Rekultywacja jeziora Głębokie

Dane morfologiczne: Powierzchnia 31,3 ha, Długość 1550 m, Szerokość 300 m, Długość linii brzegowej 3950 m, Średnia głębokość 2,4 m, Maksymalna głębokość 5 m, Objętość 751 tys. m³ , Zlewnia bezpośrednia 134 ha, Zlewnia całkowita 162 ha.

Jezioro Głębokie leży w granicach Szczecina w części NW. Powstało w okresie plejstocenu na obszarze kompleksów piaszczystych utworów polodowcowych. Na przełomie XIX i XX wieku, w wyniku działalności gospodarczej i melioracyjnej, zaszły znaczne zmiany w układach wód powierzchniowych.

W rozległej rynnie obniżył się poziom wód, co spowodowało powstanie szeregu drobnych zbiorników: Rusałki, Goplany, Głuszca, Arkonki oraz największego z nich: jeziora Głębokiego.

Zlewnia jest prawie w całości zalesiona. Obszar od strony wschodniej jeziora jest zabudowany.

Jezioro jest zbiornikiem bezodpływowym, zasilanym jedynie przez wody podziemne i opady atmosferyczne, posiada okresowo niewielki odpływ.

Rekultywacja jeziora Głębokie

Rekultywację rozpoczęto we wrześniu 2008. Zainstalowano wtedy aerator z napędem wiatrowym oraz zaplanowano 6 zabiegów aeracji mobilnej na powierzchni całego jeziora.

Proponowana metoda rekultywacji oparta została o najnowsze technologie, przy minimalnej ingerencji w ekosystem jeziora.

Podobne rozwiązanie zastosowano już na jeziorach w Sierakowie, Barlinku, Gawrońcu, czy w Szczecinku.

Inwestycja kosztowała 440 tys. zł, w 50 procentach została sfinansowana przez Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.

Aerator pulweryzacyjny - Jest to urządzenie do napowietrzania wody powodujące zmniejszenie właściwości korozyjnych wody i usunięcie rozpuszczonych w niej gazów. Celem jego stosowania jest poprawa warunków tlenowych w hypolimnionie oraz wymuszenie cyrkulacji wody w jeziorze w celu uzyskania określonych efektów biologicznych. Natlenienie wód hypolimnionu uzyskuje się w praktyce przez wprowadzenie do wody przewodu, za pośrednictwem, którego tłoczone jest powietrze. Przypomina to natlenianie wody w akwarium z rybami. Aeracji wody jeziornej dokonuje się bez naruszenia naturalnej stratyfikacji jeziora, bądź z jej naruszeniem.

Zasada działania aeratora pulweryzacyjnego z napędem wietrznym

Metoda aeracji pulweryzacyjnej polega na zasysaniu wody ze strefy przydennej, nasyconej zwykle siarkowodorem, rozpylaniu(pulweryzacji) tej wody na powierzchni co umożliwia dyfuzję gazów, oraz odprowadzeniu nasyconej tlenem wody do strefy pobrania (nad  dno). Podczas pulweryzacji istnieje możliwość precyzyjnego dawkowania koagulanta (siarczanu żelazowego), co w warunkach dobrego natlenienia znacznie ułatwia mineralizację fosforu. Aerator wykorzystuje energię wiatru do zasysania  wody ze strefy przydennej (hypolimnionu), pulweryzacji umożliwiającej wydatną dyfuzję gazów  i odprowadzania natlenionej wody do strefy pobrania.   W zależności od potrzeb stosujemy aeratory stojące lub pływające o odpowiedniej wydajności. Wynika to z odmienności poszczególnych akwenów, różnic w sposobach i zakresach ich zanieczyszczenia, a także z ich położenia, głębokości.

Efekty stosowania aeratorów: odgazowanie wody z lotnych produktów beztlenowego rozkładu materii dennej, warunki tlenowe dla rozrodu i prawidłowego rozwoju ryb oraz innych organizmów wodnych, swobodny dostęp ryb do zalęgającego na dnie akwenu depozytu pokarmowego, ograniczenie fosforu do poziomu limitującego produkcję pierwotną, zahamowanie kumulacji fosforu w osadach dennych, zmniejszenie biomasy fitoplanktonu z jednoczesnym wyeliminowaniem zakwitów wody, poprawa przezroczystości wody, stabilizacja dna przez rozwój roślinności zanurzonej, przywrócenie walorów przyrodniczych i turystyczno-rekreacyjnych.

Zarybianie drapieżnikami: Narybek: sandacze, szczupaki, węgorze oraz sumy w liczbie 3000 sztuk - sandacz -szczupak - węgorz- sum

Charakterystyka narybku:

Sandacz Lubi mętną wodę i niezbyt gęsto porośnięte dno. Poluje tam między kamieniami i zatopionymi konarami na małe ryby. Dobrze widzi w ciemności Jest wrażliwy na niedobór tlenu. Okres ochronny: od 1 stycznia do 31 maja.

Szczupak Lubi zbiorniki o podłożu z bujną wegetacją i wodą zasobną w plankton. Poluje na ryby karpiowate , żaby. Jest świetnie przystosowany do życia wodnego drapieżnika , który perfekcyjnie opanował sztukę kamuflażu. Nie przepada za długą pogonią za ofiarą, błyskawicznie atakuje z zaskoczenia.

Węgorz Nie lubią światła więc w ciągu dnia ukrywają się zagrzebując się w mule i zaroślach. Podczas złej pogody są aktywne również w dzień. Węgorz jest krótkowidzem, stąd funkcję jednego z głównych informatorów o otaczającym go środowisku przejął węch. Żywią się małymi rybkami , ikrą , mięczakami , żabami oraz pijawkami. Okres ochronny: od 15 czerwca do 15 lipca

Sum Występuje w jeziorach, zbiornikach zaporowych, rzekach średnich nizinnych, rzekach wielkich nizinnych na znacznych głębokościach . W dzień pozostaje w kryjówce, a zeruje nocą zdając się na swoje wąsy. Zjada na przykład płazy ziemnowodne, małe ssaki, żaby,jak i również ptaki .

Biomanipulacja: To jedna z metod wykorzystywana w procesie rekultywacji wód. Jest to metoda polegająca na świadomym kształtowaniu biocenoz organizmów wodnych mająca prowadzić, przynajmniej w zamierzeniach jej autorów, do poprawy jakości środowiska wodnego. Celem głównym biomanipulacji w akwenach jest zwiększenie udziału dużych zwierzęcych filtratorów planktonowych

Fosfor w ekosystemach wodnych

• W czystych ekosystemach wodnych fosfor jest jednym z najczęstszych czynników limitujących wzrost cyjanobakterii (sinic).

• Ograniczenie ilości fosforu w zbiorniku wodnym może mieć istotny wpływ na występowanie masowych zakwitów sinicowych.

• Fosfor może zasilać dany zbiornik ze źródeł zewnętrznych (zlewnia) jak i wewnętrznych (wtórne uwalnianie fosforu z osadów dennych), dlatego ważne jest nie tylko usunięcie fosforu z toni wodnej, ale jego immobilizacja w osadach.

Czynniki decydujące o usuwaniu fosforu: pH wody, dawka reagenta, rodzaju stosowanego koagulanta.

Inaktywacja fosforu

Chemiczne strącanie fosforu za pomocą koagulantów powoduje zmniejszenie ilości związków biogennych -pożywkowych, a tym samym ogranicza intensywność rozwoju glonów, czego efektem jest poprawa jakości wody oraz zwiększenie jej przezroczystości. Jest to metoda bezpieczna dla życia biologicznego jeziora.

Zastosowanie rekultywacji metodą inaktywacji fosforu w osadach dennych jest najlepszą metodą w przypadku jezior miejskich. Przy wykorzystaniu „urządzenia pływajacego” nie ma potrzeby zabezpieczenia dodatkowego obszaru do zmagazynowania osadów tak jak w przypadku bagrowania jezior, prace rekultywacyjne prowadzone będą z powierzchni wody, nie stanowiąc zagrożenia i niebezpieczeństwa dla otoczenia.

Wytrącanie fosforu z toni wodnej

• Metoda ta polega na aplikacji popularnie dostępnych koagulantów żelazowych (chlorek lub siarczan) lub glinowych (najczęściej siarczan). Następuje aplikacja koagulantu do wody, który sedymentując tworzy kłaczki (koagulacja zawiesin), na których dochodzi do sorpcji fosforu.

• Efektywność i trwałość efektów aplikacji zależy w dużej mierze od chemicznych właściwości wybranego koagulantu. Najczęściej występujące w przeżyźnionych zbiornikach czynniki, które niekorzystnie wpływają na wrażliwe związki FeCl3 i Al2(SO)4, to niski potencjał redoks oraz wysokie pH (ponad 9).

Sole żelaza (II)

najlepsze efekty uzyskiwane są przy pH 7,0-8,0

dawka teoretyczna siarczanu(VI) żelaza(II) wynosi 7,4 g FeSO₄ na każdy 1 g P

dawka stosowana w praktyce wynosi ok. 1,0 - 1,7 dawki teoretycznej

3 FeSO₄ + 2 PO₄^3- → Fe₃ (PO₄)₂ + 3 SO₄^2-

Sole żelaza (III)

Optymalne pH wynosi 4,5 - 5,0.

dawka zwiększona reagentu powoduje, że proces można prowadzić z powodzeniem przy wyższym pH.

dawka teoretyczna wynosi 6,5 g Fe₂ (SO₄)₃ na 1 g P.

Fe₂ (SO₄)₃ + 2 PO₄^3- → 2 FePO₄ + 3 SO₄^2-

Siarczan (VI) glinu

Optymalne pH wynosi 5,5 - 6,5

Właściwa dawka zależna jest od ilości fosforanów (V), które zamierzamy strącić.

Dawka teoretyczna siarczanu(VI) glinu do fosforu (P) odpowiada 10,7 : 1.

Dawka praktyczna wynosi1,5 do 3 razy więcej w porównaniu do teoretycznej

Al₂(SO₄)₃ ^x 18 H₂O + 2 PO₄ ^3- → 2 AlPO₄ + 3 SO₄^2- + 18 H₂O

Najważniejsze funkcje inaktywacji fosforu: Napowietrzanie wody, wspomagające procesy jej oczyszczania, Zmniejszanie zakwitów wód Wzbogacanie wód w tlen - natlenianie, Wspomaganie usuwania nadmiaru siarki, Strącanie fosforu.

Bagrowanie - usuwanie osadów dennych Usuwanie warstwy osadów dennych i części przybrzeżnej, zakorzenionej roślinności w jeziorach i sztucznych zbiornikach wodnych, w których wystąpiła silna eutrofizacja. Jest to zabieg bardzo kosztowny. Bagrowanie dna powoduje ponadto niebezpieczeństwo takiego wzruszenia osadów, że znaczne ładunki fosforu przejdą do wody. Usunięcie osadów przy spuszczonej wodzie jest znacznie łatwiejsze, sprzyja też oksydacji.

Rodzaje eutrofizacji

Naturalna- Przebiega bardzo powoli od chwili powstania jeziora. Wywołana jest głównie zmianami klimatycznymi. Jej rola w środowisku wodnym jest znikoma i niezauważalna dla człowieka.

Antropogeniczna (cywilizacyjna, sztuczna) - Związana z gospodarką ludzką, tzn. z dopływem ścieków, wycinaniem lasów czy intensyfikacją rolnictwa. Proces ten nasila się zwłaszcza w ostatnim półwieczu.

SKUTKI EUTROFIZACJI

Zakwity, zmniejszają przezroczystość wody. W zbiorniku wzrasta przede wszystkim ilość sinic, które utrzymując się na powierzchni tworzą często kożuchy. Masowe nagromadzenia tych glonów powodują nie tylko śmiertelność ich samych, ale również występującej tam fauny. Ponadto niektóre szczepy sinic wydzielają toksyny i nierzadko powodują uczulenia. Wydzielanie przez glony organicznych substancji psujących smak i zapach wody dyskwalifikuje takie zbiorniki jako źródła wody pitnej.

Ustępowanie roślinności zanurzonej z powodu pogarszających się warunków świetlnych w strefie przybrzeżnej - litoral. Postępujące zanikanie światła pośrednio prowadzi także do przebudowy fauny tam występującej. Kożuchy glonów w tej strefie zupełnie uniemożliwiają rekreacyjne użytkowanie wody.

Wyczerpanie zasobów tlenu w warstwie przydennej - hypolimnionie, a zwłaszcza profundalu i w osadach dennych prowadzi do zaniku fauny głębinowej, w tym także gatunków reliktowych. Również tarło niektórych ryb nie dochodzi do skutku, co prowadzi do ustępowania cennych gatunków np. łososia. Często zdarza się, że ryby giną zimą pod pokrywą lodową w wyniku braku tlenu.

W warunkach anaerobowych dochodzi dodatkowo do różnych procesów chemicznych (amonifikacja, denitryfikacja) i powstawania metanu. Występowanie siarkowodoru, który podczas całkowitego braku tlenu może przechodzić do warstw powierzchniowych wody, ulatniać się i zatruwać atmosferę w okolicy.

METODY KONTROLI I ZAPOBIEGANIA EUTROFIZACJI

Prostym sposobem kontroli trofii zbiornika jest badanie widzialności krążka Secchiego: białego krążka o średnicy 30 cm, opuszczanego na wyskalowanej lince. Jego widzialność zależy od ilości zawiesiny w wodzie, a ta z kolei - głównie od ilości glonów. Na podstawie widzialności krążka Secchiego można obliczyć tzw. wskaźnik Carlsona na podstawie którego porównuje się trofię poszczególnych zbiorników lub zmiany trofii danego zbiornika w czasie. Tenże wskaźnik można też obliczyć, mając do dyspozycji dane o ilości chlorofilu (pomiary fotometryczne) lub związków fosforu.

Najskuteczniejszą metodą walki z procesem eutrofizacji jest ograniczenie antropogenicznego dopływu biogenów do wód - kompostowanie odchodów w miejsce odprowadzania ich do ujścia kanalizacyjnego, redukcja zawartości fosforanów w środkach piorących używanych w gospodarstwach domowych, ograniczanie stosowania nawozów sztucznych w rolnictwie.

Sinice- groźne dla ludzi i zwierząt Sezon zakwitu sinic przypada na okres lata. To właśnie wtedy, przy ciepłej i bezwietrznej pogodzie w wodach morza, stawów, zalewów i jezior pojawiają się charakterystyczne zielone kożuchy. A wraz z nimi - zakazy kąpieli i zamykanie plaż. Woda z sinicowymi zakwitami stanowi zagrożenie dla ludzkiego zdrowia - stąd też zakaz kąpieli w tej przypominającej gęstą zupę cieczy. Sinice wytwarzają szkodliwe dla ludzi i zwierząt toksyczne substancje. Są one trudne do zneutralizowania, gdyż mają taką strukturę chemiczną, że wytrzymują proces gotowania, zamrażania, a także zmiany pH. Trujące związki dostać się mogą do naszego organizmu podczas kąpieli, mycia lub pływania w zakażonej wodzie, także drogą pokarmową poprzez picie skażonej wody lub spożycie żyjących w niej ryb. Następstwem kontaktu z sinicami mogą być rozmaite dolegliwości - zmiany skórne, złe samopoczucie, gorączka, kaszel, bóle brzucha, nudności, wymioty, zapalenie płuc, bóle mięśni, zawroty głowy.

Profilaktyka: Lekarze apelują, by w razie zagrożenia sinicami zrezygnować z kąpieli. Jeśli już zawiedzie zdrowy rozsądek i złamie się zakaz kąpieli w wodzie z sinicami, należy dokładnie spłukać całe ciało pod bieżącą wodą, umyć włosy, dokładnie wyprać kostium kąpielowy, bo w jego załamaniach mogą być komórki sinic. W razie wystąpienia jakichkolwiek objawów należy pilnie skontaktować się z lekarzem.

Jezioro Trzesiecko

Dane morfologiczne: jezioro rynnowe w woj. zachodniopomorskim, w powiecie szczecineckim, na terenie miasta Szczecinek, leżące na pograniczu Pojezierza Drawskiego i Pojezierza Szczecineckiego. 5,6 km długości i 0,9 km szerokości maksymalnej, obwód misy jeziora wynosi - 14,5 km. powierzchnia zwierciadła wody według różnych źródeł wynosi od 275,0 ha do 295,1 ha, zwierciadło wody położone jest na wysokości 134,1 m n.p.m. lub 134,4 m n.p.m. Średnia głębokość jeziora wynosi 5,4 m^, natomiast głębokość maksymalna 11,8 m. w oparciu o badania przeprowadzone w 2000 roku wody jeziora zaliczono do III klasy czystości. Na podstawie badań dokonanych w 2008 roku, określono stan ekologiczny Trzesiecka na III klasy, czyli umiarkowany.

Rekultywacja : Rekultywacja jeziora przebiega wielokierunkowo, Obejmuje ona aeracje mobilną i zamontowanie aeratorów stacjonarnych, wspomaganie procesów rekultywacji aktywnymi formami gospodarki rybacko - wędkarskiej oraz doprowadzenie do ograniczenia substancjo odżywczych (azot i fosfor), W trakcie prowadzenia tych zabiegów, prowadzony jest stały monitoring wód jeziora dla oceny realizowanych działań.

Technologia rekultywacji jezior głębokich: Polega na wykorzystaniu energii wiatru do natleniania strefy naddennej tzw. głęboczka kumulacyjnego. Efektem pracy aeratora jest wytworzenie w warstwie naddennej głęboczka kumulacyjnego (tam gromadzi się zwykle większość biogenów) tzw. strefy życia, w której dochodzi do intensywnego rozwoju fito i zooplanktonu i żerujących na nich ryb. Systematyczny odłów szybko rosnących ryb (ważna dobra współpraca z gospodarzem jeziora) pozwala na zmniejszanie żyzności jeziora (tzw. trofii) i systematyczną poprawę jakości wody. Technologię tę zastosowano już na jeziorach: Jaroszewskim w Sierakowie, Barlinieckim w Barlinku, Zamkowym w Wałczu, Trzesiecko w Szczecinku i Durowskim w Wągrowcu, osiągając wszędzie dobre rezultaty.

Technologia mobilnej aeracji pulweryzacyjnej z precyzyjną inaktywacją fosforu jeziora Trzesiecko : Technologia ta polega na jakby „uprawieniu” całej powierzchni jeziora aeratorem mobilnym, co pozwala na dotlenienie strefy przydennej i precyzyjną inaktywację fosforu (eliminacja fosforu silnie ogranicza tzw. zakwity). Technologia ta wymaga wykonania wcześniejszych badań i sporządzenia tzw. mapy zmienności zawartości fosforu w jeziorze. Uzyskujemy dzięki temu możliwość stosowania minimalnych dawek koagulantów (od 5 do 15 kg/ha). Technologię zastosowano już z powodzeniem na takich jeziorach jak: Trzesiecko w Szczecinku (jako uzupełnienie aeratorów wietrznych), Maltańskim i Rusałce w Poznaniu oraz Bracholińskim Małym w Bracholinie. Na wszystkich obiektach uzyskano szybką poprawę stanu wody, umożliwiającą otwarcie i utrzymanie kąpielisk. Ideowe przedstawienie najprostszej, przykładowej marszruty aeratora mobilnego

Rekultywacja jezior województwa Zachodniopomorskiego na podstawie publikacji Agrophysica 2006 ( według autorów: Konieczny R. , Pieczyński L.)

Zainteresowanie nową wiatrową technologią ze strony gmin województwa zachodniopomorskiego i WFOŚ i GW w Szczecinie przyczyniły się do uruchomienia eksperymentu badawczego na 4 jeziorach województwa zachodniopomorskiego: Resko, Starzyc, Barlineckim i Zamkowym.

Jezioro Resko O powierzchni 50,7 ha i maksymalnej głębokości 5 m jest zlokalizowane 10 km na południe od Połczyna Zdroju na terenie miejscowości Stare Resko. Posiada jeden niewielki odpływ i dopływ do rzeki Regi. Opodal jeziora położony jest ośrodek wypoczynkowy mający bezpośredni wpływ na czystości wód.

Jezioro Starzyc Jest zbiornikiem przepływowym dla rzeki Krąpieli o powierzchni 59,2 ha i głębokości maksymalnej 6,1 m. Wraz z terenami do niego przyległymi, z których ponad 65% zlewni całkowitej stanowią użytki rolnicze, znajduje się w otulinie Ińskiego Parku Krajobrazowego. Przy jeziorze leży miasto Chociwel. Pochodzące z miasta ścieki bytowe i przemysłowe zasilały przez wiele lat wody jeziora.

Jezioro Zamkowe To bezodpływowy zbiornik rynnowy o powierzchni 132,8 ha i głębokości maksymalnej 36,5 m. Dopływ jeziora stanowi rów melioracyjny. Charakteryzuje się dość regularną linią brzegową, ma kształt wydłużony o przebiegu północny zachód - południowy wschód. Południowe obrzeża przechodzą w tereny użytkowane rolniczo, zaś północna strona wcina się w centrum Wałcza.

Jezioro Barlineckie O powierzchni 259,1 ha posiada trzy dopływy i jeden odpływ. Otoczone jest morenowymi wzgórzami, w większości porośniętymi buczynami. Od północnego zachodu akwen otaczają zabudowania Barlinka z dużą plażą, kąpieliskiem i ośrodkiem sportów wodnych. Zaś fragment brzegu zachodniego przylega do łąk połączonych z polami uprawnymi. Jezioro posiada kilka wysp (Łabędzia, Sowia, Nadziei, Zielona) i wiele wypłyceń w urozmaiconym dnie.

Badania Zostały przeprowadzone w strefie bezpośredniego wpływu aeratora pulweryzacyjnego i w profilach wzorcowych, z zastosowaniem sondy tlenowej typu CellOx 325 i tlenomierzy firmy WTW: Oxi 330 i Oxi 197i. Miejsca pomiarowe dla każdego z jezior wyznaczono odbiornikiem do nawigacji satelitarnej GPS GARMIN eTrex i echosondy rybackiej GARMIN Fishfinder 120. Pomiary stanu natlenienia w wyznaczonych profilach jezior Starzyc i Resko prowadzono co 0,5 m od lustra do dna,natomiast dla jezior Zamkowego i Barlineckiego tego typu pomiary prowadzono co 2 m. W analizie wyników badań dla każdego z jezior wykorzystano wyniki pomiaru w punktach na głębokości 1 m od dna w strefie bezpośredniego wpływu aeratora pulweryzacyjnego i w profilu wzorcowym.

Ocena skuteczności działania aeratora

Aktualne doświadczenia w napowietrzaniu jezior województwa poprzez stosowanie aeratora są niewystarczające. Modyfikacja nowej wiatrowej technologii i czynnik ludzki powodują, iż potwierdzenie o całkowitym sukcesie podjętych działań w rekultywacji jezior jest na obecnym etapie badań niewystarczające.

Podsumowanie

Średnie prędkości wiatru nad jeziorami województwa zachodniopomorskiego są wystarczające dla prawidłowej pracy systemu aeratora pulweryzacyjnego i poprawy warunków tlenowych rekultywowanych pulweryzacyjnie wód. Zmagazynowane przez lata w osadach dennych znaczne ilości zanieczyszczeń uniemożliwiają jednak powrót jezior do stanu oligotroficznego. Jak wskazują wstępne wyniki badań obecny problem jakości wód dotyczy przede wszystkim warstw przydennych, w których w okresie letnim można zaobserwować deficyty tlenowe. Niepodważalnym faktem dla środowiska naturalnego są z kolei korzyści wynikające z zastosowania energii wiatru w procesie rekultywacji jezior. Zagrożenie przekroczenia bariery ekologicznej w wyniku wykorzystania energii z paliw kopalnych przyczyniły się w większości krajów Europy Zachodniej, w tym również i w Polsce, do poszukiwania różnych rozwiązań w celu zmniejszenia emisji szkodliwych substancji jakie one generują. Warunkiem wykorzystania energii z alternatywnych źródeł w procesie napowietrzania jezior jest oczywiście posiadanie zasobów energii odnawialnej. Strefy energetyczne województwa zachodniopomorskiego umożliwiają z pozytywnym skutkiem stosowanie technicznych rozwiązań opartych w działaniu na wykorzystaniu energii

Wnioski

1. Warunki klimatyczne i stan zanieczyszczenia jezior województwa zachodniopomorskiego skłaniają do stosowania alternatywnych rozwiązań w ochronie i rekultywacji jezior.

2. Zastosowanie energii wiatru w metodach sztucznego napowietrzania wód pozwala wyeliminować kWh energii z elektrowni konwencjonalnej, a tym samym zapobiega emisji zanieczyszczeń związanych z procesem jej wytworzenia.

3. Aeracja pulweryzacyjna w strefie klimatycznej województwa zachodniopomorskiego spowodowała w okresie letnim polepszenie warunków tlenowych w warstwach naddennych aerowanych pulweryzacyjnie jezior.

4. Kontynuacja badań skuteczności aeracji pulweryzacyjnej na jeziorach województwa zachodniopomorskiego jest uzasadniona, podobnie jak rozszerzenie badań na kolejne obiekty.

Ocena skuteczności działań rekultywacyjnych na podstawie publikacji pt. „Ocena działania struktur BIO-HYDRO w rekultywacji Jeziora Ełckiego” Źródło: Bańkowska Agnieszka - Katedra Inżynierii Wodnej i Rekultywacji Środowiska SGGW

Jezioro Ełckie Parametry troficzne i tlenowe zbiornika kwalifikowały jego wody do eutroficznych, niekiedy nawet do politroficznych, a zakwity wód uniemożliwiały rekreacyjne i gospodarcze użytkowanie akwenu. Rozpoczęta pod koniec lat dziewięćdziesiątych rekultywacja plosa północnego obejmuje trzy grupy zabiegów: napowietrzanie hipolimnionu, chemiczną dezaktywację fosforu, zastosowanie struktur BIO-HYDRO do ograniczenia dopływu biogenów.

Struktury BIO-HYDRO mają postać kratownicy z tworzywa sztucznego. Zbudowane są z paneli o wymiarach100 × 100 × 20 cm, podwieszonych do pływaków rurowych. W dolnej części paneli znajduje się obciążnik stabilizujący strukturę w pozycji pionowej. Celem zastosowania struktury BIO-HYDRO było zapewnienie powierzchni do rozwoju glonów peryfitonowych, które w miarę swojego wzrostu i namnażania się zaczynały pełnić funkcję biologicznego filtra, wbudowując w swą biomasę nutrienty rozpuszczone w przepływającej przez nie wodzie. Zadaniem struktury jest zatem biologiczna dezaktywacja biogenów docierających do północnego plosa jeziora.

Ocena skuteczności struktury BIO-HYDRO

Jakość wód przy przepływie przez barierę w zależności od wskaźnika jakości i okresu badań ulega poprawie lub pogorszeniu. Nie zauważa się wyraźnych i jednoznacznych tendencji zmian jakości wody w wyniku oddziaływania bariery. Dane sugerują, że bariery wpływają na zmniejszenie ogólnej produktywności wody. Jednakże przeczy temu stwierdzeniu brak wpływu struktur BIO-HYDRO na ogólną ilość soli rozpuszczonych w wodzie. Wiosną zaznacza się wyraźnie silne oddziaływanie struktury BIO-HYDRO w stosunku do stężenia fosforu ogólnego, który ulegał redukcji nawet o 66%. Jednak latem i jesienią obserwuje się wzrost ilości fosforu w wodzie za barierą w stosunku do stanowiska położonego przed nią. Podobnie zarysowują się zmiany stężenia azotu. Wiosną zaznacza się wpływ bariery BIO-HYDRO, co wyraża się nieco mniejszym nagromadzeniem azotu za tą strukturą. Jednak latem i jesienią nie obserwuje się oczyszczającego działania bariery. Wnioski te prowadzą do stwierdzenia, że efektywność działania struktur BIO-HYDRO jest bardzo wysoka w stosunku do fosforu wiosną i nieznaczna w stosunku do azotu w tym samym okresie. Jednak okresowo struktury te nie tylko nie wykazują działania oczyszczającego, ale - co więcej - wpływają na wzrost zasobności wody w nutrienty. Bariera nie wykazuje natomiast nawet okresowego działania biofiltracyjnego, w stosunku do ogólnej ilości związków rozpuszczonych w wodzie, mierzonego wartością przewodności elektrolitycznej właściwej.

---