Organizacja-grupa ludzi zjednoczonych wspólnym planem,programem działania,wspólnymi poglądami, zadaniami. Wywodzi się od Organ-współcześnie z średniowiecznego:organisatio. Czyli urządzenie, układ,budowa organizmu.
Organizacja miedzynarodowa- założona, funkcjonujaca pomiędzy kilkoma narodościami:
-zrzeszenie kilku narodów służy do realizacji postawionych przez nich zadań
-jest to forma zinstytucjonalizowanej wielostronnej współpracy(np. kilku rzadów,chociaż wystepują pozarządowe).
-pochodny(wtórny) podmiot prawa miedzynarodowego, bo tworzone są przez państwa, osoby prawny,fizyczne
-Interes organizacji miedzynarodowej nie jest identyczny z wolą i interesem poszczególnych jej członków
-nie fukcjonuje przezd państwem ani nie korzysta z takich samych praw jak państwo
-siedziba,organy,członkowie,personel są wyjęte spod jurysdykcji państw w takim stopniu w jakim jest niezbedne (Wyjątkiem jest Unia europejska-posiada znaczny stopień władzy wobec krajów członkowskich, co daje status organizacji ponad państwowej. Posiada tez odrebną osobowość-jej decyzje nie są identyczne z wolą wszystkich członków i każdego z osobna).
-niezbędne są min 3 państwa
Organizacje dzialą się na rządowe i pozarządowe:
-obecnie jest ponad 1000 aktywnie działających międzynarodowych organizacji międzyrządowych
-150 o charakterze powszechnym i setki organizacji regionalnych
-na świecie jest ponad 59 000 organizacji miedzynarodowych, w tym ok 7400 organizacji rządowyh, ponadrządowych ok 51,500(rośnie)
-powstają ponadnarodowe np: zajmują się kwestiami praw człowieka,ochrona środowiska..
Istotą międzynarodowych organizacji rzadowych jest to, że ich członkami są państwa a ich statuty są umowami międzynarodowymi
Członkami organizacji pozarządowych nie są państwa ale osoby fizyczne,instytucje a ich statuty nie są umowami prawamiedzynarodowego.
Organizacje pozarządowe:
-krajowe, międzynarodowe stowarzyszenia o charakterze prywatnym lub publicznym
-Miedzynarodowa Izba Handlu
-Amnesty International
-Międzynarodowy czerwony krzyż
Historia
Pierwowzoru organizacji mędzynarodowych można doszukać się w starożytnej Grecji-np związki miast. Hanza- związek miast handlowych Europy północnej
I połowa XVIIIw - Tworzą się realne możliwości trwałego organizowania stosunków między państwami o coraz szerszym zasiegui co raz szerszym zakresie spraw:
-motywy ekonomiczne i polityczne
-przekonanie o potrzebiei korzyściach współpracy
-zgodność interesów
-zdolność do osiągnięcia porozumienia
Konferencje miedzynarodowe,kongresy jak wiedeński, berliński przekształcają się w organizacje miedzynarodowe.
Państwo -suwerenność,ludność, terytorium- podmiot prawa międzynarodowego
Podstawą prawna organizacji jest statut(konstytucja):
-statuty organizacji rządowych są umowami miedzynarodowymi- jest to prawo miedzynarodowe
-statut organizacji pozarzadowych nie sa umowami prawa miedzynarodowego
-statut jest podstawą prawnoorganizacyjna istnienia i funkcjonowania danej organizacji
Umowa zalozycielska podpisana przez 3 państwa ma charakter konwencji wielostronnej. Tę konwencje w poszczególnych organizacjach roznie sie nazywa:
-ONZ-karta ONZ
-NATO,EWG - traktat
-Układ Warszawski-układ
-statut
-konstytucja
W statucie zawarte są cele i zadania danej organizacji oraz jej ramy instytucjonalne - za normy statutowe danej organizacji uwaza sie postanowienia zawarte w tekscie konwencji zalozycielskiej
Siedziba jest to miejsce gdzie w którym znajduje sie sekretariat danej organizacji
Członkostwo:
-pełne(państwa które założyły organizacje)
-nabyte(państwa które zostały przyjęte)
-niepełne(kandydat na członka, statut obserwatora)
Status obserwatora- prawo do posiadania oficjalnych przedstawicieli przy siedzibie organizacji oraz do ich uczestnictwa w sesjach i posiedzenia jej organów, prawo dostepu do oficjalnej dokumentacji danej organizacji.
Zawiedzenie w prawach - wynika z niewypełnienia obowiazków członkowskich(np pozbawienie prawa do głosowania)
Wykluczenie z organizacji-pozbawienie danego krau członkostwa, zapis o wkluczeniu musi byc w statucie
Każde panstwo ma prawo wystapić z organizacji
Klasyfikacja:
Organizacje powszechne
-powszechna dostepność(ONZ i wyspecjalizowane ONZ, miedzynarodowy fundusz walutowy, światowa organizacja handlu)
-organizacje grupowe(regionalne)- ograniczony zakres członkostwa, kraje danego regionu
Unia Europejska, Organizacja Jedności Afryki
-organizacje grupowe( nie regionalne) - Organizacja Państw Eksportujących Rope
Podział ze wzgklędu na zakres posiadanej władzy:
-organizacje koordynacyjne (Światowa Organizacja Zdrowia, MIedzynarodowa Organizacja Morska)
Organizacje ponadpaństwowe:
-wspólnota europejska
-europejska wspólnota węgla i stali
-europejska wspólnota energii atomowej
Podzial ze względu na podzial przedmiotowy:
-organizacja o kompetencjach ogólnych -ONZ
-organizacja o kompetencjach socjalnych-organizacje społeczne,kulturowe
-organizacja integracyjna - unia celna,walutowa,polityczna
Finansowanie organizacji:
-podatki
-dobrowolne dotacje
-opłaty nakładane przy udzielaniu patentów
-budżet oparty na składkach członkoskich
Głosowania:
-zasada jednomyślności(NATO)
-zasada wiekszości głosów(ONZ)
-głosowanie ważone
Państwo a organizacje miedzynarodowe:
-państwa członkoskie posiadaja delegacje, o skladzie decyduje państwo
-delegaci oraz członkowie ich rodzin korzystaja z nietykalności
-państwo ma obowiazek ułatwić delegatom wypełnianie celów w tym zapewnić swobode poruszania się
Organy organizacji miedzynarodowych:
-organy miedzyrządowe - walne zgromadzenie, komitet wykonawczy
-organy administracyjne
-organy parlamentarne
walne zgromadzenie: ustalanie budżetu, nabywanie członków
komitet wykonawczy: załatwianie bieżacych spraw, kontrola organów administracyjnych
organy administracyjne: działania zwiazane z funkcjonowaniem organizacji
organy parlamentarne: fukcje doradcze, wzmocnienie kontroli społecznej nad działalnościa organów miedzyrzadowych i administracyjnych
Funkcje Organizacji miedzynarodowych
-regulacyjne:proces tworzenia norm
-operacyjne:proces bezpodredniego swiadczenia usług w oparciu o własne decyzje
-kontrolne:proces ustalania faktycznego stanu oraz kontrolowanie go z tresci norm
ONZ-Organizacja Narodów Zjednoczonych (24.10.1945)
Siedziba:New York
Podstawa funkcjonowania: Karta Narodów
-utrzymanie międzynarodowego pokoju
-rozwijanie przyjaznych stosunków pomiedzy państwami
-tłumienie ataków agresji
- członkostwo jest otwarte dla wszystkich
funkcje:operacyjne, regulujace,kontrolne
finansowanie:
-składki
-dochody własne:znaczki
ONZ nie dysponuje własną armią
Prowadzi operacje pokojowe: bliski wschód,afryka,azja,europa:cypr,kosowa
Do osiągnięcia powyższych celów ONZ został wyposażony w 6 głównych organów, którymi są:
1. |
Zgromadzenie Ogólne |
2) |
Rada Bezpieczeństwa |
3) |
Sekretariat, |
4) |
Rada Gospodarczo-Społeczna |
5) |
Rada Powiernicza |
6) |
Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości |
System ONZ:
-programy i fundusze Narodów Zjednoczonych
-organizacje wyspecjalizowane Narodów Zjednoczonych
Unia Europejska
CELE:
promowanie ekonomicznego i społecznego postępu poprzez zacieśnianie współpracy gospodarczej i likwidowanie barier w obrocie handlowym między państwami członkowskimi,
wzmacnianie obrazu Unii jako jednego ciała politycznego mówiącego jednym głosem na arenie międzynarodowej poprzez prowadzenie wspólnej polityki zagranicznej,
dążenie do stworzenia obywatelstwa europejskiego i poczucia przynależności do jednej wspólnoty u zwykłych obywateli poprzez zapewnienie jednakowych norm prawnych i pełnej swobody przepływu ludzi w obrębie Unii,
Organizacje militarne i ich znaczenie w systemie bezpieczeństwa międzynarodowego
NATO
Siedziba:Bruksela
Początkowym celem istnienia organizacji była obrona militarna przed atakiem ZSRR. Potem stał się on elementem utrzymania równowagi strategicznej między Wschodem i Zachodem. Po rozpadzie Układu Warszawskiego spełniał rolę stabilizacyjną podejmując działania zapobiegające rozprzestrzenianiu konfliktów lokalnych.