zamyka oczy i swój palec wskazujący kieruje do nosa)

• Odruchy skórne:

- brzuszne (górny, środkowy, dolny)

- podeszwowe

-nosidłowy (dotyczy tylko mężczyzn - drażnimy wewnętrzną część uda i worek mosznowy podnosi się do góry)

• Odruch kolanowy

• Odruch mięśnia ramienno - promieniowego

• Odruch mięśnia dwugłowego ramienia

• Odruch mięśnia ramienia

Porównujemy zawsze jedną stronę ciała do drugiej.

Czucie

• Powierzchniowe (ból, dotyk)

• Głębokie (chwytamy palec pacjenta po bokach, unosimy go do góry i do dołu, mówiąc pacjentowi, w jakiej pozycji on się znajduje, a następnie zamyka on oczy, my ruszamy palcem i prosimy, aby powiedział, czy palec jest wygięty do góry czy w dół)

Badanie neurologiczne - przygotowanie:

• Czystość - świadomość, że będą badane nogi

• Odpowiednie ubranie

• Badamy obie strony ciała poprzez porównanie

Badania dodatkowe:

• OB.

• Morfologia

• Badanie ogólne moczu

• Rtg klatki piersiowej

• Odczyny kiłowe

• Inne

Badanie płynu mózgowo - rdzeniowego:

• Punkcja lędźwiowa

• Punkcja podpotyliczna

Przeciwwskazania: obrzęk mózgu, zmiany skórne. Badanie to jest niezbędne do zdiagnozowania infekcji, krwawienia podpajęczynówkowego. Płyn badamy pod względem: wyglądu, przejrzystości, ciśnienia, komórki, białka, glukozy (kiedy bakteryjne zapalenie opon mózgowych, poziom cukru jest niski, kiedy wirusowe - normalny), chlorków.)

Badanie EEG (elektroencefalografia)

• Rejestracja i analiza prądów czynnościowych mózgu

• Nieinwazyjne

• Pacjent: czyste włosy, musi być po śniadaniu

• Fale alfa z tyłu - prawidłowe

• Fale beta z przodu - prawidłowe

• Fale hetta pojedyncze z boku - prawidłowe

• Fale pozostałe gdziekolwiek - nieprawidłowe

EEG - opis:

• Czynność podstawowa

• Opis zmian zlokalizowanych, uogólnionych, napadowych

Na podstawie badania EEG nie możemy zdiagnozować żadnej choroby, jest ono jedynie pomocnicze przy rozpoznaniu padaczki i zapalenia mózgu.

---