PRAWIDŁOWA POSTAWA CIAŁA
Jest wiele definicji prawidłowej postawy ciała, oto dwie z nich:
1) Przez prawidłową postawę należy rozumieć taką, której układ poszczególnych odcinków ciała względem siebie jest zharmonizowany, a utrzymanie jej wymaga minimalnego napięcia układu mięśniowego i nerwowego
2) Postawa prawidłowa to taki kształt ciała wynikający z budowy i nawykowego usytuowania poszczególnych jego części, który sprzyja podstawowym funkcjom organizmu.
Postawa prawidłowa - nie jest to pojęcie jednoznaczne. Zależy ona od takich czynników jak: wiek (np. postawa starcza, postawa małego dziecka), pora dnia, posiłki, zmęczenie ...
Oceny prawidłowej postawy ciała - w zależności o wieku - dokonujemy wg następujących zasad:
POSTAWA MAŁEGO DZIECKA
· barki nie wystają do przodu
· tył głowy z plecami są w jednej linii (można to sprawdzić prosząc dziecko o podejście do ściany)
· wypukły brzuszek
· lekkie wgłębienie (lordoza) w odcinku lędźwiowym kręgosłupa
· cały tułów pochylony do przodu
· lekkie zgięcie bioder i kolan
· do 4-5 roku życia występuje płaskostopie
POSTAWA DZIECKA W WIEKU SZKOLNYM
· klatka piersiowa spłaszcza się nieco, przez co zaokrąglenie barków staje się wyraźniejsze
· brzuch jest nieco mniej wypukły
· lordoza (wgłębienie w odcinku lędźwiowym) jest wyraźniejsze
· cały tułów pozostaje lekko pochylony do przodu
· proste nóżki
· nieco mniejsze zgięcie bioder i kolan
· całkowity zanik płaskostopia
WIEK DORASTANIA
· wyprostowana postawa ciała
· zmniejszenie się wystawania brzucha
· zanik zgięcia w biodrach i kolanach
POSTAWA U OSOBY DOROSŁEJ
· głowa nieznacznie wysunięta do przodu
· brzuch jest płaski, cofnięty w stosunku do klatki piersiowej
· wygięcia kręgosłupa w kształcie litery S
Wada postawy - wszelkie odstępstwa od prawidłowej postawy.
Do wad postawy zalicza się:
postawę skoliotyczną (skolioza czynnościowa),
plecy okrągłe (kifoza czynnościowa),
plecy wklęsłe (lordoza czynnościowa),
plecy płaskie,
plecy okrągło-wklęsłe,
Za przyczyny wad postawy uważa się:
wady wrodzone kości, mięśni;
wady wzroku, słuchu; przewlekłe infekcje dróg oddechowych, moczowych;
schorzenia układu ruchu, np.: dysplazję stawu biodrowego, złamania kości kończyn dolnych, młodzieńcze zapalenie stawów;
zespoły przeciążeniowe.
Plecy okrągłe
Charakterystyka
Wada ta charakteryzuje się:
pogłębieniem kifozy piersiowej,
wysunięciem głowy i barków do przodu,
rozsunięciem łopatek i ich odstawaniem od klatki piersiowej,
spłaszczeniem i zapadnięciem klatki piersiowej,
zmniejszeniem fizjologicznego przodopochylenia miednicy.
Mięśnie osłabione i rozciągnięte
Do mięśni, które ulegają osłabieniu i rozciągnięciu w plecach okrągłych należą:
mięsień prostownik grzbietu odcinka piersiowego,
Mięśnie nadmiernie napięte i przykurczone
Do mięśni, które ulegają nadmiernemu napięciu i często przykurczeniu należą:
Plecy wklęsłe
Charakterystyka
Wada ta charakteryzuje się:
silnym zaznaczeniem odcinka lędźwiowego kręgosłupa,
uwypukleniem pośladków,
zwiększeniem fizjologicznego przodopochylenia miednicy,
wypiętym brzuchem.
Mięśnie osłabione i rozciągnięte
Do mięśni osłabionych i rozciągniętych w plecach wklęsłych należą:
Mięśnie nadmiernie napięte i przykurczone
Do mięśni nadmiernie napiętych i przykurczonych należą:
mięsień prostownik grzbietu odcinka lędźwiowego,
Plecy okrągło-wklęsłe
Charakterystyka
Wada ta charakteryzuje się:
pogłębieniem lordozy lędźwiowej i kifozy piersiowej,
wysunięciem barków do przodu,
odstawaniem łopatek,
wypukłym brzuchem,
zwiększeniem przodopochylenia miednicy,
uwypukleniem pośladków.
Mięśnie osłabione i rozciągnięte
Do mięśni osłabionych i zbyt rozciągniętych należą:
mięsień prostownik grzbietu odcinka piersiowego,
mięśnie brzucha w części podpępkowej.
Mięśni nadmierne napięte i przykurzcone
Do mięśni nadmienie napiętych lub przykurczonych należą:
mięsień prostownik grzbietu odcinka lędźwiowego,
Plecy płaskie
Charakterystyka
Wada ta charakteryzuje się:
opadniętymi barkami,
odstającymi łopatkami,
spłaszczoną klatką piersiową,
obniżonymi narzadami wewnętrznymi.
Mięśnie nadmiernie rozciągnięte
W plecach płaskich nadmiernie rozciągnięte są:
mięsień prostownik grzbietu odcinka lędźwiowego,
Mięśnie nadmiernie napięte
Mięśniami nadmiernie napiętymi są:
mięsień prostownik grzbietu odcinka piersiowego,
Stopa końsko-szpotawa (łac. talipes equinovarus, ang. club foot) - wada wrodzona, polegająca na utrwalonym zgięciu podeszwowym stopy i przywiedzeniu przodostopia. Jest to wada o charakterze deformacji, w około 50% przypadków spowodowana przez malformacje kostne. Nie do końca jasna jest etiologia zmian.
Stopa końsko-szpotawą to wynik obrazu kilku nakładających się na siebie wad i dopiero ich wspólne wystąpienie świadczy o rozpoznaniu.
ustawienie końskie
szpotawe ustawienie i odwrócenie (głównie okolicy pięty)
przywiedzenie przodostopia
nadmierne wydrążenie łuku podłużnego stopy
ewentualnie: wewnętrzna torsja goleni
Płaskostopie (łac. pes planus) - zniekształcenie stopy polegające na obniżeniu się jej fizjologicznych sklepień, w wyniku czego staje się ona płaska. Stopa o prawidłowej budowie nie dotyka podłoża całą powierzchnią. Jej kości układają się w łuk. Przy płaskostopiu prawie cała stopa przylega do podłoża. Kości w takiej stopie ułożone są w linii prostej. Stopa zbudowana prawidłowo wspiera się o podłoże trzema punktami:
piętą
głową pierwszej kości śródstopia
głową piątej kości śródstopia.
Wyróżnia się dwa podstawowe rodzaje płaskostopia:
płaskostopie podłużne będące wynikiem obniżenia łuku przyśrodkowego (dynamicznego) stopy
płaskostopie poprzeczne będące skutkiem obniżenia łuku poprzecznego przedniego stopy
Przyczyną tego rodzaju wady może być np. nadmierne, długotrwałe obciążenie stóp przy jednoczesnym osłabieniu mięśni i więzadeł, noszenie niewłaściwego obuwia lub nadwaga. Płaskostopie może być wrodzone lub porażenne. Płaskostopie prowadzi do powstawania przewlekłych stanów zapalnych torebek i więzadeł stawowych stopy, jej obrzęku i bolesności utrudniających, niekiedy nawet uniemożliwiających, stanie i chodzenie. Wynikiem płaskostopia poprzecznego często jest paluch koślawy.
Leczeniem płaskostopia zajmuje się ortopedia. Jest ono zwykle zachowawcze - gimnastyka (np. chodzenie boso po piasku), wkładki korekcyjne i obuwie ortopedyczne, w ciężkich przypadkach wymagane jest leczenie operacyjne.
Kolana szpotawe (łac. genu varum) - wada kończyn dolnych polegająca na ustawieniu podudzia względem uda pod kątem otwartym do środka i wygięciu na zewnątrz trzonu kości udowej, piszczelowej i strzałkowej
Przyczyną kolan szpotawych może być krzywica lub zbyt wczesne rozpoczęcie chodzenia. Masa ciała dziecka stanowi wtedy zbyt wielkie obciążenie dla miękkiego jeszcze kośćca.
Do zmian chorobowych występujących w kolanach szpotawych należą:
rozciągnięcie więzadła pobocznego strzałkowego,
skrócenie więzadła pobocznego piszczelowego,
rozciągnięcie mięśnia dwugłowego uda i mięśni strzałkowych i przykurczenie pozostałych zginaczy,
skręcenie kończyn do wewnątrz w stawach biodrowych,
nadwyprost w stawach kolanowych,
odsunięcie od siebie kłykci przyśrodkowych na odległość powyżej 3 cm.
Kolana koślawe (łac. genu valgum) - wada kończyn dolnych, w której odstęp między przyśrodkowymi kostkami, mierzony przy zwartych i wyprostowanych kolanach jest większy niż 4-5 cm.
Przyczyną kolan koślawych może być:
złamania lub urazy w okolicy stawu kolanowego,
porażenia mięśni,
choroby stawów.
Czasami przyczyna jest nieznana.
Zmiany patologiczne w kolanach koślawych mogą dotyczyć więzadeł, mięśni i układu kostnego.
Zmiany dotyczące więzadeł:
skrócenie więzadła pobocznego strzałkowego,
rozciągnięcie więzadła pobocznego piszczelowego.
Zmiany dotyczące mięśni:
przykurczenie mięśnia dwugłowego uda i mięśni biodrowo-piszczelowych,
rozciągnięcie mięśnia smukłego, półścięgnistego, półbłoniastego, krawieckiego i głowy przyśrodkowej mięśnia czworogłowego uda.
Zmiany dotyczące układu kostnego: szybszy rozrost kłykci wewnętrznych kości udowej niż zewnętrznych, co powoduje pochylenie do wewnątrz powierzchni stawów kolanowych.
5