Wykład IX:
Zaburzenia preferencji seksualnej:
Definicja ICD 10: „Osoba doświadcza powtarzającego się nasilonego popędu i wyobrażeń seksualnych dotyczących niezwykłych przedmiotów lub działań. Osoba realizuje ten popęd i odczuwa z tego powodu wyraźne cierpienie. Preferencje występują co najmniej po 6u miesiącach”.
Przyczyny - biologiczne:
Zaburzenia genetyczne np. zespół Klinefeltera, zaburzenia neurologiczne (najczęstsze) np. zespół płata skroniowego - padaczka skroniowa, wpływ alkoholu, choroby afektywne.
Behawioralne:
Uwarunkowania instrumentalne w dzieciństwie, kiedy dewiacyjnym zachowaniom towarzyszy podniecenie seksualne, uwarunkowania powstałe w wyniku fantazji erotycznej (najczęstsze), naśladowanie zachowań modelowych.
Poznawcze:
Następstwa pornografii, mitologia gwałtu. Linkt akceptujący przemoc. Społeczne uwarunkowane procesy poznawcze uniemożliwiające prawidłową ocenę własnych zachowań.
Psychodynamiczne:
Zaburzenia identyfikacji z płcią (najczęstsze),przemieszczona forma prymitywnej podświadomości seksualnej, lęk przed kastracją, kompleks Edypa, urazowe następstwa ścisłych relacji dziecka z matką. Kompleks niższości powiązany z potrzeba dominacji, połączenie fantazji z wczesnodziecięcymi doświadczeniami, fiksacje oglądanie współżycia rodziców.
Fetyszyzm:
Definicja ICD 10: „Koniczność posiadania pewnych przedmiotów jako bodźców seksualnych”.
Kryterium diagnostyczne:
Występuje niema wyłącznie u mężczyzn.
Wiele fetyszy jest przedłużeniem ludzkiego ciała (odzież itp.),
Nie ma zaburzenia w przypadku, kiedy nie dochodzi do rytualizacji zachowań seksualnych, zachowań przymusowych, zakłócenia kontaktu seksualnego wywołania cierpienia.
Przykłady:
Wysokie obcasy - altakacifilia,
Własne ciało - narcyzm,
Wyroby ze skóry - retifizm,
Brzuch kobiety ciężarnej - grawiditofilia,
Wydaliny ludzkie - ekskrementofilia.
Ekshibicjonizm:
Najczęściej dotyczy mężczyzn heteroseksualnych.
Dla niektórych m jest to jedyny typ aktywności seksualnej.
U części mężczyzn zachowania te współistnieją ze związkiem.
Przestrach, szok u świadka obnażenia często wzmaga podniecenie sprawcy.
Osobowość:
Niedojrzała, uczuciowa, nieśmiała, poczucie mniejszej wartości w roli m. kompleksy, lęk wobec kobiet.
Typologia:
Ekshibicjonizm okazjonalny, bez stosowania przemocy.
Peodeiktofilia:
Pedofilia wywołuje strach
Ekshibicjonizm psychiczny - podniecenie się rozmową o własnej seksualności.
Ekshibicjonizm połączony z innymi zaburzeniami preferencji seksualnej np. z sadyzmem, pedofilią, masochizmem.
Oglądactwo:
Podniecenie, masturbacje połączone z podglądaniem
Typologia:
Nieśmiali, ekshibicjoniści, sadyści - podglądanie wiąże się z poniżaniem danej osoby w fantazjach, rozpowszechnienie zaburzenia trudne do ustalenia.
Pedofilia:
Różnica wieku co najmniej 5 lat, krytyka diagnostyczna, co najmniej 16 lat.
Typowe cechy osobowości:
Zaburzenia psychiczne, osobowość nieprawidłowa, zaburzenia identyfikacji płciowej, tęsknota do wyidealizowanego dzieciństwa, poczucie niższości, lęki seksualne, społeczne.
Typologie pedofilii:
H. Cohena - utrwalony sadystyczny, eksploatacyjny.
A. Gratha, J. Habsona, B. Garego - pedofilia regresywna -zachowania pod wpływem przypisanych czynników, pedofilia fiksacyjna - preferencje seksualne do nieletnich.
Pierwotna / wtórna.
Klasyfikacja czynników seksualnych o charakterze zastępczym:
Typ nieprzystosowany, zahamowany, regresyjno-frustracyjny, moralnie nie odróżniający, seksualnie nie odróżniający.
Sadomasochizm:
Typologia:
Sadyzm ograniczony do fantazji, sadyzm bierny (ukryta agresja, świadome nie zaspakajanie potrzeb partnera), flogellantyzm (podniecenie się poprzez chłostanie siebie lub innych), saliromonia, wampiryzm seksualny - widok lub smak krwi, mord z lubieżności.
Terapia małżeńska (partnerska):
1932 - analiza, `40 USA, `50 - rozwój w USA, `70 - terapie rodzinne.
Szkoła, rodzaje terapii:
Zderzenie wzorców z dzieciństwa z aktualnymi - Budda,
Zderzenie różnych ról w związkach - Mortin,
Zderzenie świadomej i nieświadomej umowy między partnerami - Sager.
Szkoła behawioralna:
negowanie uwarunkowania z przeszłości, stereotypy, relacje „nieco za nieco” - Leder, zaburzenia przystosowania - Rapaport.
Szkoła humanistyczna - psycholog:
Zaburzenia komunikacji - Satir, tłumienie agresji wobec partnera - Bach, zaburzenia empatii - Rogers, zaburzenia między tanami Ja - Berne.
Typologia przyczynowa:
Neurotyzm - Richter, związki rywalizacyjne, fiksacje rozwojowe - Wili, konflikty wiążące się z osobowością partnera - Glinek, perfekcjonizm - narcyzm - egocentryzm, konflikt z zakłóconych więzi uczuciowych - Martin, zależność, paranoiczne cechy, konflikt wiążący się z rolami seksualnymi - Bem.
Metody diagnostyczne:
Wywiady, skale i kwestionariusze, inwentarz cech, test dystansu interpersonalnego, test uzupełniania zdań, psychorysunek, Test zaczarowania, test „trzech życzeń”, Pantomima i psychodrama.