Świat zwierząt

Informacje ogólne

O charakterze sudeckiej fauny zdecydowała epoka lodowa. Świat zwierząt przyzwyczajony do ciepłego klimatu panującego w trzeciorzędzie, wraz z nastaniem epoki lodowej wyginął lub się wycofał.

W czwartorzędzie większość zwierząt osiadła w Karpatach. Z Karpat po ustąpieniu lodowca i zmiany warunków klimatycznych różne gatunki zwierząt rozpoczęły kolejną migracje w kierunku zachodnim. Widać to w dzisiejszym zróżnicowaniu zoogeograficznym Sudetów, czego wyrazem jest bardzo bogata fauna w okolicach Nysy Kłodzkiej.

Kolejną drogą migracji po ustąpieniu lądolodu była Brama Morawska, przez którą przybyły gatunki z wyżyny Czesko-Morawskiej, a za jej pośrednictwem z Alp. Przywędrowały też gatunki z innych niż górskie, obszarów Europy, a nawet z Azji.

Charakterystyka

Sudecka fauna charakteryzuje się ubóstwem gatunków endemicznych. Natomiast liczną grupą są gatunki o dużej tolerancji ekologicznej z dużymi zdolnościami migracyjnymi. Przykładem mogą być dwa gatunki zachodnioeuropejskie nagiego ślimaka: ślinnika wielkiego i ślinnika małego; oraz borealne: nietoperz gacek wielkouch; i europejsko-syberyjskie: słowik rdzawy.

Świat zwierzęcy Sudetów uległ dużym przeobrażeniom głównie przez działania człowieka. Wiele gatunków zwłaszcza dużych, zostało wytrzebionych. W średniowiecznych kronikach widnieją zapisy o licznie występujących tu łosiach. W XVII i XVIII wieku wybito wilki, niedźwiedzie, rysie, żbiki, wydry, norki i bobry. W XIX wieku zniknęły orły przednie i od tego czasu bardzo rzadko można natrafić na chrząszcza (nadobnicy alpejskiej), skójkę perłorodną i inne.

Dobrze natomiast zaaklimatyzowały się muflony, czyli barany górskie przywiezione z Korsyki w XIX wieku. Spotkać je można w Karkonoszach, Górach Wałbrzyskich, Sowich, Bystrzyckich, i na Pogórzu Kaczawskim. W Masywie Śnieżnika napotyka się także stada kozic.

Pospolitymi gatunkami są: jelenie, sarny, dziki, lisy zające, jeże, łasice, wiewiórki (czarna i ruda), borsuki, kuny, tchórze, drobne ssaki, takie jak mysz polna, zaroślowa i leśna, nornica ruda, darniówka, nornik bury, ryjówki aksamitna i górska (w Karkonoszach), kret, popielicowate (głównie w Górach Kaczawskich), łasica, gronostaj , rzęsorek (w Górach Stołowych), wydra, żołędnica, orzesznica, norka europejska. Kiedyś występował suseł moręgowany, który jednak wyginął.

Osobliwością Sudetów Wschodnich jest mały gryzoń - koszatka, występujący poza środkową i wschodnią Europą także w zachodniej Azji.

Główni reprezentanci

Ptaki

Ptactwo reprezentują: kuropatwy i bażanty, jastrzębie (myszołów, krogulec, kania rdzawa, gołębiarz), zięby, świstunki, rudziki, sójki, świergotki, sikory, drozdy, pliszki, dzięcioły, mysikróliki, kruki. Ostatni powrócił orzeł bielik.

Płazy

Płazy reprezentują: leśne gatunki żab, traszka górska i salamandra plamista.

Gady

Gady reprezentują: padalce, zaskrońce, żmije zygzakowate i gładkie, gniewosz oraz jaszczurki (zwinka, żyworodna, padalce).

Mięczaki

Mięczaki to głownie: pomrowie (różne ich odmiany), świdrzyk śląski - tylko w Sudetach, świdrzyk ozdobny, ślimak winniczek.

Owady

Z owadów napotkamy takie gatunki jak: tęczniki, biegacze, paź królowej, paź żeglarz, niepylak apollo, trzmiele.

Elementy zoogeograficzne reprezentowane przez różne grupy zwierząt

• Holarktyczny - jastrząb (Accipiter gentilis), krzyżodziób świerkowy (Loxia curvirosta),błotniarka moczarowa (Galba trunculata) (ślimak), kosarz (Phalangium opilio)(pajęczak).

• Palearktyczny - krogulec (Accipiter nisus), krążałek malutki (Punctum pygmaeum) (ślimak).

• Euro-syberyjski - lis (Vulpes vulpes), kuna lesna (Martes matres), ślinik rdzawy (Arion subfuscus) (ślimak), kosarz (Oligolophus tridens)(pajęczak)

• Środkowoeuropejski - pomrów czarniawy (Limax cinereoniger) świdwirzyk dwufałdkowy (Laciniara biplicata) (ślimak).

• Atlantycki - żołędnica.

• Przyśródziemnomorski - obrostka murówka (Chalicodoma muraria(pszczoła), pająk (Cheiracanthium elegans), świedrzyk łamliwy (Balea perversa) (ślimak).

• Borealno-górski - sowa włochata (włochatka), czeczotka, dzięcioł trójpalczasty, drozd obrożny (Turdus torquatus), orzechówka (Nucifraga caryocatactes), świdrzyk nadrzewny (Clausilla cruciata), poczwarówka alpejska (Vertigo alpestris)(ślimaki).

• Alpejski - świergotek górski (siwarnik, siwerniak), płochacz halny, ryjówka górska (Sorex alpinus hercynicus), świdrzyk ozdobny(Delima ornata)(ślimak).

• Karpacki - pomrów błękitny (Bielzia coerulans)(ślimak), biegacz(Pterostichus negligens) (chrząszcz).

Gatunki endemiczne

• Jętka (Rhitrogena corcontica)

• Motyl (Torula quadrifaria sudetica)

• Ślimak (cochlodina dubiosa corcontica)

Ptaki lęgowe na przykładzie Karkonoszy

Lasy bukowe i mieszane regla dolnego

Zięba(Frigilla coelebs), Rudzik (Erithacus rubecula), Sikora bogatka (Parus major), Kowalik (Sitta europaea), Strzyżyk (Troglodytes troglodytes), Świstunka (Phylloscopus sibilatrix).

Lasy świerkowe w piętrze regla dolnego

Zięba(Frigilla coelebs), Mysikrólik (Regulus regulus), Sikora sosnówka(Parus ater), Rudzik(Erithacus rubecula), Świstunka(Phylloscopus sibilatrix), Pełzacz leśny (Certhia familiaris), Sikora czubata (Parus cristatus).

Bory świerkowe w piętrze regla górnego

Zięba(Frigilla coelebs), Mysikrólik (Regulus regulus), Rudzik(Erithacus rubecula), Płochacz pokrzywnica ( Prunella modularis), Świergotek drzewny(Anthus trivialis), Pełzacz leśny (Certhia familiaris).

Zarośla kosodrzewiny

Płochacz pokrzywnica (Prunella modularis), Świergotek drzewny(Anthus trivialis), Świergotek łąkowy (Anthus pratensis), Świergotek łąkowy(Anthus pratensis), Skowronek (Alauda arvensis), Świergotek górski(Anthus spinoletta), Białorzytka (Oenanthe oenanthe).

Kotły skalne

Płochacz halny (Prunella collaris), Kopciuszek (Phoenicurus ochruros), Świergotek górski(Anthus spinoletta).

Ptaki występujące w Sudetach

Bocian czarny (Ciconia nigra), Cietrzew (Tetrao tetrix), Głuszec (Tetrao urogallus), Myszołów (Buteo buteo), Pustułka (Falco tinnunculus), Puchacz (Bubo bubo),  Puszczyk (Strix aluco), Dzięcioł czarny (Dryocopus martius), Dzięcioł duży (Dendrocopos major), Pluszcz (Cinclus cinclus), Rudzik (Erithacus rubecula), Drozd śpiewak (Turdus philomelos), Pierwiosnek (Phylloscopus collybita), Kowalik (Sitta europaea), Kruk (Corvus corax),  Zięba (Fringilla coleobs),  Kobuz (Falco subbuteo), Derkacza (Crex crex), Samotnik (Tringa ochropus), Bażanty, Jastrząb, Pustułka, Dzięcioł (zielony, zielonosiwy, trójpalczasty, dzięciołek), Pliszka, Krzyżodziób, Skowronek, Kukułka, Płochacz halny, Siwarnik, Orzechówka.

Zagrożone gatunki kręgowców występujące na obszarze Sudetów

Krągłouste i ryby

Minóg strumieniowy (Lamperta planeri), Głowacz pręgopłetwy (Cottus poecilopus), Głowacica (Hucho hucho).

Płazy i gady

Traszka grzebieniasta (Triturus cristatus), Gniewosz plamisty (Coronella austriaca).

Ptaki

Bielik (Haliaeetus albicilla), Cietrzew (Tetrao tetrix), Głuszec (Tetrao urogallus), Sieweczka obrożna (Charadrius hiaticula), Mornel (Charadrius morinellus), Rybitwa białoczelna (Sterna albifronts), Puchacz (Bubo bubo), Sóweczka (Glaucidium passerinum), Włochatka (Aegolius funereus), Dzięcioł Trójpalczasty (Prunella collaris), Płochacz halny (Prunella collaris), Podróżniczek (Luscinia svecica), Czeczotka(Carduelis flammea).

Ssaki

Rzęsorek mniejszy (Neomys anomalus), Podkowiec mały (Rhinolophus hipposideros), Nocek Bechsteina (Myotis bechsteinii), Nocek łydkowłosy (Myothis dasycneme), Mroczek posrebrzany (Vespertilio murinus), Mroczek pozłocisty (Eptesicus nilssonii), Żołędnica (Eliomys quercinus), Koszatka (Dryomys nitedula), Popielica (Glis glis), Kozica (Rupicapra rupicapra).

Zagrożone gatunki owadów

Paź żeglarz (Iphiclides podalirius), Niepylak apollo (Parnassius apollo), Niepylak mnemozyna (Parnassius mnemosyne), Górówka sudecka - gatunek wymarły (Erebia sudetica), Modraszek orion (Scolitantides orion), Niedźwiedziówka krasa( Pericallia matronula), Barczatka borówczanka (Phyllodesma ilicifolia), Postojak wiesiołkowiec (Proserpinus proserpina), Jelonek rogacz (Lucanus cervus), Wynurt (Ceruchus chrysomelinus), Kozioróg bukowiec (Cerambyx scopolii).

4

---