Grupa krwi	Białkowy czynnik	Przeciwciała w osoczu	Dawca	Biorca
A	A	Anty-B	A, AB	A, 0
B	B	Anty-A	B, AB	B, 0
AB	A, B	brak	AB	AB, A, B, 0
0	Brak	Anty-A, anty-B	0, A, B, AB	0

♀ ♂	A	0
A	A	A0
0	A0	0

WBC - białe krwinki krwi, liczba leukocytów w 1 mikrolitrze krwi obwodowej.

RBC - czerwone krwinki krwi, liczba erytrocytów w 1 mikrolitrze krwi obwodowej.

PLT - liczba płytek krwi w 1 mikrolitrze krwi obwodowej.

HCT - hematokryt - wskaźnik określający, jaki procent pełnej krwi stanowią same erytrocyty; ułatwia określenie czy krew jest nadmiernie rozrzedzona czy zagęszczona.

MCV - średnia objętość erytrocytów.

MCH - średnia zawartość hemoglobiny w erytrocycie.

ESR - szybkość opadania erytrocytów w jednostce czasu.

Choroby:

Choroba	Patogen i drogi jego rozprzestrzeniania się		Charakterystyka
Heine-Medina	Wirusy (pokarmowa z zakażonymi odchodami)		Porażenie dziecięce. Postaci choroby: poronna, oponowa, porażenna, opuszkowa, mostkowa, mózgowa, poszczepienna. Leczenie polega na stosowaniu leków objawowych i intensywnej terapii oddechowej.
Wścieklizna	Wirus (ukąszenie przez chore zwierzę, ślina chorego zwierzęcia)		Nazywa się ją także wodowstrętem, z racji mimowolnych skurczy mięśni na sam widok lub dźwięk wody. Cechuje ją znaczne podniecenie i agresja. Objawy: gorączka, silny ból głowy, brak apetytu, nadpobudliwość, konwulsje, dezorientacja.
Odra	Wirus (kropelkowa)		Objawy: temperatura, przekrwienie spojówek, obrzęk powiek, światłowstręt, suchy męczący kaszel oraz wysypka w postaci czerwonych plamek pokrywających całe ciało. Przeciwko odrze stosuje się szczepionki.
Żółtaczka	typu A	Wirus (pokarmowa; WZA)	Choroba wątroby, zdarza się zwykle u dzieci. Objawy: utrata apetytu, zmęczenie, zabarwienie błon żółtawym kolorem, ciemny kolor moczu, jasny kolor kału, gorączka.
		typu B	Wirus (wszczepieniowa; WZB)	Groźne zapalenie wątroby. Występuje niedokrwistość, powiększenie wątroby, wysypka, zażółcenie skóry i oczu. U 35% osób zarażonych występuje marskość wątroby. Chory powinien jak najszybciej znaleźć się w szpitalu.
Różyczka	Wirus (kropelkowa)		Objawy: bladożółta wysypka początkowo za uszami i na twarzy, potem na tułowiu, obrzęk węzłów chłonnych na karku i potylicy. Leczenie objawowe - podaje się leki obniżające temperaturę.
Gruźlica	Bakterie (prątki Kocha) - (powietrze lub z mlekiem zarażonych krów)		Objawy kliniczne: chudnięcie, gorączka, długotrwały kaszel, bóle klatki piersiowej, krwioplucie. Leczenie farmakologiczne.
Błonica	Bliski kontakt, kropelkowo		Objawy: gorączka, złe samopoczucie, ból gardła, naloty na migdałkach. Powikłania: zapalenie mięśnia sercowego, porażenie nerwów podniebnych. Najskuteczniejszą ochroną są szczepienia ochronne.
Tężec	Bakterie (zabrudzone rany)		Choroba zakaźna ale niezaraźliwa. Objawy: skurcze mięśni. Napięcie mięśni karku i tułowia daje łukowate wyprężenie ciała. Leczenie przez oczyszczanie zakażonego miejsca, podanie surowicy.
Krztusiec	Bakterie (powietrze)		Choroba zakaźna dróg oddechowych. Pierwsze objawy przypominają przeziębienie. Potem kaszel staje się coraz silniejszy. Zaczynają pojawiać się wylewy i wybroczyny spojówek, krwawienia z dziąseł lub nosa. Skuteczną ochroną są szczepienia ochronne.
Cholera	Bakterie (zanieczyszczona woda)		Objawy: gwałtowna biegunka, wymioty. Przebieg choroby jest bezgorączkowy i niebolesny. Prowadzi do zupełnego wyniszczenia. Leczenie za pomocą antybiotyków i uzupełnianiu płynów.
Dżuma	Bakterie (powietrze lub kontakt ze szczurami albo pchłami)		Dżuma dymienicza: wysoka gorączka, poty, dreszcze, ból głowy, osłabienie, powiększenie węzłów chłonnych, które stają się bolesne i miękkie z powodu zmian ropnych. Dżuma septyczna: mikrozatory bakteryjne w końcowych naczyniach krwionośnych palców rąk i stóp oraz nosa, powodują zgorzele (czarne zabarwienie tkanek). Leczenie polega na podawaniu antybiotyków.

Etapy usuwania uszkodzenia naczyń krwionośnych:

• Skurcz ścian naczyń krwionośnych.

• Krzepnięcie krwi - proces, w którym biorą udział liczne czynniki chemiczne m.in. białka uwalniane z płytek krwi oraz białka osocza, które po kontakcie z rozerwanymi ścianami naczynia aktywują się.

• Powstanie czynnika inicjującego właściwe krzepnięcie krwi.

• Powstały czynnik modyfikuje specjalny enzym osocza, który przechodzi w formę aktywną.

• Forma aktywna zmienia rozpuszczalny w osoczu fibrynogen w nierozpuszczalną fibrynę.

• Włókienka fibryny zalepiają uszkodzone miejsce.

• W sieć wpadają płytki krwi i erytrocyty.

• Tworzy się czop, który potem przekształca się w skrzep.

• Fibryna ulega rozłożeniu, „strup” odpada.

Konflikt serologiczny:

P: ♀Rh (-) ♂ Rh (+)

F₁: Rh (+)

Do konfliktu serologicznego może dojść, gdy matka ma krew Rh (-), a jej dziecko odziedziczy po ojcu geny warunkujące odczyn krwi Rh (+). Prowadzi to do uszkodzenia płodu. Aby temu zapobiec można podać ciężarnej kobiecie gotowe przeciwciała.

Układ limfatyczny:

• Sieć naczyń krwionośnych wypełnionych limfą.

• Tkanka chłonna, która tworzy: [Niewielkie skupienia - grudki], [Większe skupienia - węzły chłonne], [Migdałki podniebne, grasicę, śledzionę]

Funkcje układu limfatycznego:

• Gromadzenie i zwracanie płynu tkankowego do krwi,

• Rola odpornościowa,

• Transport wchłoniętych w przewodzie pokarmowym lipidów.

Układ krążenia
Układ krwionośny	Układ limfatyczny
Zamknięty	Otwarty
Elementy budowy
Serce, Żyły, Tętnice, Naczynia włosowate		Śledziona, Grasica, Migdałki, Przewody, Żyły limfatyczne, Naczynia włosowate, Komórki Peyera
Funkcje
Transport tlenu i dwutlenku węgla, witamin i enzymów.		Rola odpornościowa, transport tłuszczów i chylomikronów.

Limfa (chłonka) - płyn krążący w układzie limfatycznym. Składnikami limfy są: osocze oraz elementy morfotyczne, wśród których dominują limfocyty 99%.

Limfa pośredniczy w wymianie substancji między krwią a tkankami, pełni również funkcje odpornościowe.

Płyn tkankowy i osocze to płyny zewnątrzkomórkowe. Osocze jest składnikiem krwi, a płyn tkankowy to płyn znajdujący się pomiędzy komórkami poszczególnych tkanek. Stężenie białka w osoczu jest 4 razy większe niż w płynie tkankowym.

Płyn tkankowy pośredniczy w przekazywaniu z krwi do komórek ciała składników odżywczych, mineralnych, witamin, hormonów, enzymów i przeciwciał.

Osocze utrzymuje stałe ciśnienie płynów ciała oraz ich Ph, transportuje substancje odżywcze, tlen, dwutlenek węgla, szkodliwe produkty przemian związków azotowych, hormony, pełni funkcję ochronną.

Woda i składniki osocza wydostając się na zewnątrz naczyń włosowatych, tworzą płyn tkankowy. Ten z kolei po przedostaniu się do naczyń limfatycznych staje się limfą.

Inwazja patogenów

Nieswoista (wrodzona) Swoista (nabyta)

| / \

Bariery: Komórkowa Hormonalna

Mechaniczne (skórne) (przeciwciałowa)

Chemiczne (wydzieliny)

Biologiczne (flora bakteryjna)

|

Fagocyty

|

Interferon

Odporność

Nieswoista swoista

Bierna czynna bierna czynna

| | | |

Z organizmu przebyte surowica szczepionka

matki w choroby

czasie zakaźne

ciąży

LTh - pomocnicze, uwalniają związki, które aktywują odpowiedź odpornościową organizmu.

LTs - hamujące, uwalniają związki, które hamują odpowiedź odpornościową organizmu.

LTc - cytoksyczne, rozpoznają i niszczą komórki z obcym antygenem na powierzchni.

Szpik kostny

|

Grasica

|

Limfocyt T

|

Węzły chłonne

/ \

Limfocyt T Limfocyt B

/ | \ |

L_Th L_Ts L_{Tc Przeciwciała}

\____________/ \_______/

_{komórkowa humoralna}

Pamięć immunologiczna - zjawisko polegające "zapamiętywaniu" przebytych infekcji przez układ odpornościowy (wytworzenie odpowiednich dla tego rodzaju infekcji przeciwciał), co powoduje szybsze zwalczenie następnych infekcji.

Szczepionka - to preparat zawierający antygeny drobnoustrojów, który wprowadzany do organizmu powoduje powstanie komórek pamięci odpornościowej. Zapobiegają konkretnym chorobom lub zwiększają poziom ogólnej odporności.

Surowica odpornościowa - preparat zawierający gotowe przeciwciała, które natychmiast po wprowadzeniu do organizmu niszczą antygeny. Stosuje się ją przy tyfusie psim (choroba Stuttgardzka).

Winiony wirusa HIV mają budowę kulistą, są otoczone otoczką lipidową, zawierającą liczne białka. Pod osłonką znajduje się płaszcz białkowy, czyli kapsyd, kryjący materiał genetyczny wirusa.

Wirus HIV składa się z: Elementów otoczki, Białka enzymu wirusa, Płaszcza białkowego wirusa, Materiału genetycznego wirusa.

Rodzaje przeszczepów - immunologia tkanek narządów:

• Autologiczny - w obrębie jednego organizmu,

• Syngeniczny - dawca i biorca są identyczni genetycznie (bliźnięta jednojajowe),

• Allogeniczny - dawca i biorca są tego samego gatunku,

• Ksenogeniczny - dawca i biorca są różnych gatunków.

Aglutynacja - łączenie, sklejanie antygenów przez specyficzne dla nich przeciwciała.

AIDS - zespół nabytego upośledzenia odporności, to ciężki zespól niedoboru odporności, spowodowany zakażeniem wirusem HIV.

Antygeny - substancja, która po wniknięciu do organizmu i nawiązaniu kontaktu z komórkami układu odpornościowego wywołuje odpowiednia jego reakcję.

Autoagresja - odpowiedź kierowana przeciwko własnym prawidłowym komórkom organizmu, np. stwardnienie rozsiane, anemia hemolityczna. Polega również na produkcji przeciwciał skierowanym przeciwko obumarłym komórkom.

Czynnik Rh - jest substancją obecną w ścianie krwinek czerwonych u 85% ludzi. Osoby mające ten czynnik określane są jako Rh (+), te zaś, które go nie mają, jako Rh (-).

Fibryna (włóknik) - białko proste, ma nierozpuszczalną postać. Jej włókienka zalepiają uszkodzone miejsce w ciele, tworząc skrzep.

Fibrynogen - białko osocza krwi, wytwarzany w wątrobie. Pod wpływem trombiny z fibrynogenu powstają cząsteczki fibryny.

HLA - ludzkie antygeny leukocytarne, antygeny krwinek białych, które rozpoznają ciała obce.

Hemoliza - przechodzenie hemoglobiny do osocza krwi wywołane zniszczeniem erytrocytów.

Interferon - substancja białkowa uwalniana przez mikrofagi.

Lizozym - białko - enzym, który niszczy ścianę komórkową bakterii (łzy, pot, ślina).

Miażdżyca - choroba, która polega na odkładaniu się w ścianach tętnic złogów lipidowych zwanych kaszakami. Objawy: niedowidzenie, zaburzenia oddychania, drętwienie rąk i nóg, kurcze łydek, kłopoty z pamięcią, niewydolność nerek. Przyczynami są: palenie papierosów i nadciśnienie tętnicze.

Odporność - specyficzne reakcje w trakcie, których zastają unieczynnione lub zniszczone drobnoustroje, ich toksyny i inne obce dla organizmu substancje.

Odporność organizmu - równowaga między patogennością a zdolnością układu odpornościowego do jego zniszczenia.

Patogenność - zdolność drobnoustroju do wywołania zmian chorobowych.

Immunosupresja - zastosowanie środków fizycznych i chemicznych, które zmniejszają odporność, „oszukują” kompleks HLA.

---