CYWILIZACJE STAROŻYTNE I ŚREDNIOWIECZNE_ ZAKRES ZAGADNIEN Z ĆWICZEŃ_ 2007/08

1. ETNOS _ LUDY I JĘZYKI

LUDY SEMICKIE

1. Syro-Palestyna

• Protokananejczycy, Hebrajczycy, Fenicjanie

2. Mezopotamia

• Eblaici

• Akadowie → kultura Sumero-Akadu

• Amoryci → Babilonia

• Asyryjczycy → Asyria

3. Aramejczycy

4. Arabowie

LUDY INDOEUROPEJSKIE

1. Grupy ludów i języków indoeuropejskich

• grupa anatolijska: Hetyci, Luwici, Palajczycy → Anatolia

• grupa indoirańska:

• Indoariowie → Półwysep Indyjski

• indoeuropejskie ludy irańskie (Medowie, Persowie) → Wyżyna Irańska

• indoeuropejskie ludy stepowe (Kimmeriowie, Sarmaci, Scytowie i inne)

• Europejczycy:

• protoceltowie i Celtowie

• ludy greckie

• ludy germańskie

• ludy słowiańskie

• Pochodzenie Indoeuropejczyków - hipotezy

• teorie „praojczyzny” indoeuropejskiej (stepy eurazjatyckie, Europa północna)

• hipoteza „przesuwającej się fali” (C. Renfrew)

2. PISMO

PISMA NIEALFABETYCZNE

1. Pismo klinowe (od Sumerów do staroperskiego pisma klinowego)

2. Starożytne pisma egipskie

3. Pisma kultury minojskiej i mykeńskiej (pismo linearne A, pismo linearne B)

4. Pismo chińskie

PISMA ALFABETYCZNE

1. Kwestia alfabetu egipskiego

2. Geneza alfabetu

3. Alfabetyczne pisma semickie

4. Alfabet grecki

5. Alfabet łaciński

3. ORGANIZACJA USTROJOWO-SPOŁECZNA

1. MEZOPOTAMIA

• Mezopotamia prehistoryczna

• Sumerowie

• kultura Sumer-Akadu

• państwo babilońskie

• Asyria

2. EGIPT

• charakter władzy faraona

• teokracja

• aparat administracyjno-biurokratyczny

• podział administracyjny Egiptu

• społeczeństwo

3. INDIE

• cywilizacja Indusu (miasto)

• epoka wedyjska (struktura społeczna)

• okres historyczny (zjednoczenie Indii pod panowaniem imperium Mauriów; cesarstwo Czandragupty - specyfika indyjskiego cesarstwa; reformy Asioki)

4. HETYCI

• struktura pałacowo-militarna

5. GRECJA

A/ pałacowa kultura minojska

B/ kultura mykeńska: organizacja pałacowo-militarna, rola króla-kapłana i arystokracji wojennej

C/ Grecja w okresie archaicznym

D/ Grecja w okresie klasycznym

[a] SPARTA

• ustrój Sparty - funkcje i zakres poszczególnych instytucji

• społeczeństwo spartańskie

• militarno-obozowa kultura spartańska

[b] ATENY. Od okresu archaicznego do klasycznego

• rewolucja hoplicka

• ewolucja ustroju Aten - reformy Solona, Kleistenesa, Efialtesa i Peryklesa

• demokracja ateńska - zasady funkcjonowania podstawowych organów

• specyfika demokracji ateńskiej i jej znaczenie dla zmian greckiej mentalności (aktywność obywateli w przestrzeni publicznej, kultura słowa - dialektyki i wymowy)

• społeczeństwo Aten w okresie klasycznym

6. RZYM

A/ Rzym królewski

• początki Rzymu - miasta-państwa (civitas)

• organy władzy

• Etruskowie: struktura miasta-państwa; charakter i atrybuty władzy królewskiej; rozwarstwienie społeczne

B/ Rzym republikański

• organy republikańskie (zgromadzenia, magistratura, senat)

• społeczeństwo_ przemiany społeczno-gospodarcze w okresie republikańskim

C/ Między republiką a cesarstwem

• dyktatura

• I triumwirat

• cezaryzm: specyfika dyktatury Juliusza Cezara ­­- reformy Cezara

• II triumwirat

D/ Rzym cesarski - Imperium Romanum

• pryncypat

• dominat

• tetrarchia

• orientalizacja cesarstwa

• 395 r. - podział cesarstwa na wschodnie i zachodnie

7. BIZANCJUM

• idea chrześcijańskiego cesarstwa i chrześcijańskiego cesarza

• reformy Justyniana Wielkiego

• społeczeństwo

8. ARABOWIE

• ewolucja kalifatu

• zarządzanie podbijanymi terenami

9. EUROPA

• od rodowej demokracji wojennej do państwa feudalnego

• państwo patrymonialne

• odnowienie cesarstwa (Karol Wielki, Ottonowie)

• społeczeństwo feudalne

10. CHINY

A/ Formowanie się cywilizacji chińskiej w okresach: 1. dynastia Hia; 2. dynastia Szang In; 3. dynastia Czou; 4. okres wiosen i jesieni; 5. okres walczących królestw

• specyfika władzy królewskiej

• system feudalny

B/ I Cesarstwo i Ts'in Szy Huang-Ti [Pierwszy Wielki Cesarz Ts'in]

• reformy Szy Huang Ti

• koncepcja władzy cesarskiej według Szy Huang-Ti (kult cesarza)

C/ Dynastia Han

D/ II Cesarstwo - dynastia Tan

• reformy

• biurokratyzacja i struktury administracyjne

• egzaminy na urzędników

4. PRAWO

• Prawo semickie na starożytnym Bliskim Wschodzie_ Kodeks Hammurabiego

• Prawo rzymskie_ od ustawy XII tablic do Kodeksu Justyniana

• Prawo w cywilizacji islamu

5. NAUKA_TECHNIKA_WYNALAZKI

• Mezopotamia (techniki rolnicze, wynalazki, matematyka, astronomia)

• Chiny (wynalazki)

• Grecja (osiągnięcia naukowe w okresie hellenistycznym)

• Arabowie (matematyka, astronomia)

6. Miasto

• najstarsze formy cywilizacji miejskiej: Sumerowie i cywilizacja Indusu

• polis w cywilizacji greckiej (Ateny)

• civitas w cywilizacji rzymskiej (Rzym)

• Persepolis

• Aleksandria

• Bizancjum (Konstantynopol)

• miasta w średniowiecznej Europie

7. Sztuka

• Egipt

• Grecja

• Persja

• Bizancjum

• Arabowie

• Europa

• Chiny

• Indie

---