WYKŁAD XV 09.11.2010r.

Badania rodzin dzieci z lekką niepełnosprawnością intelektualną.

1. Kryzys związany z dowiedzeniem się o niepełnosprawności dziecka

2. Kryzys organizacji roli

Jak jest w rodzinach:

• Badacze ustalili kilka czynników decydujących na oddziaływanie rodziców na dziecko

-atrybucje przyczyn niepełnosprawności

- typy rodzin (konstelacje układu czynników), które są decydujące

- prototyp dziecka upośledzonego- badanie jak rodzice widzą dzieci (początkowo definicja dziecka jest radykalna, potem to się zmienia)

- autoprezentacja rodziców- jak rodzice zachowują się w stosunku do swojego dziecka (czy korzystne dla rozwoju społecznego)

- jakie zadania są stawiane, czy rodzice wymagają konsekwentnego ich wykonania.

Dla rozwoju społecznego korzystne jest jak: rodzice są zgodni, nie kierują nadmiernie dzieckiem, nie są nadopiekuńczy, nie stosują nadmiernie pochwał (stosowanie pochwał dobre jest u dzieci, które mają porażki. Pochwały nie mogą odnosić się do każdego procesu działania)

- im więcej kar cielesnych tym większy poziom uspołecznienia dziecka (kar może mieć sens rehabilitacyjny, tylko wtedy, gdy był związek emocjonalny rodzica z dzieckiem. Negatywnie na uspołecznienie wpływa brak zależności emocjonalne)

- koncepty teoretyczne- stosowanie autoprezentacji (niekorzystnie na rozwój wpływa: narzucanie stigmy społecznej, nie indywidualizowanie osoby, kierowanie, niedocenianie możliwości, unikanie kontaktu, nadopiekuńczość)

- charakterystyczny jest typ relacji oddziaływań wychowawczych rodziców- matki w procesie interakcji najczęściej wykazują kierowanie dzieckiem, komunikują się z nim za pomocą zdań rozkazujących, operują specyficznym językiem: krótkie wypowiedzi, komunikaty, pytania mające funkcję kontrolną. Trening zakresie tej relacji przynosi efekty.

- świadomość wychowawcza rodziców-znają możliwości dziecka i możliwości oddziaływań. Im niższa świadomość tym obszar włączania okrojony o te decyzje. Zdecydowanie większe pole dla doświadczeń decyzyjnych w rodzinie.

Porównanie rodzin uczniów z lekką niepełnosprawnością intelektualną i rodzin uczniów pełnosprawnych (A. Kozubska)

WARUNKI MATERIALNO- BYTOWE

• Czynniki: aktywność zawodowa rodziców, dochód, warunki mieszkaniowe i jak je oceniają, indywidualne warunki mieszkaniowe dziecka, przestrzeń życiowa dziecka

Zatrudnienie

• W rodzinach dzieci pełnosprawnych częściej pracują oboje rodziców

• W rodzinach dzieckiem niepełnosprawnym duży odsetek matek niepracujących. Badania pokazują, że ojciec jest głównym źródłem dochodu

• Środowisko społeczno- kulturowe jest inne u upośledzonych lekko, a inne u głębiej

• U upośledzonych umysłowo w stopniu lekkim na ich upośledzenie składa się niedorozwój środowiskowy (zaniedbana kwestia) i niedorozwój umysłowy

Warunki materialne- poziom dochodów

• Trudne, bardzo trudne, przeciętne, powyżej przeciętne\

• Poziom dochodów na potrzeby 1 osoby w rodzinie

Niepełnosprawność intelektualna w stopniu lekkim

• Warunki bardzo trudne:

- Dzieci nie posiadają odzieży, przyborów szkolnych, potrzeby dotyczące wyżywienia nie są zaspokajane

• Trudne warunki:

- borykają się czasowo z problemami kupienia odzieży, przyborów

• Przeciętne:

• Przejściowe trudności finansowe, niezagrożone potrzeby zdrowotne

Osoby pełnosprawne:

• W ocenie badanych rodziców to nie wygląda aż tak strasznie

• Prezentują bardziej korzystne niż w rzeczywistości (mechanizmy psychologiczne)

Indywidualne warunki mieszkaniowe

• Kształtują się odmiennie

• Lekko niepełnosprawne intelektualnie: jednostkowe przypadki, że dzieci dzielą z kimś pokój

• Wiele dzieci z powodu warunków mieszkaniowych musi spożywać posiłki poza domem

WYPEŁNIANIE FUNCJI OPIEKUŃCZEJ

Sprawowanie opieki

• wiedza rodziców na temat zainteresowań dziecka, wiedza o rodzaju zainteresowań, opinie rodziców na temat, jakie dziecko ma zainteresowania

Lekko niepełnosprawni:

• 40% rodziców uważa, że dziecko nie ma zainteresowań, 30% rodziców, uważa, że ma

Pełnosprawni

• Większe procenty

Brak pomocy

• Świadomość o dziecku przekłada się na zachowania

• Czynna pomoc- rodzic świadomie organizuje doświadczenia, żeby rozwijać zainteresowania

• Bierna pomoc

Czas rodziców dla dziecka

Lekko niepełnosprawni

• Nie wchodzą w tą relacje ojcowie

Metody i środki wychowawcze rodziców

• Kary- ojcowie bardziej

• Większy repertuar kar

• Ojcowie posługują się środkami o charakterze egzekutywnym,

• Matki mają szerszy wachlarz środków: intelektualne i egzekutywne

U pełnosprawnych

• Brak kar cielesnych, ośmieszania

• Ojcowie stosują środki intelektualne

Przydzielanie obowiązków domowych

• Integrowanie z rodziną, aspekt operacyjno- funkcjonalny

Lekko niepełnosprawni:

• Inna intencja u rodziców: wyręczanie z obowiązków, bo nie mogą im podołać

Styl wychowawczy

• Autokratyczny (dominacja kar nad nagrodami, decyzje podejmowane samodzielnie bez opinii dziecka, decydowanie o obowiązkach, werbalne komunikowanie: nakazy, zakazy, ograniczanie praw.

• Liberalny

• Demokratyczny

• lekko- 40% rodzin styl autokratyczny

• u pełnosprawnych: styl demokratyczny radykalnie wyższy

• liberalny lepszy u lekko

Podsumowanie:

• W badanych rodzinach (lekko) jest wadliwość struktur interpersonalnych czynności społecznych.

WSPÓŁPRACA RODZICÓW ZE SZKOŁĄ

• Co rodzice myślą na temat współpracy ze szkołą.

• Rodzice (lekko) patrzą specyficznie na wychowanie dziecka

• Rodzice (lekko i pełnosprawni) nie mają perspektywy, że to ich wspólna praca, tylko szkoła powinna

Stosunek rodziców do: dzieci lepiej się uczą, gdy rodzice interesują się ich osiągnięciami

• Duży odsetek rodziców nie zgadza się z tym stwierdzeniem

Stosunek rodziców do: szkoła odpowiedzialna za trudności w nauce

• Duży odsetek rodziców zgadza się z tym stwierdzeniem

Stosunek rodziców do: odpowiednie warunki = dobre wyniki w nauce

• Duży odsetek nie zgadza się z tym stwierdzeniem

• Rodziny (lekko)- poziom dostateczny wypełniania funkcji (rodzina jeszcze wydolna opiekuńczo)

• Rodziny (pełnosprawnych)- poziom dobry, rodzina normalna

PORÓWNANIE RODZIN UCZNIÓW ZE SZKÓŁ SPECJALNYCH : INTERGACYJNYCH I OGÓLNODOSTĘPNYCH

• Badane zmienne te same, co poprzednio

Wykształcenie rodziców

• Stopień wykształcenia

- najkorzystniej kształtują się rodziny z dziećmi w szkołach integracyjnych

- najniższa średnia poziomu wyników jest w szkole integracyjnej

• Aktywność zawodowa

- bezrobotny- ogólnodostępnej

- wskaźnik aktywności zawodowej- najwyższy w szkołach integracyjnych

Niewłaściwe zachowania społeczne w rodzinie

• Spożywanie alkoholu- ogólnodostępne

• Awantury domowe- ogólnodostępne

• Ewidentne zaniedbywanie dzieci- ogólnodostępne i integracyjne

• Przemoc w rodzinie- ogólnodostępne

Poziom dochodów rodziców- praca zawodowa

• Niekorzystne w szkołach ogólnodostępnych

Sytuacja mieszkaniowa

• Korzystnie wypadają ze szkół ogólnodostępnych, bardzo dobrze wypadają domy wolnostojące,

Indywidualne warunki mieszkaniowe

• Lepiej- integracja

• Średnie oceny poziomu indywidualnych warunków mieszkaniowych

- lepiej- integracja

• Środki wychowawcze

- kara większa- w ogólnodostępnej

Analiza statystyczna:

• Istotna różnica między szkołą ogólnodostępną i integracyjną

Styl wychowania:

• Lepsze środowisko- integracja (duży poziom demokratycznego stylu wychowania)

STOSUNKI WEWNĄTRZRODZINNE

• Porównywanie rodzin z lekką i pełnosprawnych

Stosunki, relacje w rodzinach

• test stosunków rodzinnych FRT

- autorzy: Anthony, Bene

- test, który służy do badania kierunku i nasilenia uczuć dziecka do rodziny, do członków rodziny, oraz własnej oceny kierunku i nasilenia uczuć rodziny i członków rodziny do dziecka

- czy to uczucia pozytywne, czy negatywne

- uczucia do członków rodziny, w ocenie dziecka, jakie są stosunki

• procedura badawcza

- stwierdzenia, które odnoszą się do postaw pozytywnych i negatywnych

- stwierdzenia napisane na kartkach (liściki)

- wysyłanie ich do członków rodziny

- pudełka oznaczone dla każdej osoby (pudełka na listy)

- pan nikt- wysyła się do niego karteczki, które nie pasują do żadnego członka rodziny

R. Kościelak

postawy dzieci wobec rodziny

• pozytywne (lekko):

- kierowane do matki

- dość duży odsetek dzieci pozytywne postawy kieruje poza rodzinę (nie ma komu w rodzinie dać)

- babcie- dość korzystnie, więcej kartek niż ojcowie

• pozytywne (norma)

- najbardziej matka

- ojcowie- ale mniej

- mniejszy odsetek poza rodzinę

- dużo babcie

• negatywne (lekko):

- poza rodziną spory odsetek

- czołówka negatywnych uczuć: ojcowie, starsze rodzeństwo

• negatywne (norma):

- jeszcze więcej poza rodzinę

- duży odsetek do starszego rodzeństwa

członek rodziny do dziecka

• pozytywne (lekko)

- do matki

• pozytywne (norma)

-trochę odmienne konstelacje uczuć: włączone matki i ojcowie

Test rysowania rodziny L. Cormana

50

---