Biologiczny Mechanizm na stres
Stres jest niespecyficzna reakcja organizmu na wszelkie niedomagania. Jest to zespół powiązanych procesów w organizmie i systemie nerwowym, stanowiących ogólną reakcję osobnika na działanie bodźców lub sytuacji trudnych, niezwykłych, szkodliwych lub przykrych zwanych stresorami.
Ze stresem mamy doczynienia wtedy, kiedy dochodzi do naruszenia wewnętrznej równowagi organizmu, uruchamiane są wtedy struktury układu nerwowego, hormonalnego i odpornościowego. Główną role odgrywa wzrost kortykoliberyny, pobudzenie jadra migdałowatego- uważanego za siedlisko pamięci emocjonalnej i regulatora emocji; oraz jadra sinawego mózgu- ośrodek neuronów wytwarzających noradrenalinę. Wzrost kortykoliberyny prowadzi do aktywacji przysadki mózgowej i wzrostu hormonów sterydowych we krwi, głównie kortyzolu. Pobudzenie układu noradrenergicznego mózgu prowadzi do aktywacji układu współczulnego.
Efektem jest przyspieszenie akcji serca, wzrost ciśnienia tętniczego, rozszerzenie dróg oddechowych, zwiększona częstość oddechu, wzrost stężenia glukozy we krwi, zwiększony przepływ krwi przez mięsnie i przez mózg oraz poczucie ciepła.
Jednocześnie zahamowaniu ulegają procesy wzrostowe, produkcja immunoglobulin odpornościowych, funkcje rozrodcze. Oczywiście znacząca wielkość skutków pobudzenia układu współczulnego i zwiększenia stężenia kortyzolu we krwi to mechanizmy ułatwiające walkę fizyczną.
Zwiększony przepływ krwi przez mózg i zwiększenie ilości glukozowe krwi daje możliwość zwiększonego utlenowania mózgu, przyspieszenia jego metabolizmu, czego rezultatem będzie psychiczne, mentalne poradzenie sobie ze stresem.Jezeli jednak działanie stresora przedłuża się i mechanizmy biologiczne SA zbyt długo wzbudzone dochodzi do niekorzystnych zmian w organizmie. W przewlekłej reakcji stresowej wysokie ciśnienie utrwala się, czego efektem jest pogrubienie nabłonka naczyń i utrudnione przenikanie tlenu z krwi do tkanek, wzrasta poziom cholesterolu LDL, odkładającego się w postaci blaszek miażdżycowych w ścianach naczyń, procesy rozpadu białek górują nad ich produkcją, czego skutkiem jest osteoporoza i osłabienie odporności. Dochodzi tez do spadku lub zahamowania funkcji rozrodczych.
Biologiczny mechanizm stresu można opisać, jako reakcje organizmu na działanie bodźca, który pobudza podgórze w wyniku, czego produkowana jest substancja sygnalizująca, iż przysadka mózgowa powinna wydzielać do krwi większe ilości hormonu adrenokortykortopowego(ACTH). ACTH wraz z krwiobiegiem dostaje się do nadnerczy gdzie ich zewnętrzna część(kora) pod wpływem ACTH zaczyna wydzielać kortykoidy. Z kolei stymulacja rdzenia nadnerczy doprowadza do wydzielenia adrenaliny i noradrenaliny. Wzrasta wtedy ciśnienie tętnicze i pojemność minutowa serca, zmniejsza się przepływ krwi przez nerki, zwężeniu ulegają naczynia tętnicze, wzrasta poziom wolnych kwasów tłuszczowych i trój glicerydów i cholesterolu w osoczu krwi, wzrasta napięcie mięsni. Oddech w stanie stresu staje się dwukrotnie szybszy. Krótki i płytki oddech nie tylko zwiększa ilość tlenu we krwi, ale zmniejsza również poziom dwutlenku węgla. Ponieważ odruch oddychania to reakcja organizmu na podwyższony poziom dwutlenku węgla to zmniejszenie jego stężenia we krwi podczas stresu informuje układ nerwowy, ze należy zmniejszyć ilość i częstotliwość oddechów. Gdy się to zdarzy występują zawroty Glowy. Podwyższony poziom cukru we krwi w czasie stresu wpływa na dodatkowe uwalnianie insuliny. Jeżeli insuliny we krwi znajduje się zbyt dużo, poziom cukru staje się niski i występuje zjawisko hipoglikemii.
Inaczej w sanie napięcia pracuje układ trawienny- zmniejsza on wydzielanie soków żołądkowych i spowalnianiu ulegają ruchy robaczkowe jelit, co może doprowadzić do nieżytu żołądka, nudności bądź zaparć. Ponadto wydzielane glikokortykoidy zwiększają kwasowość żołądka, co może powodować nadkwasowosc i owrzodzenia. Kortyzol jest „środkiem nadzwyczajnym” produkowanym w wyjątkowych sytuacjach. Kiedy zagrożenie pojawia się każdego dnia organizm stale produkuje kortyzol, co przyspiesza proces starzenia się, nasze ciało „zużywa sie” jak silnik pracujący stale na wysokich obrotach?
Słownik psychologiczny rozróżnia dwa rodzaje stresu:
-stres psychiczny- wywołany przez silny bodziec zewnętrzny i wewnętrzny, wzrost napięcia emocjonalnego, mogący przy długotrwałym działaniu doprowadzić do zaburzen w funkcjonowaniu organizmu, wyczerpania i chorób psychosomatycznych.
-stres fizyczny- całokształt zmian, którymi organizm odpowiada na różnorakie czynniki uszkadzające, jak zranienie oziębienie czy przegrzanie.
Poziom stresu zwiększa się w szczególnie trudnych sytuacjach, gdzie jesteśmy zagrożeni lub mamy poczucie zagrożenia fizycznego, psychicznego lub społecznego.
Możemy również rozróżnić stres dobry i zły
-dystres- stres zły-, kiedy stres jest tak ciężki lub trwa tak długo ze wywołuje dezorganizacje działania. Rozumiany jest, jako niosący cierpienie i dezintegracje.
-eustres- dobry stres- dziala mimo chwilowego dyskomfortu, prowadzi do rozwoju osobowości. Rozumiany, jako motywujący czynnik do wysiłku mimo trudności i prowadzący do rozwoju własnej sobowosci i osiągnięć życiowych.
Przy radzeniu sobie ze stresem najlepsza i najskuteczniejsza jest profilaktyka. Najczęściej zalecane są;
-utrzymanie kontaktu z naturą, przebywanie na świeżym powietrzu, w zielonym otoczeniu, np. las, park
-znaleźć dla siebie czas, czas na relaks i odizolowanie się od świata
-stosowanie technik relaksacyjnych np. joga, medytacja, czy tez proste kontrolowanie oddechu
-uprawianie sportu i zdrowe odżywianie się