1. Wady i zalety stosowania chemicznych środków przedłużających przechowywanie warzyw.

Inhibitory wzrostu pozbiorczego

zalety: ograniczenie wyrastania pędów, liści lub korzeni w czasie przechowywania

substancje hamują podziały komórek merystematycznych

• Hydrazyd kwasu maleinowego (HM)

cebula, czosnek, ziemniaki

wady: ciemnienie i rozpad wierzchołków wzrostu mięknięcie cebuli, brak pełnych informacji o toksyczności dla człowieka

• S-karwon

zawarty w olejku eterycznym, pozyskiwany z nasion kminku

ziemniaki

wady: nisk toksyczność dla człowieka

Środki ograniczające oddychanie lub starzenie się warzyw

• 1-MCP

zalety: blokuje syntezę etylenu; ogranicza reakcję komórek na etylen egzogenny; wpływa na wybarwienie i jędrność owoców

wady: niska toksyczność dla człowieka; zarejestrowany w USA

• Fumigacja (w zalecanych dawkach nie stanowi zagrożenia dla człowieka):

- tlenkiem azotu (NO)

zalety: hamuje produkcję etylenu i proces starzenia się tkanek; brokuł - ograniczenie żółknięcia

- parami etanolu

zalety: ogranicza aktywność oksydazy ACC u pomidora; ogranicza tempo rozkładu chlorofilu u warzyw liściowych

- parami jasmonianu metylu (MJ)

zalety: ogranicza rozwój uszkodzeń chodowych (np papryka)

• Traktowanie fitohormonami (cytokinina, auksyna)

brokuł, bakłażan

zalety: spowalnia procesy starzenia; zachowanie zielonej barwy tkanek zawierających chlorofil

• Traktowanie poliamidami

zalety: zwiększają odporność na stresy; opóźniają procesy starzenia; ogranicza mięknięcie owoców; inhibicja syntezy etylenu;

wady: wysokie dawki mogą wpłynąć na cechy sensoryczne

• Traktowanie chlorkiem wapnia (CaCl₂)

melon

zalety: ogranicza zmiany jędrności miąższu (melon)

Środki ograniczające transpirację warzyw

• powłoki jadalne (woski)

zalety: powłoka nie przepuszczalna dla gazów i nietoksyczna dla człowieka

wady: mogą wywołać alergie

• opakowania foliowe

zalety: o selektywnej przepuszczalności dla gazów; mogą być biodegradowalne

Środki hamujące rozwój patogenów

zalety: stosowane fungicydy mogą być nietoksyczne dla człowieka

• Wodorowęglan sodu lub potasu

zalety: działanie funginistatyczne używany podczas mycia warzyw; bezpieczny dla człowieka

Inne środki

• Ozon

mycie warzyw, wprowadzenie do komory chłodniczej

zalety: indukują odporność tkanek na patogeny; preparaty bezpieczne dla człowieka

wady: zbyt wysokie stężenie w powietrzu jest toksyczne dla człowieka

• Traktowanie tlenem o wysokim stężeniu

zalety: hamowany jest rozwój beztlenowców;

wady: prawdopodobieństwo wystąpienia niepożądanych zmian jakości (np smak)

• Substancje naturalne

- olejki eteryczne

- wyciągi z roślin

- chitozan

zalety: ograniczają rozwój patogenów; indukują odporność

2. Wymień substancje nie odżywcze, i podać przykłady w jakich roślinach występują.

Fitaminy

- związki fenolowe:

• Flawonoidy

• flawonole i flawony - brokuł, endywia, kapusta włoska, fasola, seler, cebula

• kwercetyna - cebula

• Antocyjany - kapusta czerwona, rzodkiewka, cebula czerwona

• Fenolokwasy - jarmuż, oberżyna, endywia, karczoch, sałata,

• Procyjanidyny

• Fitoestrogeny:

• izoflawony - nasiona soi

• ligniny - nasiona soi (i in. bobowate), brokuł, marchew, czosnek

- związki siarkowe:

• Izotiocyjaniany

• Sylfidy

• Tiole

- karotenoidy

- fitosterole

- kumaryny

- saponiny

Glukozynolany

rośliny z rodzaju kapustowate

- sunigryna - chrzan kapusta

- glukorafanina - brokuł

- glukobrasycyna - kapusta, brokuł, kalarepa

Karotenoidy

- likopen - pomidor, arbuz

- luteina - jarmuż, liście pietruszki, szpinak, brokuł

3. Metody agrotechniczne w integrowanej ochronie warzyw.

Wybór odpowiednich odmian

• dobieranie odmiany stosownie do planowanego profilu produkcji i terminu uprawy

• preferowanie odmian odpornych lub tolerancyjnych wobec chorób i szkodników

Właściwy płodozmian

• udział roślin motylkowatych w płodozmianie powinien wynosić 25-33%

• włączanie międzyplonów

• motylkowate pastewne (lub zielony ugór) powinny być uprawiane przynajmniej 1 rok

• uwzględnianie roślin okopowych (ograniczenie zachwaszczania)

• stosowanie przemiennej uprawy zbóż ozimych i jarych

• na glebach lekkich w skład płodozmianu powinny wchodzi przynajmniej 3 gatunki, a na glebach cięższych 4-5

• wieloczłonowy płodozmian z systemem „powierzchni wiecznie zielonej” przy uprawie roślin jednorocznych najlepiej uwzględnia wymagania przyrody

• w terenach płaskich, na lepszych glebach, przynajmniej 60-65% gruntów ornych powinno być obsiane oziminami, roślinami wieloletnimi lub międzyplonami, które będą przyorane późną jesienią (po 20 X) lub pozostaną na okres zimy

• na obszarach zagrożonych erozją oraz na glebach lekkich współczynnik ten powinien wynosić 75-80%

Odpowiednia uprawa roli (poprawienie żyzności gleby)

• konserwująca uprawa roli

• znaczenie podorywki i głębokiej orki (likwidacja samosiewów i chwastów oraz szkodników i ich larw)

• materiały do utrzymania lub podwyższania biologicznej aktywności i żyzności gleby

• Efektywne Mikroorganizmy EM (preparat mikrobiologiczny)

• Preparaty EM zawierają mieszankę różnych koegzystujących ze sobą mikroorganizmów. Główne rodziny to: bakterie kwasu mlekowego, bakterie fotosyntetyzujące i drożdże

• niwelują pochodzące z gleby patogeny

• przyspieszają rozkład odpadków i szczątków organicznych

• zwiększają dostępność odżywczych składników mineralnych i przydatnych związków organicznych

• zwiększają aktywność pożytecznych mikroorganizmów

• wiążą azot atmosferyczny

• zmniejszają potrzebę stosowania nawozów sztucznych i pestycydów

• BIO-ALGEEN S90 (glony morskie)

• LABIMAR 10S (glony morskie)

• SADZVIT EKO (wermikompost)

• PRÓCHNICA EKO (wermikompost)

• HUMIC TOTAL (sól kwasów huminowych)

• AMINO TOTAL (rozpuszczalne aminokwasy)

• ograniczanie zachwaszczenia

• materiał siewny wolny od nasion chwastów

• ściółkowanie gleby (czarną folią lub czarną agrowłókniną) najlepiej biodegradowalną

• osłony z cienkiej folii i włókniny

• folie lub włókniny wyprodukowane z naturalnego polimeru (roślinna skrobia)

• ulegają przyspieszonemu rozkładowi (4-6 miesięcy)

• stosowanie uprawek mechanicznych przy użyciu

• bron, obsypników, pielników

• stosowanie herbicydów biologicznych

Zrównoważone nawożenie

• szczególną uwagę zwraca się na wykorzystanie nawozów organicznych jako podstawowego źródła próchnicy glebowej i składników pokarmowych dla roślin

• Obornik

• jeden z podstawowych nawozów naturalnych stosowanych w uprawie warzyw

• podstawowe źródło próchnicy

• zawartość makro- i mikroskładników

• mikroflora

• utrzymanie prawidłowego pH gleby

• wzbogacenie przyziemnej atmosfery dwutlenkiem węgla

• długotrwałe działanie w glebie

• Gnojówka

• Gnojowica

• Komposty

• Nawozy zielone

• przeciwdziałanie erozji gleby

• zwiększenie pojemności wodnej gleby

• ochrona rozpuszczalnych składników gleby przed wymyciem

• wzbogacenie gleby w azot

• przenoszenie związków pokarmowych z głębszych warstw gleby
  do warstw wierzchnich

• dodatni wpływ na rozwój drobnoustrojów glebowych

• zwiększenie stężenia CO2 w atmosferze glebowej

• poprawa właściwości fizycznych głębszych warstw gleby

• uruchamianie składników pokarmowych ze związków trudno dostępnych dla roślin

• najbardziej korzystne jest nawożenie organiczno-mineralne, ponieważ umożliwia dawkowanie wszystkich składników w ilościach dostosowanych do potrzeb nawożenia, a jednocześnie zapewnia stały dopływ substancji organicznej do gleby

• nawozy mineralne powinny być stosowane w ilościach pokrywających różnicę pomiędzy potrzebami nawożenia i dopływem składników pobieranych ze wszystkich dostępnych źródeł (nawozy naturalne, resztki roślinne itp.)

• nawożenie zbilansowane jednoczy cele ekonomiczne oraz cele ochrony środowiska.

• wprowadzenie wysokich dawek nawozów mineralnych przy niedoborze materii organicznej powoduje:

• zwiększenie zasolenia gleby

• obniżenie pH gleby

• niedobór mikroelementów

• zmniejszenie zawartości CO2 w przyziemnych warstwach atmosfery

Zakładanie i pielęgnowanie śródpolnych pasów zadrzewień

Ochrona naturalnych wrogów szkodników roślin uprawnych

• wykaz środków ochrony roślin dopuszczonych do stosowania w rolnictwie ekologicznym

• uprawa współrzędna

• jednoczesna uprawa wielu gatunków o różnym

• okresie wegetacji na jednym polu w tym samym czasie

• należy tak dobrać poszczególne gatunki, aby konkurencja między nimi była jak najmniejsza, a pomoc jak największa.

• rośliny z upraw współrzędnych powinny stanowić:

• barierę fizyczną przeciwko szkodnikom

• pułapki, na których gromadzą się szkodniki zanim zasiedlą roślinę uprawną

• źródło pokarmu dla organizmów pożytecznych

• w uprawie współrzędnej roślin należy brać pod uwagę:

• wymagania pokarmowe roślin

• zapotrzebowanie roślin na wodę

• brak wzajemnego allelopatycznego oddziaływania

• tempo wzrostu i rozwoju (zacienianie)

• pokrój roślin, głębokość korzenienia się i inne

• planując uprawy współrzędne można uwzględniać wpływ danego gatunku na ograniczenie lub nawet wyeliminowanie szkodliwego czynnika (chorób i szkodników)

Zgodni sąsiedzi	Niezgodni sąsiedzi
wczesna marchew + cebula późna marchew + por fasola karłowa + burak ćwikłowy + cząber ogrodowy seler + por marchew + sałata + szczypiorek pomidor + pietruszka pomidor + seler sałata + rzodkiewki + kalarepa kapusta + fasola karłowa ogórki + koper	sałata + pietruszka koper włoski + pomidor fasola karłowa + cebula pomidor + groch groch + fasola ziemniaki + słonecznik ziemniaki + pomidor kapusta + gorczyca

1. Zasady zbioru roślin leczniczych ze stanowisk naturalnych.

• Nadzór ze stanu naturalnego sprawują: Dyrekcja Lasów Państwowych, Urzędy Wojewódzkie

• W/w jednostki zobowiązane są każdego roku z Regionalnymi Dyrekcjami Ochrony Środowiska list gatunków, których pozyskiwanie na określonym terenie jest dopuszczalne i limitów surowców przewidzianych do zbioru

• W/w jednostki mogą wprowadzić okresowy zakaz zbioru na określonym terenie, gdy doszło do nadmiernej eksploatacji surowca

• Zbiór dla komercyjnych celów dopuszczalny jest na podstawie zezwolenia udzielonego przez w/w jednostki

• Wykaz roślin i zbieranych surowców

• Obszar zbioru i tonaż

• Terminy i sposoby zbioru

• Zbiór mechaniczny dozwolony po wydaniu specjalnej zgody w/w jednostek

• Zbiór z terenów chronionych (ochrona przyrody) możliwy po uzyskaniu zezwolenia przez w/w jednostki

• Zakaz zbioru z miejsc które mogą być skażone przez zanieczyszczenia przemysłowe itp.

• Oznakowanie miejsc przez w/w wobec których nie istnieje podejrzenie skażenia

• w/w zobowiązany jest do podsiewów gatunków, które w wyniku nadmiernej eksploatacji zmniejszają swoją liczebność w populacji

• w/w zobowiązani są do kontroli punktów skupu pod względem asortymentu i ilości skupowanych surowców

• do uprawy wprowadzane są te gatunki dziko rosnące, które zbierane są w nadmiernych ilościach lub z innych powodów grozi im wyginięcie

5. Wymienić odmiany parchoodporne.

`Waleria' `Sawa' `Witos' `Chopin'(te cztery zostały wyhodowane w SGGW `Topaz' `Ariva' `Selena' `Antonówka zwykła'

HO - 'Novamac', 'Freedom', 'Florina', 'Sawa', 'Odra', 'Lodela', 'Egerii'.

6. Podać odmiany roślin sadowniczych odpornych na szkodniki.

Wielkopąkowiec porzeczkowy - porzeczka czarna `Ben' `Ceresi' `Hope'

Czereśnia - odmiany wczesne - nasionnica trześniówka - `Rivan' `Burlat'

7. Gatunki sadownicze nadające się do uprawy ekologicznej i uzasadnić.

Gatunki, których odmiany są odporne na choroby i szkodniki - nie trzeba zwalczać chemicznie

Gatunki popularne i plenne - uzyskanie zysku ekonomicznego

Egz. Ogrodnictwo zrównoważone

6

---