KONSPEKT LEKCJI HISTORII W KLASIE I GIMNAZJUM
I. TEMAT: DAWNO TEMU NAD TYBREM, CZYLI O NARODZINACH NOWEJ CYWILIZACJI. POZNAJEMY POŁOŻENIE, LEGENDARNE I HISTORYCZNE POCZĄTKI ORAZ SKUTKI POWSTANIA MIASTA RZYM. (temat realizowany na 2 jednostkach lekcyjnych)
II. CELE NAUCZANIA
PO SKOŃCZONEJ LEKCJI UCZEŃ:
potrafi wskazać na mapie Italię oraz Rzym,
potrafi wymienić czynniki sprzyjające powstaniu i rozwojowi Romy,
zna legendarnych założycieli miasta (Romulusa i Remusa),
wie, że nazwa Roma pochodzi od imienia Romulusa,
wie, że na rozwój miasta Rzym duży wpływ mieli Etruskowie,
zna datę 753 r.p.n.e., jako datę legendarnego założenia miasta,
wie, że pierwsze ślady osadnictwa w okolicy Rzymu pochodzą z ok. VIII w.p.n.e.,
potrafi wymienić skutki powstania miasta Rzym.
rozumie różnice i niejednakowość informacji legendarnych i historycznych,
czyta tekst ze zrozumieniem oraz analizuje zawarte w nim informacje,
wyodrębnia w tekście treści historyczne i legendarne mówiące o początkach miasta Rzym,
wskazuje podobieństwa i różnice pomiędzy mitem a historyczną prawdą na temat założenia Rzymu,
aktywnie współpracuje w grupie
samodzielnie formułuje wnioski.
III. ŚRODKI DYDAKTYCZNE:
atlas, mapa
teksty i instrukcje przygotowane przez nauczyciela;
szary papier i pisaki
IV. METODY:
Pogadanka, praca z mapką, praca z tekstem, „gwiazda”
Lekcja rozpoczyna cykl poświęcony cywilizacji rzymskiej. Podczas lekcji uczniowie pracują w trzech, losowo utworzonych grupach. Uczniowie samodzielnie analizują otrzymane materiały tekstowe, a następnie wnioski zapisują w formie plakatów. Po prezentacji pracy grup i wspólnym sformułowaniu wniosków podsumowujących, uczniowie w grupach zbierają najważniejsze informacje w formie gwiazdy.
ETAPY |
PRZEBIEG |
UMIEJĘTNOŚCI KLUCZOWE |
UWAGI |
ZAANGAŻO-WANIE 20 min. |
Lekcję rozpoczęłam od podziału klasy na grupy. Następnie zapoznałam uczniów z zagadnieniami, jakie będziemy realizować na lekcji oraz z metodami pracy. Wstępem do realizacji tematu było wspólne przypomnienie sobie pojęcia cywilizacji, fakty historyczne, legenda. Następnie każda z grup rozpoczęła pracę nad konkretnym zadaniem. |
|
Każda grupa otrzymała kopertę z instrukcją i materiałem tekstowym., arkusz szarego papieru, pisaki |
BADANIE/ PRZEKSZTAŁ-CANIE 25 min. |
Przed rozpoczęciem zadania uczniowie zgodnie z otrzymaną instrukcją dokonali podziału ról (lidera, sekretarza, strażnika czasu oraz reprezentanta grupy). Uczniowie czytali tekst, analizowali go podkreślając właściwe, wymagane w poleceniu fragmenty,. Następnie przedstawiali pomysły na wygląd plakatu i przystąpili do jego realizacji. |
|
Jedna z grup, zgodnie z instrukcją korzystała z mapy ściennej. W tej części lekcji starałam się pełnić rolę nie tylko obserwatora, ale i doradcy. |
NA DRUGIEJ JEDNOSTCE LEKCYJNEJ -PREZENTACJA 30min. |
Reprezentanci grup kolejno przedstawiali efekt pracy swojego zespołu. Po prezentacji pracy wszystkich grup, wspólnie (burza mózgów) formułowaliśmy wnioski końcowe.
|
|
W przypadku informacji niepełnych lub niepoprawnych dopowiadałam i dokonywałam korekty |
|
Następnie każda z grup otrzymała do uzupełnienia gwiazdę, która miała być formą zebrania najważniejszych zapamiętanych informacji i wniosków |
|
|
REFLEKSJA 15 min. |
Uczniowie zaprezentowali wykonane gwiazdy oraz ustnie dokonali oceny swojej pracy i zaangażowania podczas lekcji. |
|
Wykonana gwiazda będzie notatką z lekcji. |
UWAGI:
Zwiększyłam ilość godzin przeznaczonych na realizacje tego tematu do 2 jednostek. Uzasadnieniem jest rozwijanie trudnej umiejętności odróżniana faktu od fikcji, w tym wypadku mitów. Na lekcjach została również po raz pierwszy wprowadzona metoda „gwiazdy”.
W załączeniu:
instrukcje dla grup.
teksty dla grup;
Instrukcja dla grupy I.
Przed wykonaniem zadania wybierzcie w swojej grupie: lidera, sekretarza, strażnika czasu oraz tego, który przedstawi klasie pracę grupy.
Uważnie zapoznajcie się z otrzymanym materiałem tekstowym i mapką. Wykonajcie plakat, w którym uwzględnicie odpowiedzi na następujące pytania:
Gdzie leży Italia?
Czym charakteryzują się warunki naturalne Italii?
Jakie ludy zamieszkiwały Italię?
Co sprzyjało takiej lokalizacji miasta Rzym?
Zastanówcie się, dlaczego kulturę stworzoną przez Rzymian i ich język nazywamy kulturą i językiem łacińskim?
Wskażcie na mapie Italię i Rzym.
Na wykonanie zadania macie 20 minut.
POWODZENIA!
Instrukcja dla grupy II.
Przed wykonaniem zadania wybierzcie w swojej grupie: lidera, sekretarza, strażnika czasu oraz tego, który przedstawi klasie pracę grupy.
Uważnie zapoznajcie się z otrzymanym materiałem tekstowym. Czytając, zaznaczcie wszystkie informacje legendarne mówiące o początkach miasta Rzym.
Wykonajcie plakat, w którym przedstawicie legendarne początki miasta. Uwzględnijcie odpowiedzi na następujące pytania:
Kogo uważa się za legendarnego założyciela Rzymu?
Kiedy założono Rzym?
Skąd wzięła się nazwa miasta?
Zastanówcie się jakie były skutki założenia miasta.
Na wykonanie zadania macie 20 minut.
POWODZENIA!
Instrukcja dla grupy III.
Przed wykonaniem zadania wybierzcie w swojej grupie: lidera, sekretarza, strażnika czasu oraz tego, który przedstawi klasie pracę grupy.
Uważnie zapoznajcie się z otrzymanym materiałem tekstowym. Czytając, zaznaczcie wszystkie informacje historyczne mówiące o początkach miasta Rzym.
Wykonajcie plakat, w którym przedstawicie historyczne początki miasta. Uwzględnijcie odpowiedzi na następujące pytania:
Z jakiego czasu pochodzą najstarsze ślady osadnictwa rzymskiego?
Na kiedy datuje się początki miasta?
Komu przypisuje się powstanie miasta Rzym?
Zastanówcie się jakie były skutki założenia miasta.
Na wykonanie zadania macie 20 minut.
POWODZENIA!
Materiał dla grupy II i III
POCZĄTKI RZYMU
Początki Rzymu były kwestią dociekiwań, spekulacji i kontrowersji. We wczesnym piśmiennictwie rzymskim (200 r.p.n.e.)wyrastającym często z tradycji ustnej, początki miasta związano z mitami greckimi.
Oto Trojańczyk Eneasz po upadku swego miasta miał przybyć do Italii. Osiadłszy w Lacjum ożenił się z córką króla tego kraju i odziedziczył po nim rządy. Potomkowie Eneasza kłócili się i odsuwali nawzajem od władzy. Córką jednego z takich odsuniętych od władzy królów była Rea Sylwia - matka założycieli Rzymu. Za sprawą boga Marsa powiła ona bliźnięta : Romulusa i Remusa. Król, ich krewny, w obawie, by nie zagrozili jego panowaniu, kazał wrzucić maleństwa do Tybru. Ale fala wyrzuciła chłopców na brzeg. Wykarmiła ich wilczyca. Gdy doszli do pełnoletności, założyli miasto, które na cześć Romulusa nazwali Romą. Między braćmi wybuchł spór. Romulus zabił Remusa i sam został pierwszym królem Rzymu. Wilczycę, która miała wykarmić bliźnięta, Rzymianie przyjęli za godło swego miasta.
Rzymianie z epoki klasycznej wiedzieli, że wszystko to jest legendą. Wiedzieli, że zwykły śmiertelnik nie może być synem boga, a historia z wilczycą wydaje im się całkiem nieprawdopodobna.
Nie wszystko w tej legendzie jest wytworem wyobraźni. Prace wykopaliskowe prowadzone na wzgórzu Palatyn - w miejscu, gdzie Romulus miał wyznaczyć granice miasta - pozwoliły odkryć ślady chat z 800-700 r.p.n.e. Są to ślady pierwszego stałego osadnictwa, aczkolwiek Rzym był wówczas niewielką jeszcze wioską. Około 650 r.p.n.e. grząska dolina rozciągająca się pomiędzy wzgórzami Palatyn, Kwirynał, Kapitol została osuszona i zamieniona na rynek ( z łac. forum).
Tak więc początków Rzymu nie umiemy ściśle datować. Tradycja rzymska wskazywała na rok 753 p.n.e., który przyjmowano jako początek ery „od założenia Miasta”(Rzymianie tylko Rzym nazywali miastem, wyraz ten traktowali jako imię własne i rozpoczynali go wielką literą). Pierwszą pewną datą w historii Rzymu jest dopiero rok 508 p.n.e., kiedy na Kapitolu wzniesiono świątynię najwyższego bóstwa - Jowisza.
Prawdopodobnie Rzym powstał pod władzą Etrusków czasach wpływów etruskich, dzięki wymianie handlowej z kupcami przybywającymi z Grecji i ze Wschodu, Rzym wzbogacił się i otworzył na świat. W IV w.p.n.e. stanął na czele miast latyńskich. Od tego czasu dopiero jego historia jest lepiej znana.
.
Materiał dla grupy I
POŁOŻENIE, WARUNKI NATURALNE I LUDNOŚĆ ITALII
Italia leży na Półwyspie Apenińskim. Jej nazwę rozciągnięto na cały półwysep stosunkowo późno. Właściwa Italia jest krainą górzystą : przez całą jej długość ciągnie się pasmo Gór Apenińskich. Na ich łagodnych zboczach i w dolinach rzek rozciągają się jednak obszary nadające się do uprawy roli, czemu sprzyja także klimat śródziemnomorski. Więcej takich obszarów znajduje się po zachodniej stronie Apeninów niż po wschodniej. Toteż osadnictwo skupiało się głównie w Italii zachodniej oraz na żyznym południu.
Italię zamieszkiwały ludy różnego pochodzenia. W 2 poł II tys.p.n.e. przybyły tu indoeuropejskie plemiona Italików. Italikowie zajmowali się częściowo pasterstwem, częściowo rolnictwem, ale poziom ich życia był bardzo prymitywny. W początkach I tys.p.n.e napór z północy Etrusków, a Greków z południa, zacieśnił siedziby Italików do środkowej Italii.
Etruskowie górowali nad Italikami kulturą materialną i społeczną, umieli osuszać grunty, mieli rozwinięte rzemiosło i handel, utworzyli wiele miast-państw.
Współżyjąc z Etruskami i Grekami Italikowie szybko odrabiali swe zapóźnienia cywilizacyjne. Plemionom Italików przodowali Latynowie. Na żyznych glebach na południe od dolnego Tybru tworzyli liczne miasta. Jednym z latyńskich osiedli był Rzym, w języku mieszkańców, po łacinie, noszący nazwę ROMA.
Rzym powstał w bardzo korzystnym punkcie, w miejscu gdzie zbiegają się naturalne szlaki komunikacyjne środkowej Italii. Rozwojowi Rzymu sprzyjała także dogodna pozycja obronna oraz dostatek świeżej wody. Od Morza Tyreńskiego dzieliło osadę zaledwie 25 km, tak że statki morskie mogły wpływać do Rzymu. W pobliżu stykały się granice Sabinów Latynów i Etrusków. Wszystko to stwarzało miastu znakomite warunki rozwoju handlu.
Sami Rzymianie świetnie zdawali sobie sprawę z korzystnego położenia miasta. Tytus Liwiusz (Iw.pn.e./Iw) napisał:
„nie bez przyczyny bogowie i ludzie wybrali to miejsce na założenie naszego miasta: bardzo zdrowe wzgórza, wygodną rzekę, którą można wywozić płody ze środka kraju, a od morza przywozić towary z daleka; morze w sąsiedztwie pod wieloma względami wygodne, a nie narażone przez zbytnią bliskość na niebezpieczeństwa od strony obcych flot; okolicę w środku Italii, a więc w miejscu jakby stworzonym nato, by miasto wzrastało swobodnie”.
mgr Sylwia Nowakowska