W Polsce i w innych krajach występuje wiele problemów społecznych takich jak bezrobocie, ubóstwo, bezdomność, niepełnosprawność czy starość. Spośród nich najbardziej zainteresował mnie problem braku pracy, który w konsekwencji prowadzi do ubóstwa i bezdomności wielu osób. Problem bezrobocia obecnie dotyka prawie każdego dorosłego człowieka. Możemy zaobserwować, że na rynku pracy występuje coraz więcej osób, które po ukończeniu studiów nie mogą znaleźć pracy. Prowadzi to do tego, że coraz mniej młodych ludzi zakłada własne rodziny, ponieważ nie mają wystarczających środków na jej utrzymanie. Możemy również zaobserwować, że młodzi ludzie mieszkają razem z rodzicami, bo nie są w stanie utrzymać się i opłacić własnego mieszkania z jednej pensji. Osoba bezrobotna na ogół traci swoją pozycję w małżeństwie i rodzinie, obniża się jego autorytet w oczach współmałżonka i dzieci. Człowiek bezrobotny pozbawiony jest potrzeby uznania, samorealizacji, wiedzy, rozumienia i dochodów z pracy. Teraz spróbuję przedstawić ten problem w swoim referacie.

Problem bezrobocia w Polsce pojawił się stosunkowo niedawno, bo w 1990 roku wraz z rozpoczęciem procesów transformacji ustrojowej. Osoba bezrobotna jest to osoba zdolna do pracy i gotowa do jej pojęcia w ramach stosunku pracy w pełnym wymiarze czasu pracy, pozostając bez pracy i nie ucząc się w szkole w trybie dziennym, która:

• Ukończyła 18 lat;

• Kobieta nie ukończyła 60, a mężczyzna 65 lat;

• Nie nabyła prawa do emerytury;

• Osoba ta, ani jej małżonek, nie jest właścicielem lub posiadaczem gospodarstwa rolnego o powierzchni użytków rolnych powyżej 2ha;

• Nie prowadzi pozarolniczej działalności gospodarczej lub nie podlega ubezpieczeniu społecznemu z tytułu innej działalności, z zastrzeżeniem;

• Będąc osobą niepełnosprawną może podjąć pracę, co najmniej w połowie wymiaru czasu pracy, jeżeli jest to uzasadniona sytuacja zdrowotna.

Między rokiem 1990, a rokiem 2000, w okresie 10 lat transformacji, liczba pracujących zmniejszyła się o prawie 2 miliony osób. Tyle ubyło miejsc pracy, co w konsekwencji przyniosło nam zjawisko bezrobocia.

Zjawisko to dotyczy przede wszystkim większych grup i zbiorowości społecznych, która polega na kumulacji negatywnych cech położenia materialnego, społecznego lub politycznego. Wywołuje wśród ludzi społeczny niepokój i wzbudzenie, jak również zakłóca prawidłowy rozwój grupy.

W Polsce zjawisko bezrobocia wywołały zmiany ustroju politycznego, społecznego a przede wszystkim gospodarczego. Do głównych przyczyn powstania tego problemu możemy zaliczyć:

• zbyt szybkie przejście z krajami sąsiednimi na rozliczenia dolarowe;

• załamanie handlu z największym odbiorcą wszelkiej produkcji - byłym ZSRR. Przy rozliczeniach dolarowych polska produkcja okazała się niekonkurencyjna cenowo i jakościowo w stosunku do krajów zachodnich;

• liberalizacja handlu zagranicznego w połączeniu z niską konkurencyjnością cenową i jakościową postawiła nasze produkty na straconej pozycji;

• zły stan kapitału stałego, czyli przestarzały majątek produkcyjny i nienowoczesna struktura kwalifikacji pracowniczych oraz zadłużenie;

• spadek produkcji krajowej, co w połączeniu z efektami działania programu stabilizacyjnego Banku Światowego znacznie ograniczyło popyt wewnętrzny.

Przyczyny bezrobocia w pewien sposób wynikały z postępu technicznego, wprowadzeniu nowych technologii, które zastąpiły ludzką pracę, podnosząc jej wydajność. Uwidocznione jest to w wielkich przedsiębiorstwach, ponieważ są one wyposażone w najnowocześniejsze urządzenia, które wykonują wiele czynności za ludzi. Bezrobocie w takich krajach ma charakter wyselekcjonowany, który dotyczy osób starszych i o niskich kwalifikacjach. Kolejną przyczyną jest histeroza spowodowana trwałą deprecjacją kwalifikacji zawodowych u bezrobotnych w wyniku długotrwałego pozostania bez pracy. Histeroza jest przyczyną zewnętrzną, którą trudno zmniejszyć.

Ze względu na wielkość bezrobocia możemy wyróżnić kilka jego rodzajów:

• koniunkturalne - polegają na tym, że pracodawcy zwalniają ludzi, którzy są tymczasowo zbędni, by przyjąć do pracy pracowników w okresie lepszej koniunktury,

• strukturalne - wynikają z niedopasowania rozmiarów struktury popytu gospodarki na siłę roboczą z jej podażą,

• sezonowe - dotyczą zatrudnienia przejściowego np. na wakacje,

• frykcyjne - powstają, gdy pracownicy zwalniają się z pracy lub są zwolnieni i pozostają na statusie bezrobotnego przez względnie krótki okres poszukiwania nowego miejsca pracy,

• technologiczne - jest następstwem szybkiego rozwoju techniki i zastąpienie pracy ludzkiej maszynami i komputerami przez unowocześnienie technologii,

• jawne - uwidocznione w statystyce rynku pracy i systemie wypłat zasiłków dla bezrobotnych,

• ukryte - utajone,

• krótkotrwałe - sytuacja pozostania bez pracy do 12 miesięcy,

• długotrwałe - sytuacja pozostania bez pracy w okresie dłuższym niż 12 miesięcy,

• powszechne - obejmuje cały kraj,

• regionalne - dotyczy braku pracy w określonym rejonie.

Wśród wyżej wymienionych rodzajów cechą charakterystyczną dla polskiego bezrobocia jest jego długotrwałość, co łączy się z utratą prawa do zasiłku. Największy odsetek bezrobotnych bez prawa do zasiłku odnotowany został w lipcu i sierpniu 1994 roku i wynosił 59,1%. W grudniu ten wskaźnik spadł do 48,9%.W 2000 r. prawo do zasiłku posiadało w Polsce ogółem 23,4% bezrobotnych, przy czym najwięcej osób pochodziło z województwa pomorskiego (30,6%), a najmniej ze śląskiego (17,7%). Pozostali bezrobotni mogą korzystać ze świadczeń pomocy społecznej, ale ich świadczenia zmniejszyły się i nie przestrzegają ustawy o pomocy społecznej. W związku z tym pojawił się problem prawny, który dotyczy Konstytucji. Art. 67 punkt 2 Konstytucji powiada, że „ obywatel pozostający bez pracy nie z własnej woli i nie mający innych środków do utrzymania, ma prawo do zabezpieczenia społecznego, którego zakres i formę określa ustawa.” Moim zdaniem ustawa o pomocy społecznej nie jest realizowana. W istocie rzeczy bezrobotni, którzy utracili prawo do zasiłku mogliby zaskarżyć rząd i państwo, że nie przestrzega Konstytucji. Długotrwałe bezrobocie niesie za sobą specyficzne problemy psychiczne i społeczne związane z pogorszeniem się stanu zdrowia osób dotkniętych owym problemem. Przy długotrwałym bezrobociu wzrasta liczba samobójstw i prób samobójczych. Następuje również gwałtowny wzrost przestępczości i wzrosła liczba rozwodów. Można stwierdzić, iż bezrobotni są grupą najbardziej zagrożoną skutkami dezaktywizacji zawodowej. Frustracja, obojętność, zahamowanie rozwoju osobowości, obniżenie aspiracji edukacyjnych, lęk o przyszłość prowadzą przeważnie do alkoholizmu, narkomanii, prostytucji i przestępczości. Skutki bezrobocia nie dotykają samego bezrobotnego, ale mają one wpływ na funkcjonowanie całego społeczeństwa i na ekonomiczne koszty tego funkcjonowania.

Bezrobocie oznacza marnotrawstwo kapitału ludzkiego i powoduje, że produkt krajowy brutto jest mniejszy niż mógłby być dzięki pracy wszystkich. Ponadto zasiłki dla bezrobotnych obciążają zawsze płatnika i budżet państwa.

W pierwszym kwartale 2000 r. ludność aktywna zawodowo stanowiła 56,4% ogółu ludności a więc liczyła 17198 tys., w tym zatrudnionych było 14319 tys., zaś 2880 tys. posiadała status osoby bezrobotnej. Mężczyźni aktywni zawodowo stanowią w swojej grupie 63,7%, zaś kobiety aktywne zawodowo stanowią 49,8% swojej zbiorowości.

Wśród bezrobotnych dominują kobiety. W 2000 r. liczba bezrobotnych kobiet wynosiła ponad 1,5 miliona, co daje 60,1% ogółu bezrobotnych. Tempo wzrostu bezrobocia kobiet jest większe, co oznacza, że są one narażone na większe ryzyko pozostawania bez pracy. Szczególnie nasilone jest bezrobocie kobiet na wsiach i w małych miastach, w wieku od 30 do 34 lat, ponieważ pełnią one role matek. I właśnie ich stan rodzinny, konieczność sprawowania funkcji opiekuńczych i wychowawczych zniechęca pracodawców. Bezrobocie kobiet powiększa obszar niedostatku rodzin. Jednak pomimo tego, że kobiety są lepiej wykształcone niż bezrobotni mężczyźni to i tak bezrobocie wśród kobiet jest większe.

Najczęściej stosowaną miarą bezrobocia jest stopa bezrobocia, czyli procentowy udział liczby bezrobotnych w liczbie ludności czynnej zawodowo. Stopa bezrobocia w Polsce waha się od 6% w 1990r. do 12,7% w 1999r. i 14,8% w 2000r. i ciągle rośnie. W styczniu 2001r. odnotowano już 15,6% stopę bezrobocia. Bez pracy pozostawało 2,8 miliona osób. Wzrost stopy od początku 1999r. spowodowany jest wejściem w życie reform ubezpieczeń społecznych i służby zdrowia, która w związku z nowymi uprawnieniami zamieniła bezrobocie ukryte w jawne. Największa stopa bezrobocia występuje na terenach, na których istniały nieliczne zakłady przemysłowe. Możemy tu wyróżnić województwa takie jak: warmińsko-mazurskie (23,3%), lubuskie (19,1%), zachodniopomorskie (17,8%), kujawsko-pomorskie (17,9%) oraz dolnośląskie (16,6%). Natomiast najniższe wskaźniki bezrobocia notujemy na terenach leżących wokół wielkich miast będących dużym i zróżnicowanym rynkiem pracy. I tak w Warszawie stopa bezrobocia wynosi 3,3%, w Poznaniu 4,5%, Krakowie 5,2% i w Katowicach 7,3%. Jak widać stolica jest najbardziej rozbudowanym miastem i w związku z tym występuje tutaj najmniejsze bezrobocie. Poziom stopy bezrobocia i bezwzględnej liczby bezrobotnych jest największy w okresie lipca i sierpnia, ponieważ absolwenci różnych szkół rejestrują się w urzędach pracy.

O wzroście gospodarczym i o zatrudnieniu decydują przede wszystkim inwestycje. Wtedy, gdy nasze inwestycje rosły w granicach 15-20% to było 3-4 lata temu, zatrudnienie rosło a bezrobocie spadło.

Państwo chcąc rozwiązać kwestie bezrobocia, stara się tworzyć warunki do powstania nowych miejsc pracy poprzez politykę podatkową, kredytową, stopy procentowej, gwarancji kredytowych i kursu walutowego.

Realizowana aktywna polityka przeciwdziałania bezrobociu opiera się na trzech prymatach:

• dochód z pracy przed zasiłkiem dla bezrobotnych,

• zatrudnienie przed subsydiowaną formą aktywności,

• działania aktywizujące przed osłonowymi.

We wprowadzeniu zwróciłam również uwagę na fakt, iż bezrobocie prowadzi do ubóstwa. Polskie ubóstwo ma także charakter strukturalny, to znaczy, że nie wynika on z przyczyn losowych ani indywidualnych. Głównie spowodowany jest przez bezrobocie. Liczba ludzi, którzy nie uzyskują minimum egzystencji to jest 300 złotych na osobę miesięcznie, zwiększyła się o 60% i wynosi w Polsce 2,7 miliona. Natomiast liczba ludzi, którzy nie uzyskują oficjalnego minimum ustalonego przez ustawę o pomocy społecznej wynosi w Polsce 6 milionów i zwiększyła się w ostatnim czasie o 10%. Nastąpiło rozszerzenie się sfery ubóstwa.

Na ulicach spotykamy coraz więcej osób, które żebrzą, ponieważ stracili pracę i nie mają żadnych środków do życia. Wzrosła liczba ludzi, którzy zatrzymują się przy osiedlowych śmietnikach i wyszukują rzeczy, za które mogą otrzymać pieniądze.

BIBLIOGRAFIA:

1. „Pedagogika społeczna” Człowiek w zmieniającym się świecie, pod redakcją Tadeusza Pilcha i Ireny Leparczyk, Wydawnictwo „Żak”, Warszawa 1995;

2. „Polskie kwestie socjalne na płaszczyźnie wieków” J. Auleytner, K. Głąbicka

3. Internet

8

Szukasz gotowej pracy ?

To pewna droga do poważnych kłopotów.

Plagiat jest przestępstwem !

Nie ryzykuj ! Nie warto !

Powierz swoje sprawy profesjonalistom.

---