Endoprotezoplastyka stawu biodrowego a masaż
Staw biodrowy odgrywa zasadniczą rolę w poruszaniu się, dlatego też jest bezpośrednio narażony na duże obciążenia.
Staw ten bywa podatny na stany zapalne, zmiany reumatyczne, np: choroby związane ze starzeniem się, będące powodem dolegliwości bólowych oraz sztywności ograniczającej funkcjonowanie; staw jest narażony na uszkodzenia mechaniczne, a także skłonności dziedziczne. U starszych osób występują zmiany zwyrodnieniowe, osteoporoza.
W zaawansowanym wieku złamania goją się powoli a czasem zrost jest nieprawidłowy. W takich przypadkach idealnym rozwiązaniem jest chirurgiczna wymiana stawu biodrowego.
Przyczynami utrudnionego zrostu kostnego może być zniekształcenie lub ubytek powstały w kości, stanowiącej element stawu biodrowego. Pękanie i złuszczanie się cienkich warstw chrząstki pokrywającej końce kości tworzących staw doprowadzają do sytuacji, w której kość zaczyna ocierać o kość, staje się chropowata i rozwija się stan zapalny.
Osteoporoza występuje przede wszystkim po menopauzie i andropauzie mniej więcej po 50r.ż. osłabiając kości i sprzyjąc ich złamaniom.
Objawy kliniczne wskazujące na zmiany w stawie biodrowym
ból początkowo przy obciążaniu kończyny zazwyczaj w pachwinie, na pośladku, w kolanie, na przednio przyśrodkowej lub przednio bocznej powierzchni uda
bóle nocne
sztywność po długim bezruchu
postępujące ograniczenie ruchu w stawie, szczególnie wyprostu i rotacji wewnętrznej
ocieplenie w okolicy stawu
Możliwości leczenia zachowawczego
Chorób zwyrodnieniowych stawów nie jesteśmy w stanie zahamować, jedynie udaje się zmniejszyć szybkość postępowania choroby.
W początkowym okresie choroby zadaniem fizjoterapeuty jest poprawienie zakresu ruchu, odciążenie powierzchni stawowych, usunięcie dolegliwości bólowych i nauka prawidlowego chodu.
W chorobach stawu biodrowego towarzyszą bardzo charakterystyczne zaburzenia prawidłowej postawy. Skróceniu ulegają zginacze stawu: m.biodrowo-lędźwiowe, proste uda co prowadzi do przeciążenia kręgosłupa lędźwiowego. Podczas chodu pacjent nie wykonuje całkowitego wyprostu biodra kompensując ten ruch przodopochyleniem miednicy i hiperlordozą lędźwiową. Podwyższone napięcie mięśniowe w okolicy biodra powoduje zbliżenie powierzchni stawowych tego stawu. U pacjentów występuje również nadmierna rotacja zewnętrzna wynikająca ze skrócenia mięśnia zasłonowego, gruszkowatego.
Leczenie operacyjne jest stosowany kiedy leczenia zachowawcze nie skutkuje, bądź choroba jest zaawansowana
Endoprotezoplastyka stawu biodrowego
Podział endoprotez
cementowa całkowita (trzpień, glówka i panewka stawowa) stosowany u pacjentow po 65roku życia
połowiczna( trzpień z główka) stosowana u pacjentow po 70 roku życia; zwłaszcza po złamaniu szyjki kości udowej
bezcementowa całkowita (trzpień, główka, panewka stawowa z wkładem polietylenowym lub ceramicznym) stosowany u pacjenów po 70 roku życia
rozwiązanie hybrydowe w której jeden element endoprotezy osadzany jest na cemencie (trzpień), a drugi mocowany techniką bezcementową (panewka)
Celem operacji jest usunięcie głowy kości udowej i zastąpienie jej metalową protezą umocowaną w pozostałej części trzonu kości udowej i dopasowanie jej do wykonanej z metalu lub tworzywa sztucznego panewki wstawionej operacyjnie do kości miednicy.
Podstawowe ćwiczenia przed i po operacji
zginanie grzbietowe i podeszwowe w stawie skokowym
napinanie mięśni czworogłowych
napinanie mięśni czworogłowych z oporem na przywodziciele
napinanie mięśni czworogłowych z oporem na odwodziciele
napinanie pośladków
zginanie nogi w stawie skokowym
odwodzenie w stawie biodrowym
Pacjenci operowani od przednio-przyśrodkowej strony uda powinni unikać rotacji zewnętrznej w stawie biodrowym, a pacjenci od strony tylno bocznej powinni unikać rotacji wewnętrznej w stawie biodrowym.
Cel masażu zdrowej kończyny
1.Wzmocnienie odpowiednich partii mięsni
2.W razie konieczności zmniejszenie napięcia mięśniowego
Masaż klasyczny
-Masaż uda
Aby uzyskać rozluźnienie na przedniej stronie uda należy ułożyć pacjenta na plecach i podłożyć wałek po staw kolanowy, natomiast by uzyskać rozluźnienie tylnej strony uda należy umieścić wałek pod stawem skokowym
Masaż po obu stronach uda wykonujemy w celu zwiększenia kondycji mięśnia czworogłowego uda
Na przedniej i tylnej stronie stosujemy technikę
Głaskania- wykonujemy całymi stronami dłoniowymi rąk
Rozcierania- przeprowadzamy w formie ruchów okrężnych opuszkami palców oburącz równocześnie, w kilku pasmach
Ugniatania- stosujemy chwyt szczypcowy oburącz jednocześnie w kilku pasmach
Oklepywania-wykonujemy w formie miotełek
-Masaż stawu biodrowego
Podczas masażu pacjent leży na brzuchu nogi odwiedzione od siebie. Rozmasowujemy okolice krętarza większego kości udowej wykonując głaskanie i rozcieranie
Głaskanie wykonujemy całymi powierzchniami dłoniowymi rąk przykładając je do okolicy krętarza większego.
Przy tym jedną rękę przesuwamy na pośladek, a druga w kierunku pachwiny.
Rozcieranie wykonujemy w formie ruchów okrężnych opuszkami palców obu rąk, w okolicy krętarzowej
Masaż klasyczny wykonujemy codziennie lub co drugi dzień; czas zabiegu 15-20minut w serii 10-20 zabiegów
Masaż izometryczny
Masażu jest wykonywany na napiętych mięśniach ma na celu zwiększenie masy i siły osłabionym mięśniom. Masaż ten wykonuje się w trzech etapach na mięśniu czworogłowym uda
I przygotowawczy- masaż klasyczny na rozluźnionych mięśniach z wykorzystaniem technik: głaskanie, rozcieranie i ugniatanie.
Czas masażu 10minut, masaż wywołuje odczyn przekrwienia i pobudza prioprioreceptory
II zabieg właściwy-masaż wykonujemy szybko do odczuć pacjenta
-masaż na napiętych mięśniach -stosujemy rozcieranie, ugniatanie i oklepywanie
-masaż na rozluźnionych mięśniach -delikatna wibracja i wstrząsy
III końcowy- masaż klasyczny rozluźniający wykorzystując techniki: głaskanie, rozcieranie, delikatne ugniatanie, wstrząsanie
Masaż izometryczny powinien być wykonywany, co drugi dzień w serii 10-20 zabiegów,
Cel masażu po wymianie stawu biodrowego
1.Przywrócenie odpowiedniej funkcji stawu biodrowego
2.Zniesienie bólu
3.Zmniejszenie napięcia mięśniowego- rozluźnienie
4.Wzmocnienie odpowiednich partii mięśni
5.Zapobieganie przykurczom i obrzękom
6. Poprawa krążenia krwi w nogach
Masaż wirowy
Masaż podwodny kończyn dolnych, który wykonujemy w specjalnych wannach powodujących ruch wirowy wody. Temperatura wody powinna wynosić 34-35 stC
Masaż wirowy wpływa na zmniejszenie napięcia mięśniowego, rozluźnienie zbliznowaceń, poprawę koordynacji mięśniowej, zmniejszenie obrzęków. Masaż ten może być przygotowanie do innych zabiegów.
Przeciwskazanie: niepełny zrost kostny i odwapnienia kości
Zastosowanie codziennie lub, co drugi dzień przez 10-15 zabiegów, czas zabiegu 20-30minut
Masaż wibracyjny- Aquauvibron
Jest to ręczny aparat wibracyjny o częstotliwości drgań około 7000 na minute wytwarzany przez przepływającą wodę, powoduje rozluźnienie mięśni i pobudzenie układu krwionośnego, przez co jest zwiększone ukrwienie a to wpływa na poprawę trofiki tkanek, a także zwiększa próg bólu dające efekt przeciwbólowy
Wykonywanie masaż jest podobne do wykonania masaż klasycznego, parametry wibracji dostosowujemy do odczuć pacjenta.
Stosujemy nasadki głowicy, płaską z kolcami do stymulacji krążenia lub płaską z guzkiem do opracowania dużych głęboko położonych mięśni.
Temperatura wody 36-37 st C
Masaż może być stosowany codziennie lub, co drugi dzień, czas zabiegu 5-10 minut
Masaż blizny -masaż klasyczny
Po zabiegu trzeba odczekać około 3 tygodni, aż blizna zrośnie się. Niekiedy po operacji może wystąpić ból blizny, poprzez zaburzenia ukrwienia tego miejsca. Po wyciągnięciu szwów i całkowitym zrośnięciu się rany możemy przystąpić do masażu klasycznego. Przy starszych bliznach, zrastających się z podłożem masaż musimy wykonywać głęboko.
Na początku przeprowadzamy masaż okolicy blizny w celu zmiękczenia oraz rozluźnienia skóry i tkanki podskórnej. Masujemy dośrodkowo, stosując głaskanie i rozcieranie.
Po kilku masażach przystępujemy również do rozcierania samej blizny oraz stopniowo wprowadzamy ugniatanie okolicy i samej blizny. Gdy blizna odpowiednio zmięknie i przestanie boleć, ujmujemy ją między kciuki i wskazicielem, odrywamy od warstwy tkanki podskórnej. Tak ujętą w palce bliznę rozcieramy ruchami okrężnymi, następnie przełamujemy wykonując ruchy rąk w przeciwne strony. Gdy blizna i najbliższe jej otoczenie są już dobrze rozmasowane wykonujemy rolowanie: na jednym z końców blizny ujmujemy fałd skóry między kciuki i wskazicielem i przesuwamy ten fałd przez środek blizny do drugiego końca.
Masaż wykonujemy codziennie lub, co drugi dzień przez 10-15minut
Do masażu możemy stosować oliwki kosmetycznej lub maści, które powodują dodatkowe rozmiękczanie blizny.
Masaż limfatyczny
1.Opracowanie pachwiny-stosujemy techniki głaskanie, rozcieranie, ugniatanie
2.Rozmasowanie krętarza większego kości udowej
3.Opracowanie uda strona przednia przeprowadzamy w trzech pasmach: bocznym przednim i przyśrodkowym, rozpoczynamy powyżej stawu kolanowego a kończymy w okolicy stawu biodrowego
4.Opracowanie pachwiny
5.Opracowanie odcinka lędźwiowego kręgosłupa- przeprowadzamy w kierunku przedniego górnego kolca biodrowego i w trzech pasmach- przez środek, wzdłuż grzebienia krzyżowego pośredniego oraz równolegle do krawędzi bocznych kości krzyżowej.
6.Opracowanie uda strona tylna
7.Opracowanie krętarza
8.Opracowanie pachwiny
Masaż powinien trwać 15-20minut, tempo masażu powinno być wolne 10-20ruchów na minutę, każdą technikę powtarzamy 4-5razy. Liczba zabiegów powinna być dostosowana do postępów w zmniejszaniu obrzęku.
Przeciwskazaniem są nowotwory układu chłonnego, ostre stany zapalne.
Masaż limfatyczny ma na celu zmniejszenie obrzęku
Masaż segmentarny
Jest to zespół technik i chwytów, które stosujemy w celu odruchowego oddziaływania na wszystkie tkanki i ich zmiany chorobowe, głównym celem jest opracowane odruchowej zmiany tkankowej przy stronie chorej poprzez zastosowanie odpowiednich technik
1. Określamy zmiany odruchowe w poszczególnych tkankach
2.Masaż grzbietu na odcinku lędźwiowym
Głaskanie podłużne - wykonujemy całymi powierzchniami dłoniowymi obu rąk, od pośladka do barku, w kilku pasmach
Głaskanie poprzeczne - przeprowadzamy stronami dłoniowymi rąk, od lini pachowej środkowej do kręgosłupa. Rozpoczynamy od pośladka w stronę barku głaszcząc pasmo obok pasma.
Rozcieranie podłużne - wykonujemy w formie ruchów okrężnych, opuszkami palców od pośladka w stronę barku
Rozcieranie poprzeczne - wykonujemy w formie ruchów okrężnych, opuszkami palców 2-5 jednej ręki, druga ręka działa jako obciążenie rozcieranie wykonujemy od pośladka w stronę barku
Rolowanie podłużne - przeprowadzamy palcami od 1-4 chwytając fałd skóry i przesuwając go od pośladka w stronę barku
3.Masaż kości krzyżowej po stronie chorej
Masujemy w trzech pasmach:
- pasmo środkowe przebiega wzdłuż grzebienia krzyżowego pośrodkowego
- pasmo pośrednie masujemy wzdłuż grzebienia krzyżowego pośredniego, który jest ułożony bocznie i skośnie do grzebienia pośrodkowego
- pasmo boczne ciągnie się wzdłuż grzebiania krzyżowego bocznego, który leży bocznie i skośnie do grzebienia pośredniego
W masaż kości krzyżowej stosujemy technikę głaskania i rozcierania z przesuwaniem fałdu skórnego
4.Masaż pośladków
Masaż ten wykonujemy w następujących kierunkach w pozycji leżenia na brzuchu
- od grzebienia biodrowego do kości krzyżowej
- od kolca biodrowego przedniego górnego w stronę kości kulszowej
- z okolicy krętarza większego kości udowej do szpary pośladkowej na całej szerokości pośladka
Masaż w pozycji siedzącej wykonujemy tylko w dwóch pierwszych pasmach
Przy masażu wykorzystujemy techniki
- głaskanie
- rozcieranie
5. Masaż grzebieni biodrowych
Przeprowadzamy od kolców biodrowych przednich górnych do stawów biodrowo-krzyżowych
Wykonujemy rozcieranie z jednoczesnym przsuwaniem fałdu skórnego opuszkami palców od 2-4
6.Masaż mięsni biodrowo-lędźwiowych
Masaż ten wykonujemy od górnego brzegu kości łonowej przesuwając ręce wzdłuż pachwiny bokiem kolców biodrowych przednich dolnych i górnych, po grzebieniu biodrowych do stawów biodrowo- krzyżowych
Przy masażu wykorzystujemy technikę głaskania i rozcierania
7.Wstrzasanie miednicy
Siadamy za pacjentem oburącz chwytamy za talerze biodrowe i wykonujemy naprzemienne krótkie ruchy rękami w strony przeciwne
Masaż segmentarny ma na celu usunięcie napięcia powierzchownego i napięci tkanek położonych głębiej
Czas masażu około 20-30minut
Liczba zabiegów- zabiegi przeprowadzamy codziennie lub, co drugi dzień, po 20 masażach robimy przerwę 14dniową
Masaż obręczy barkowej w celu rozluźnienia
Masaż klasyczny karku i obręczy barkowej
Głaskanie-wykonujemy od potylicy do stawów barkowych
Głaskanie okolicy łopatkowej-od przyśrodkowego brzegu łopatki w kierunku stawu barkowego
Rozcieranie karku- wykonujemy chwytem kleszczowymw formie ruchów okrężnych
Ugniatanie- na odcinku od stawu barkowego do potylicy
Wibracja- wykonujemy opuszkami trzeciego palca od wyrostak sutkowatego kości skroniowej po potylicy do kręgosłupa
Masaż przedramienia i ramienia
Wykonujemy głaskanie, rozcieranie i wibracje
Masaż mięśnia naramiennego i stawu ramiennego
Wykonujemy głaskanie, rozcieranie i ugniatanie
Masaż kończyn górnych wykonujemy tylko w sytuacji przeciążenia, w celu zmniejszenia napięcia mięśniowego po chodzeniu o kulach
Skuteczność masażu po wymianie stawu biodrowego
Masaż kończyny nie zoperowanej ma poprawić siłę mięśniową lub zmniejszyć napięcie mięsni
Po wymianie stawu biodrowego masaż jest bardzo przydatny w zapobieganiu obrzękom, usprawniając odpływ chłonki.
Odpowiednio zastosowany masaż pozwala na zmniejszenie dolegliwości bólowych, a także na wzmocnienie mięśni uda