PORADNICTWO DYREKTYWNE-czyli instrumentalne sterowanie radzącym się przez doradcę. Poradnictwo dyrektywne zakłada znaczną przewagę doradcy nad radzącym się. Doradca - wie, co jest dobre i pożądane" i steruje, a nawet niekiedy manipuluje, radzącym się, dając gotowe rozwiązania. Wychodząc z założenia, że osoba radząca się jest niesamodzielna, nie umie sobie poradzić, doradca podejmie następujące działania: stosowanie wzmocnień pozytywnych, nakłanianie, przekonywanie, ocenianie, dawanie wskazówek, wykład, trening.
Natomiast radzącemu się pozostaje: zwerbalizowanie problemu, zadawanie pytań, stosowanie się do zaleceń, kontrolowanie wyników.
PORADNICTWO LIBERALNE - polegające na zapewnieniu przez doradcę radzącemu się poczucia bezpieczeństwa w samodzielnym dochodzeniu do zmian, poprzez korzystanie z zabiegów symulujących rozwój jego „wewnętrznej” świadomości i zwiększenie odwagi bycia dorosłym. Według tej koncepcji siły napędowe ukierunkowujące działanie ludzkie tkwią wewnątrz człowieka i są przez niego najczęściej nieuświadomione.
Zmiana zachowania człowieka jest możliwa przez psychoterapię, która ma na celu uświadomienie wewnętrznych konfliktów (zajmowała się głównie słabymi stronami człowieka).
Natomiast koncepcja humanistyczna, również leżąca u podstaw tego poradnictwa, kładzie nacisk przede wszystkim na mocne strony radzącego się, na ogromne możliwości człowieka. Przyjmuje jednak, że człowiek nie zawsze umie je wykorzystać i sam rozwiązywać konflikty oraz wyrównywać braki.
PORADNICTWO DIALOGOWE - jest ono wspólnym rozwiązywaniem problemów, w partnerskim dialogu doradcy i radzącego się - a dialogu opartym na refleksyjnej analizie sytuacji, niejednokrotnie ujawniające źródła opresji i ograniczeń. Doradca w tej koncepcji jest partnerem radzącego się: obydwaj są badaczami, ale doradca ma większe kompetencje i doświadczenie. Działania podejmowane przez doradcę to pokazywanie nowych aspektów działania, inspiracja do stawiania nowych celów. Radzący się wszechstronnie analizuje problem, zdobywa nowe informacje, eksperymentuje.
ROZWÓJ ZAWODOWY- To taki społecznie pożądany proces przemian ilościowych i jakościowych, które warunkują aktywny, świadomy i społecznie oczekiwany udział człowieka w przekształcaniu i doskonaleniu siebie samego oraz środowiska, w którym on żyje (także środowiska zawodowego)
ZAWÓD- To wykonywanie zespołu czynności społecznie użytecznych, wyodrębnionych na skutek podziału pracy, wymagających od pracownika odpowiedniej wiedzy i umiejętności, powtarzanych systematycznie i będących źródłem utrzymania dla pracownika i jego rodziny (T. Nowacki)
WYBÓR ZAWODU- Nie stanowi go pojedynczy akt decyzyjny, a proces, który trwa w czasie i odnosi się do rozwoju zawodowego
DECYZJA ZAWODOWA- Jest jednorazowym aktem decyzyjnym odnoszącym się zawodu i podlega tym samym prawom, którym podlegają inne decyzje oraz posiada podobne cechy.
ORIENTACJA ZAWODOWA- Stanowi całokształt celowych, systematycznych i długotrwałych zabiegów wychowawczych, mających pomóc młodzieży w samodzielnym, właściwym i uzasadnionym wyborze zawodu. Obejmuje działania szkoły, rodziców i innych osób, grup i instytucji uczestniczących w przygotowaniu młodzieży do wyboru zawodu (W. Rachalska)
POŚREDNICTWO PRACY (JOB AGENCY, EMPLOYMENT AGENCY)- Polega na udzielaniu pomocy bezrobotnym i innym osobom poszukującym pracy w celu uzyskania odpowiedniego zatrudnienia oraz pracodawcom w celu znalezienia odpowiedniego pracownika. Pośrednictwo pracy jest podobne w swej idei do doradztwa personalnego, z tym, że nie jest ono działalnością gospodarczą i nie ma na celu osiągania zysku.
DOJRZAŁA DECYZJA ZAWODOWA- To decyzja charakteryzująca się dużym zasobem informacji o przyszłym zawodzie i o innych istniejących zawodach, wysokim stopniem zdecydowania, co do wyboru, trwałością preferencji zawodowych oraz duża konkretnością i autonomicznością.
DORADCA- Osoba, która udziela porad. Może nim być profesjonalnie przygotowany specjalista, czasem pracownik instytucji (poradni) lub osoba, która poproszono o poradę w sytuacji niezorganizowanej (wówczas bardziej właściwa byłaby dla niej nazwa doradzający) albo która przewiduje zagrożenie innej osoby i spieszy z poradą, choć o taką nie jest proszona. Doradcą można więc zostać z racji wykonywania zawodu lub ze społecznego poczucia obowiązku (Kargulowi)
PORADA ZAWODOWA- Porada dotycząca wyboru zawodu, może być opracowana przy wykorzystaniu testowania sprawności i uzdolnień, psychologicznej oceny osobowości, motywacji, celów życiowych, itp. Zasadniczo ma dotyczyć zawodu optymalnego dla danej jednostki.
START ZAWODOWY- Początek kariery zawodowej, z którym mogą wiązać się trzy ważne wydarzenia: wybór kierunku profesjonalnego kształcenia, podejmowanie pierwszej pracy lub podejmowanie w miarę ustabilizowanego zajęcia.
PORADNICTWO- Forma pomocy lub działanie społeczne polegające na przekazywaniu rad, porad, informacji itp. jednej jednostce będącej w sytuacji problemowej (radzącemu się) przez drugą (doradcę), ale także interakcja międzyosobowa o charakterze pomocowym, jak również działalność zorganizowana, prowadzona w instytucjach (poradniach).
PORADA- Przekazana/ uzyskana wiedza , która ma być pomocna w osiąganiu ogólnej poprawy stanu psychicznego lub pożądana w nieprzewidzianych okolicznościach, tzw. sytuacjach problemowych, opracowana na prośbę osoby zainteresowanej wraz z całym kontekstem psychologicznym, kulturowym i społecznym, w jakim powstaje i w jakim jest przekazywana/ otrzymywana.
INFORMACJA ZAWODOWA- To suma użytecznych dla odbiorcy sygnałów, które służą przekazywaniu lub gromadzeniu wiadomości, w tym przypadku zawodowych. K. Lelińska ze względu na rodzaj treści wyróżnia następujące rodzaje informacji: informacje ogólne, o zawodach i o sobie (radzący się)
DORADZTWO ZAWODOWE- Jest procesem pomagania ludziom w osiąganiu lepszego zrozumienia siebie samego w relacji do rodzaju pracy i środowiska pracy, do wyboru zawodu, zmiany zatrudnienia, przekwalifikowania się i właściwego dostosowania zawodowego.
DORADCA ZAWODU- Udziela pomocy w formie grupowych i indywidualnych porad zawodowych młodzieży i osobom dorosłym w wyborze zawodu i kierunku kształcenia, szkolenia uwzględniając ich możliwości psychofizyczne i sytuację życiową, a także potrzeby rynku pracy oraz możliwości systemy edukacyjnego, współpracując z rodzicami i nauczycielami, wykorzystując wiedzę o zawodach, znajomość psychologicznych i pedagogicznych technik , diagnozy na rynku pracy oraz techniczne środki przekazywania informacji zawodowej.
DORADCA PRACY- Pomaga w wyborze zatrudnienia i znalezienia pracy zgodnej z potrzebami i możliwościami osób zainteresowanych, zarówno dorosłych, jak i młodocianych oraz w określeniu kierunków rozwoju zawodowego jednostek oraz grup społecznych w powiązaniu z potrzebami gospodarki, postępem technicznym i technologicznym zachodzącym w kraju, regionie i zakładzie pracy; doradza pracodawcom w rozwiązywaniu psychospołecznych problemów kierowania zespołami ludzkimi.
ORIENTACJA SZKOLNA- To zadanie pedagogiczne polegające na pomaganiu uczniom w dokonywaniu wyboru szkoły, dalszego kierunku uczenia się (również zawodowego), możliwie najlepiej odpowiadającego zdolnościom i zamiłowaniom każdego z nich. (I. Janiszewska)
PREORIENTACJA ZAWODOWA- Działalność obejmująca dzieci w okresie przedszkolnym i edukacji wczesnoszkolnej, polegająca na zapoznawaniu uczniów z wieloma dziedzinami pracy zawodowej, problemami pracy ludzkiej, pomocy w zdobywaniu wiadomości o zawodach, główny ciężar jej działalności spoczywa na rodzinie i szkole.
SELEKCJA ZAWODOWA- Ma za zadanie wydobycie spośród osób zgłaszających się do pracy, kandydatów posiadających najlepsze kwalifikacje do danego zawodu.
SELEKCJA SZKOLNA- Występuje wtedy, gdy do danego typu szkoły zgłasza się wielu kandydatów, ale i wtedy, gdy szkoła stawia im określone wymagania i przyjmuje tylko tych uczniów, którzy je spełniają.
ADMINISTRACJA (ADMINISTRATION)- Termin o wielu znaczeniach. Rozumie się pod nim zarówno ogół czynności związanych z zarządzaniem, kierowaniem, organizowaniem czegoś ("administrowanie czymś", np. majątkiem czy państwem), ale także ogół organów czy osób zajmujących się administrowaniem. W przedsiębiorstwie jest to personel kierowniczy, zespół zarządzający, ale także - potocznie - cały pomocniczy personel biurowy, czyli "umysłowi" w odróżnieniu od "fizycznych", bezpośrednio produkcyjnych.
AGENCJE DORADZTWA PERSONALNEGO (PERSONNEL/HUMAN RESOURCES CONSULTING)- Firmy działające w zakresie doradztwa personalnego. Zatrudniają wysokiej klasy specjalistów, którym w ramach outsourcingu funkcji personalnej zlecić można praktycznie każde zadanie z zakresu zarządzania zasobami ludzkimi. Jest to korzystne nie tylko w przypadku firm nie posiadających własnego działu personalnego lub posiadających go w minimalnym składzie.
BRANŻA (BRANCH)- Ogół firm oraz przedsiębiorstw, które produkują podobne do siebie dobra lub oferują zbliżone do usługi (np. branża farmaceutyczna, spożywcza, transportowa).
BEZROBOCIE (UNEMPLOYMENT)-Zjawisko gospodarcze polegające na tym, że część obywateli danego kraju zdolnych do pracy i poszukujących jej nie znajduje zatrudnienia. Miarą bezrobocia jest stopa bezrobocia. Pewien pułap bezrobocia (3-4%) jest w gospodarce nieunikniony, niekorzystne, a wręcz niebezpieczne dla gospodarki jest nadmierne bezrobocie.
DORADZTWO (CONSULTING)-Pomoc w rozwiązywaniu problemów, wskazywanie właściwych dróg postępowania. Ogół usług świadczonych na rzecz organizacji przez wyspecjalizowanych, niezależnych od niej ekspertów indywidualnych bądź zrzeszonych w firmach doradczych (consultingowych). Może dotyczyć m.in. kwestii technicznych, prawnych, finansowych czy personalnych ( doradztwo personalne).
DORADZTWO PERSONALNE (PERSONNEL/HUMAN RESOURCES CONSULTING)-Szczególny, specjalistyczny rodzaj doradztwa, dotyczący obszaru zarządzania zasobami ludzkimi. Kojarzone najczęściej z usługami rekrutacji, selekcji czy head huntingu, świadczonymi przez wyspecjalizowane agencje doradztwa personalnego. Może jednak także obejmować outsourcing wszelkich funkcji personalnych przedsiębiorstwa, a więc np. tworzenie systemu motywacyjnego, systemu ocen pracy, planowania zasobów ludzkich czy outplacement.
EFEKTYWNOŚĆ PRACOWNIKA (EFFICIENCY)- Wiąże się zarówno z zachowaniem pracownika jak i z wynikami jego pracy. Efektywność pracownika mierzy się, porównując elementy wyjściowe (uzyskane wyniki) z oczekiwaniami wyrażonymi w formie celów. Zależy ona od wielu czynników, których stymulacją oraz usprawnianiem zajmuje się (choć nie tylko) zarządzanie poprzez efekty. Wśród czynników tych warto wymienić:
- wiedzę, umiejętności, kompetencje i doświadczenie pracownika;
ELASTYCZNOŚĆ (FLEXIBILITY)- Umiejętność dostosowywania się do zmiennych warunków otoczenia. Jest to warunek konieczny dla przetrwania firmy na współczesnym, bardzo wymagającym i dynamicznie zmieniającym się rynku. Elastyczność jest także cechą pożądaną coraz częściej w przypadku kandydatów do pracy i już zatrudnionych osób.
EMERYTURA (PENSION)- Forma zabezpieczenia przyszłości osób kończących karierę zawodową, poprzez dożywotnie świadczenie pieniężne wypłacane pracownikowi po przepracowaniu określonej w ustawie liczby lat.
E-NAUKA (E-LEARNING)- Metoda nauczania z wykorzystaniem multimedialnych możliwości komputerów, umożliwiająca stosowanie w procesie szkolenia różnych technik - tekstu, obrazu, video i dźwięku. E-learning może być wykorzystywany jako niezależna metoda szkoleniowa, jako wsparcie klasycznych metod (np. wykładów) lub sposób na aktualizację wiedzy.
GLOBALIZACJA (GLOBALIZATION)-Zachodzący na naszych oczach proces integracji ekonomicznej, politycznej, technicznej, społecznej oraz kulturowej w skali światowej. Efektem globalizacji jest tworzenie się ogólnoświatowych rynków, przyjmowanie podobnych wzorów konsumpcji przez ludzi na całym świecie, korzystanie z tych samych nowoczesnych technologii w odległych od siebie zakątkach globu.
KARIERA (CAREER)-Droga zawodowego rozwoju każdego człowieka. Dokonuje się on w wyniku wykonywania różnych prac, pełnienia rozmaitych funkcji i zajmowania stanowisk w strukturze jednego lub wielu przedsiębiorstw.
INTERNET (INTERNET)- Globalna, światowa sieć komputerowa, dostępna dla wszystkich, którzy posiadają niezbędny sprzęt elektroniczny potrzebny do podłączenia się do niej. Składa się z nieograniczonej liczby elektronicznych adresów, połączonych ze sobą i tworzących tzw. cyberprzestrzeń.
KOMPETENCJE (COMPETENCES)-Zdolność wykorzystania przez człowieka jego wiedzy, umiejętności, systemu wartości i cech osobowości do osiągania celów, wyników i standardów oczekiwanych w związku z zajmowaniem przez niego określonego stanowiska pracy. Pojęcie często - acz naszym zdaniem niesłusznie - stosowane zamiennie z terminem kwalifikacje. W odróżnieniu od tych ostatnich będziemy je rozumieć w sposób bardziej dynamiczny, jako pewien wewnętrzny potencjał, przejawiający się w zachowaniach człowieka, przyczyniających się do zaspokojenia wymagań otoczenia, szczególnie w nowych sytuacjach zawodowych.
KWALIFIKACJE (QUALIFICATIONS)- Formalne przygotowanie do wykonywania jakiegoś zawodu lub zajmowania stanowiska, przejawiające się w fakcie ukończenia odpowiedniej szkoły, studiów, kursów, szkoleń, a także zdobycia konkretnych umiejętności w toku wcześniejszej pracy zawodowej. Brat bliźniak pojęcia kompetencje, jednak brat bardziej statyczny, opierający się na tym, co już osiągnął, ceniący stabilność poświadczoną odpowiednim dyplomem.
PRACODAWCA (EMPLOYER)- Zgodnie z kodeksem pracy jest to jednostka organizacyjna nawet jeśli nie posiada osobowości prawnej, a także każda osoba fizyczna, zatrudniające pracowników. Prawa jak i obowiązki pracodawcy, reguluje kodeks pracy.
PRACOWNIK (EMPLOYEE)- Zgodnie z kodeksem pracy jest to każda osoba zatrudniona na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania lub spółdzielczej umowy o pracę. Z innego punktu widzenia, pracownikiem jest każda osoba związana umową cywilnoprawną, zaangażowana w realizację celów organizacji, mająca w ramach tej organizacji swoje stanowisko pracy, rolę, zadania i odpowiedzialność. Osoba ta jest także powiązana relacjami z innymi pracownikami organizacji. Prawa i obowiązki pracownika reguluje kodeks pracy.
REKRUTACJA (RECRUITMENT)- Proces przyciągania optymalnej liczby kandydatów odpowiednich do objęcia wolnego stanowiska pracy. Istotna część planowania zasobów ludzkich.
PRZYWÓDZTWO (LEADERSHIP)-Wywieranie wpływu na innych dzięki predyspozycjom psychicznym, a nie autorytetowi formalnemu lub zajmowanej w pozycji
SAMOZATRUDNIENIE (SELF-EMPLOYMENT)- Na współczesnym rynku pracy bardzo duży nacisk kładzie się na elastyczne formy zatrudnienia. Jedną z nich jest samozatrudnienie, gdzie pracownik podejmuje pracę na własny rachunek, zakładając własną działalność gospodarczą. Taka forma zatrudnienia jest coraz bardziej powszechnym zjawiskiem na polskim rynku pracy. Założenie własnej działalności gospodarczej daje możliwość ucieczki przed bezrobociem - coraz częściej samozatrudniają się osoby pozbawione pracy lub pracownicy, którym grozi zwolnienie.
STAŻ ZAWODOWY (PRACTICE, POSTGRADUATE PRACTICE)- praktyka zawodowa poprzedzająca podjęcie zatrudnienia, odbywana w celu zdobycia pierwszych doświadczeń, niezbędnych umiejętności i wiedzy praktycznej.
1