Zaburzenia wodno-elektrolitowe, weterynaria, Farmakologia


ZABURZENIA WODNO-ELEKTROLITOWE

- Jednostką którą się posługujemy mówiąc o gospodarce wodno-elektrolitowej jest ekwiwalent [Eq]. Jednostką stężenia jest mol, jednostką ciśnienia osmotycznego jest osmol (określa ciśnienie osmotyczne 1 mola substancji niedysocjującej w 1 l wody lub płynów ciała).

Osmolalność- ilość osmoli na kilogram rozpuszczalnika

Osmolarność- ilość osmoli na litr rozpuszczalnika (bo 1kg wody=1kg chloroformu, ale litr wody ma inną masę niż litr chloroformu)

- liczba kationów w roztworze musi być zawsze równa ilości anionów.

- musimy umieć przeliczać zawartość pierwiastków w płynach ustrojowych z różnych jednostek na ekwiwalenty. Dla przykładu wapń, fosfor i magnez w osoczu:

Ca w mg/dl (12) w mmol/l (3) w mEq/l (6)

P (6) (1,94) (3,87)

Mg (2,6) (1,09) (2,16)

Jak to wyliczamy?

- mamy podane Ca jako 12mg/dl. Żeby przeliczyć to na miliekwiwalenty musimy znać ładunek wapnia.

- ładunek to masa cząsteczkowa : wartościowość; czyli 40:2= 20

- mamy 12mg/dl, a miliekwiwalenty będą na litr, więc przeliczamy to na 120mg/l

- miliekwiwalenty otrzymamy po podzieleniu 120mg/l przez ładunek. Stąd 6mEq

Ogólny wzór: mEq= Xmg/100ml*10*wartościowość

Masa cząsteczkowa

- ilość miliekwiwalentów anionów w osoczu muszą się równać ilości miliekwiwalentów kationów!!!!

- pojęcie miliosmola też jest ważne, bo mówi jak cząsteczki dysocjują w roztworze. Ilość osmoli glukozy jest równa ilości moli glukozy którą dodajemy do roztworu, bo glukoza nie dysocjuje. Z kolei 1 mol NaCl rozpada się na 1osmol Na i 1osmolCl.

- cała woda w organizmie zawarta jest w tzw. przedziałach wodnych. Każdy przedział ma ściśle określoną objętość i skład elektrolitowy.

- ICF (intra celular fluid)+ ECF (extra celular fluid)= TWB (total water coś na B)

- płyn zewnątrzkomórkowy ma 3 składowe:

a) płyn międzykomórkowy

b) krążące osocze

c) płyn transkomórkowy (zawarty w jamach ciała, płyn kanału kręgowego, płyn w torebkach stawowych, płyny w przewodzie pokarmowym- sok trzustkowy, żółć i wydzieliny jelitowe)

- wszystkie te płyny mają ściśle określone objętości i skład. Różnią się między sobą składem, ale wszystkie zachowują ekwiwalentność, czyli stosunek anionów do kationów.

- głównymi jonami wewnątrzkomórkowymi jest potas, jony fosforanowe i ufosforyzowane składniki organiczne. Głównymi składnikami płynu pozakomórkowego jest sód i chlor.

- płyn zewnątrzkomórkowy stanowi 2/3 objętości wody w ustroju, wewnątrzkomórkowy 1/3.

- organizm ma 3 źródła wody:

a) pojenie

b) woda zawarta w pokarmie stałym

c) woda endogenna metaboliczna

- przy spalaniu węglowodanów powstaje CO2 i H2O. Wody powstaje 4-6ml/kg m.c./dzień

- inaczej: z każdego 100g węglowodanów powstaje 35ml wody. Ze 100g białka 60ml, a 100g tłuszczu ok. 105ml H2O.

- przy ograniczeniu wody i dehydratacji trzeba pamiętać że woda może być pobierana z przewodu pokarmowego (w żwaczu może się znajdować nawet 60litrów wody)

Regulacja poziomu wody w ustroju:

  1. układ renina- angiotensyna- aldosteron

- spadek objętości krążącej krwi (spadek ciśnienia) jest sygnałem do uwalniania reniny z aparatu przykłębkowego nerki (z komórek przykłębkowych otaczających tętniczkę doprowadzającą)

- renina jest enzymem który przekształca angiotensynogen osoczowy w angiotensynę I.

- angiotensyna I pod wpływem enzymu konwertującego w płucach jest przekształcana w angiotensynę II

- angiotensyna II powoduje zwiększenie uwalniania aldosteronu z kory nadnerczy.

- aldosteron powoduje zwiększenie zwrotnego wchłaniania sodu, a on pociąga za sobą wodę.

  1. wazopresyna (ADH)- hormon antydiuretyczny

- rosnące ciśnienie osmotyczne (krew się zagęszcza) powoduje że z podwzgórza do przysadki uwalniana jest wazopresyna

- powoduje zwiększenie zwrotnego wchłaniania wody w kanaliku dystalnym

  1. ANT (atrial natriuretic peptyd)- przedsionkowy peptyd natriuretyczny

- uwalniany z prawego przedsionka jak wzrasta powrót żylny.

- Jeśli prawa komora i prawy przedsionek są przeładowane krwią to wzrasta wydzielanie ANT i powoduje zwiększenie wydalania sodu, a razem z nim wody.

- ANT zmniejsza objętość osocza, ale też hamuje wydzielanie aldosteronu.

- hamuje też uwalnianie adrenaliny

Nadmiar ANT to choroby: zastoinowa niewydolność serca, choroby obstrukcyjne płuc, chroniczna niewydolność nerek (to ostatnie działa w dwie strony: 1) niewydolność nerek skutkuje zwiększeniem wydzielania AMT. 2) za wysoki poziom ANT powoduje niewydolność nerek)

- nadmiar ANT u ludzi to syndrom Bartera: nadmierna utrata wody i sodu

- niedobór ANT u ludzi to syndrom Gordona

Ostry niedobór płynów wstrząs

Przewlekły niedobór płynów dehydratacja

Co może być przyczyną zaburzeń w ilości wody w organizmie?

- zaburzenia pragnienia

- procesy termoregulacyjne!! U psów zianie, u koni pocenie.

- przez zianie pies traci czystą wodę, koń przez pocenie wodę + potas + chlorek sodu.

- dlatego postępowanie w takich sytuacjach też jest różne. Psu wystarczy podać wodę. Spoconemu i wycieńczonemu koniowi nie wolno dać samej wody!!! Trzeba też uzupełnić elektrolity.

- trzeci sposób utraty wody jest przez przewód pokarmowy- wymioty i biegunka.

- czwarty: przesunięcie wody do płynów transkomórkowych np. wodobrzusze. (np. przy utracie białek osocza woda wydostaje się z naczyń bo jest spadek ciśnienia onkotycznego)

Z punktu widzenia zaburzeń wodno- elektrolitowych trzeba pamiętać że płyny ustrojowe muszą zapewniać 4 właściwości.

a) izotonia- stałe ciśnienie osmotyczne

b) izojonia- zachowane stężenia jonów w osoczu. Najważniejsze kationy osocza

to sód, potas, wapń, magnez, a najważniejsze aniony to Cl- i HCO3-

- 0,9 NaCl to najprymitywniejszy płyn fizjologiczny, bo spełnia tylko

warunki dla izotonii, a nie zapewnia izojonii

c) izowolemia- odpowiednie rozmieszczenie w poszczególnych przedziałach

d) izohydria - właściwe pH

- przy chronicznym niedoborze płynów dochodzi do dehydratacji- odwodnienia. Są 3 formy odwodnienia.

1) IZOTONICZNA

- utrata jednocześnie z wodą sodu i potasu. Pocenie, biegunki.

- wraz z wodą tracone są elektrolity więc zachowana jest izotonia.

- straty płynów pozakomórkowych i wewnątrzkomórkowych są proporcjonalne.

- stężenie sodu w osoczu pozostaje nie zmienione.

2) HYPERTONICZNA

- np. przy zianiu u psów. Bo traci czystą wodę, więc stężenie jonów w osoczu rośnie.

- do takiej dehydratacji dochodzi też przy karmieniu suchym pokarmem bez wody, bo wtedy woda tracona jest z sekretami przewodu pokarmowego

- ziejący pies jest wystawiony na tzw. relatywny deficyt wody- bo ilość wody spada, a ilość elektrolitów jest bez zmian, czyli de facto ich stężenie rośnie.

3) HYPOWOLEMICZNA

- z zachowaniem izotonii. Ma miejsce w chorobach nerek.

- jest tzw. relatywny nadmiar wody.

- woda jest tracona z płynów pozakomórkowych razem z chlorkiem sodu.

HYPERHYDRATACJA- przewodnienie. Np. przy spożyciu nadmiernej ilości wody, ale zwykle jest hyperhydratacja jatrogenna, czyli spowodowana leczeniem.

- proporcjonalne zwiększenie płynu poza i wewnątrzkomórkowego. Spada stężenie elektrolitów.

ZABURZENIA ELEKTROLITOWE

Na - podstawowy elektrolit zewnątrzkomórkowy.

- ważny w generowaniu potencjałów czynnościowych. (dokomórkowy napływ sodu wywołuje depolaryzację)

- SID (strong ion diference)- różnica silnych jonów. SID= (Na+ + K+) - (Cl- + HCO3-).

- SID musi być cały czas stałe. Nie tylko pH i zawartość jonów HCO3- jest ważna. Żeby organizm prawidłowo funkcjonował musi być zachowany stosunek wszystkich jonów osocza. SID też decyduje o pH!!!

- z kationów w osoczu potasu jest bardzo mało, dlatego to głównie sód decyduje o SID

- sód jest ważny w zachowaniu potencjałów błonowych i skurczów serca

- sodu powinno być 140mEq/litr

-hipernatriemia- znaczne przyjmowanie chlorku sodu.

- mała eliminacja sodu przy niewydolności serca, marskości wątroby, ropniach w narządach endokrynnych (hyperaldosteronizm- nadmierna aktywność kory nadnerczy)

- początkowe stadia biegunek i wymiotów

- nefrogenna moczówka prosta (moczówka prosta ma dwie postacie: neurogenną i nefrogenną). Nie ma receptorów dla ADH w kanaliku dystalnym nerki- nie może być zwrotnego wchłaniania wody.

-hiponatriemia- występuje np. przy hiperglikemii cukrzycowej. Wzrost poziomu glukozy wywiera efekt osmotyczny przesuwając wodę poza osocze. Razem z wodą wydostaje się sód.

- dehydratacja: wymioty, biegunki, pocenie, niewydolność nadnerczy (niedobór aldosteronuchoroba Adisona: aldosteron odpowiada za zwrotne wchłanianie sodu, jak go nie ma to nie ma też wchłaniania)

- problemy z tzw trzecią przestrzenią- gromadzenie płynu w jamach ciała np. przy wodobrzuszu pociąga za sobą sód, więc jego zawartość w osoczu spada

- natriureza rośnie również jśli wzrasta ciśnienie krwi, wzrasta ciśnienie osmotyczne i w przypadku kiedy prostaglandyny nadmiernie działają na tętniczki odprowadzające nerki.

- nadmiar ANP.

K - potas to główny pierwiastek wewnątrzkomórkowy. W płynie poza komórkowym jest go mało (4,5mEq/l).

- glikogenoliza powoduje utratę potasu z komórek (na tej samej zasadzie co nadmiar glukozy w krwi wypychał sód)

- uszkodzenie komórek, rozpad białek, hipoksja powodują uwalnianie potasu z komórek.

- duże straty potasu są zwłaszcza przy hemolizie. W erytrocytach jest dużo potasu. Ich rozpad to nie tylko hemoglobinemia, ale też hiperkaliemia.

- hypokaliemia- niedobór potasu. (potas jest głównym kationem wewnątrzkomórkowym, ale nas interesuje poziom potasu tylko w osoczu!!!)

- skutki: dynamizm (mała ruchliwość), hyporefleksja (osłabienie odruchów), porażenie mięśni szkieletowych, atonia mięśni gładkich żołądka i pęcherza moczowego, porażenie jelit (ileus- stan porażenia mięśniówki jelita), zaburzenia pracy serca (na EKG widać spłaszczenie załamka T, obniżenie odcinka RST i prolongacja odstępu Q-T)

5 stanów hypokaliemi (czyli kiedy się jej spodziewać):

a) chroniczne biegunki- stężenie potasu w sokach jelitowych może być większe niż w osoczu

b) terapia insulinowa- bo jeśli podamy insulinę to ona przesuwa glukozę do komórek, a glukoza pociąga za sobą potas.

c) jatrogenny stan hypokaliemi: długotrwałe podawanie ACTH, kortyzolu, prednizolonu (lek przeciw zapalny, przeciwgorączkowy, przeciwbólowy),

d) hyperkortycyzm- nadmiar mineralokortykoidów

e) HPP (hypercaliemic periodic paresis)- choroba autosomalna dominująca u niektórych ras koni (głównie quatterhorses). Okresowe porażenie mięśni. Jest u nich hyperkaliemia w osoczu w skutek defektu receptora sodowego. Dlaczego więc mówimy o hipokaliemii skoro jest hiper? Bo objawia się to porażeniem mięśni, w takiej sytuacji logicznym jest podanie tym koniom insuliny i glukozy, a to powoduje pogorszenie ich stanu bo następuje szybkie przesunięcia glukozy do komórek i dochodzi do hipokaliemii.

- hiperkaliemia- objawy nadmiaru i niedoboru potasu są bardzo podobne: zaburzenia skurczów mięśni, odchylenia kardiograficzne, adynamie.

- choroba Adisona- wraz z niskim poziomem sodu rośnie poziom potasu

- nie leczona cukrzyca z kwasicą doprowadza do przesunięcia potasu z komórek.

Cl - chlor

- intensywne wymioty doprowadzają do utraty chloru (bo HCl w żołądku). To może spowodować tężyczkę.

- utrata chloru powoduje przesunięcia w zawartości innych jonów w osoczu- rośnie ilość HCO3- (bo SID musi być zachowany)- dochodzi do silnej alkalozy.

- wzrost pH w alkalozie jest czynnikiem hamującym uwalnianie Ca2+ z kości. Brakuje Ca więc dochodzi do tężyczki.

- nadmiar chloru jest w przypadku zatrucia solą

Ca - wapń z punktu widzenia jego stężenia w osoczu ma niewielkie znaczenie, bo jest go malutko w stosunku do sodu. Ma za to szereg innych brdzo ważnych funkcji:

- jest czynnikiem krzepnięcia! Odpowiada za kalcyfikację kości, aktywność enzymów ATP-azy miozynowej (model ślizgowy), jest komponentem potencjału czynnościowego w sercu, sprzężenie pobudzeniowo-skurczowe w mm szkieletowych.

- Odpowiada też za przepuszczalność błon! Zapamiętać lekarze! Wszędzie tam gdzie jest zwiększona przepuszczalność błon- obrzęki, stany zapalne itd. Podaje się dwa czynniki które uszczelniają naczynie: wapń i witaminę C. Uwaga żeby trafić w naczynie!!!! Podanie wapnia poza naczyniowo ma katastrofalne skutki.

- wapń jest też konieczny do wydzielania mleka

- wapń w organizmie występuje w 3 pulach: związany z białkami, wapń dyfuzyjny związany z … i najważniejszy- wapń zjonizowany (ten dostępny) jest go 45%

- przy wchłanianiu wapnia jest konkurencja między fosforem, magnezem a wapniem. Im więcej jest fosforu i magnezu w pokarmie tym mniej wchłania się wapnia. Im więcej wapnia tym mniej wchłania się magnezu i fosforu.

- nadmiar wapnia powoduje niedobór fosforu i odwrotnie, dlatego pasze muszą być tak dokładnie bilansowane.

- hypercalcemia- może być pochodzenia z pokarmu, ale też w hyperparatyreoidyzmie- nadmiar parathormonu z przytarczyc powoduje zwiększone pobieranie wapnia z kości.

- im więcej jest wapnia w okresie młodzieńczym tym więcej jest go odkładane w kościach. Im więcej wapnia w okresie dorosłym, zwłaszcza pobieranego z kości, tym większe wapnienie tkanek miękkich (twardnienie naczyń, stawów, tkanki łącznej).

- objawy: osłabienie, trudności w chodzeniu, bóle i zawroty głowy, bezsenność, poliuria (nadmierne wydalanie moczu), polidypsja (nadmierne pragnienie i spożywanie płynów), nefrolitiasis (kamienie nerkowe).

- hypocalcemia- w okresie młodzieńczym to rahitis (krzywica), zwykle z powodu niedoboru witaminy D3.

- w okresie dorosłym przy niewydolności nerek. Prarathormon który mobilizuje wapń z kości równocześnie nie dopuszcza do utraty wapnia przez nerki. Ale jak jest choroba nerek to wapń jest tracony.

- defekt nerek powodujący nie możność wytworzenia witaminy D3 (pierwszy stopień jej wytwarzania zachodzi w wątrobie, drugi w nerce. Niski poziom witaminy D3 spowodowany chorobą nerek powoduje że mniej wapnia jest wchłaniane z jelit.

- czyli chora nerka ma cały wachlarz możliwości żeby doprowadzić do hypokalcemii, dlatego przy chorobach nerek możemy się spodziewać objawów niedoboru wapnia.

Mg

- uczestniczy w skurczach mięśni. W mięśniach jest ATPaza miozynowi zależna od wapnia, która powoduje skurcz mięśni. Ale jest też ATPaza miozynowi zależna od magnezu która odpowiada za relaksację mięśni- czynnik Marsza-Bendala (jakkolwiek się pisze). Brak tej ATPeazy, jej uszkodzenie, lub niedobory magnezu powodują skurcze mięśni.

- magnez jest ważny w syntezie białek i kwasów nukleinowych, fosforylacja oksydatywna. Jest kofaktorem metabolizmu węglowodanów w skurczu mięśni, aktywuje fosfatazę zasadową, hamuje kalcyfikację.

- hypomagnezemia- tężyczka magnezowa (pastwiskowa)- nadpobudliwość mięśni (skurcze tężcowe albo kloniczne w odpowiedzi na najlżejsze bodźce)

- hipermagnezemia- depresja, śpiączki, osłabienie. Stężony siarczan magnezu podany i.v. to środek do eutanazji zwłaszcza dużych zwierząt. Np. konie w tężcu. Najpierw podaje się mu sole magnezowe, żeby zmniejszyć stany skurczowe. Ale jak już wystąpi szczękościsk utrzymujący się np. przez 2 tygodnie (wtedy wiadomo że już nigdy nie przywróci się aktywność skurczowa ani odruch połykania) i wiadomo że koń nie wyzdrowieje to podaje się mu siarczan magnezu śpiączka i śmierć.

Odróżnienie tężyczki magnezowej od wapniowej: podanie preparatów wapnia nie powoduje ustąpienia objawów tężyczki magnezowej

- tężyczka pastwiskowa najczęściej dotyczy bydła na wiosnę. Głównym źródłem magnezu dla roślinożerców jest chlorofil (tak jak w hemoglobinie jest żelazo, tak w chlorofilu magnez). Niby w każdej roślinie jest go pełno, ale przy intensywnej wegetacji, kiedy jest przyrost masy zielonej i dodatkowo duże opady deszczów w roślinie jest dużo wody i ilość chlorofilu się rozcieńcza.

- drugi powód: nadmiar nawozów potasowych potas zmniejsza wchłanianie magnezu. Krowa je ogromne ilości magnezu, ale przez potasu wchłania się bardzo mało.

- krowy leżą z wyciągniętymi kończynami i językiem, nie mają apetytu, częstomocz, drgawki.



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Zaburzenia wodno elektrolitowe po przedawkowaniu alkoholu
Zaburzenia wodno-elektrolitowe, medycyna, ratownictwo medyczne
gosp. wodno elektr., Farmacja, Farmakologia(1), Diuretyki
Zaburzenia wodno elektrolitowe
Zaburzenia wodno elektrolitowe i kwasowo zasadowe
1 Klinika zaburzeń wodno-elektrolitowych, Medycyna, Pediatria, semestr VII, tydzień I
Wpływ zaburzeń wodno- elektrolitowych na skórę
Wyrównywanie zaburzeń wodno elektrolitowych
Zaburzenia wodno elektrolitowe po przedawkowaniu alkoholu
Zaburzenia wodno elektrolitowe
Zaburzenia wodno elektrolitiwe po przedawkowaniu alkoholu
Zaburzenia wodno elektrolitowe po przedawkowaniu alkoholu (2)
Zaburzenia wodno elektrolitowe poprzedawkowaniu alkoholu1

więcej podobnych podstron