Klasy III: Wymagania na kartkówkę z chemii:
Podstawowe symbole, wzory i równania reakcji

1. Nazwy pierwiastków o symbolach:
H, O, N, Cl, S, C, P, Si, Na, K, Ca, Mg, Fe, Zn, Cu, Al, Pb, Sn, Ag, Hg

2. Numery grup i wartościowości pierwiastków:
H, Na, K, Mg, Ca, Al, C, Pb, N, P, O, S, Cl, Fe, Cu, Zn

3. Podstawowe wzory i nazwy związków nieorganicznych (tlenków, wodorotlenków, kwasów, soli) i związków organicznych (węglowodorów i ich pochodnych):

Tlenki zasadowe:	Wodorotlenki:
Na2O-tlenek sodu K2O-tlenek potasu MgO-tlenek magnezu CaO- tlenek wapnia(wapno palone)	NaOH -wodorotlenek sodu, zasada sodowa KOH - wodorotlenek potasu, zasada potasowa Ca(OH)2 - wodorotlenek wapnia, zasada wapniowa, wapno gaszone Mg(OH)2 - wodorotlenek magnezu, zasada magnezowa Al(OH)3 - wodorotlenek glinu
Tlenki kwasowe:	Kwasy:
CO2 -tlenek węgla(IV), SO2-tlenek siarki(IV), SO3-tlenek siarki(VI), N2O5-tlenekazotu (V), P4O10-tlenek fosforu(V).	H2CO3 - kwas węglowy H2SO3 - kwas siarkowy(IV) H2SO4 - kwas siarkowy(VI) HNO3 - kwas azotowy(V) H3PO4 - kwas fosforowy(IV) HCl - kwas solny/kwas chlorowodorowy H2S - kwas siarkowodorowy
Sole kwasów beztlenowych:	Sole kwasów tlenowych:
NaCl - chlorek sodu, sól kuchenna MgCl2 - chlorek magnezu AlCl3 - chlorek glinu Na2S - siarczek sodu MgS - siarczek magnezu Al2S3 - siarczek glinu	Na2SO4 - siarczan(VI) sodu K2SO4 - siarczan(VI) potasu MgSO4 - siarczan(VI) magnezu NaNO3 - azotan(V) sodu, saletra sodowa KNO3 - azotan(V) potasu, saletra potasowa Ca(NO3)2 - azotan(V) wapnia, saletra wapniowa AgNO3 - azotan(V) srebra(I) CaCO3 - węglan wapnia (składnik wapieni, kredy, marmuru)
Węglowodory:	Pochodne węglowodorów:
CH4 - metan, główny składnik gazu ziemnego C2H6 - etan C3H8 - propan C4H10 - butan C2H4 - eten C2H2 - etyn, acetylen	CH3OH - metanol/alkohol metylowy C2H5OH - etanol/alkohol etylowy C3H5(OH)3 - glicerol HCOOH - kwas mrówkowy/kwas metanowy CH3COOH - kwas octowy/kwas etanowy C17H35COOH - kwas stearynowy C15H31COOH - kwas palmitynowy C17H33COOH - kwas oleinowy CH3COOC2H5 - octan etylu (ester)

Równania reakcji:

a) Spalanie magnezu

2Mg + O₂ 2MgO

b) tworzenie wody z pierwiastków:
2H₂ + O₂ 2H₂O

c) otrzymywanie tlenu w reakcji elektrolizy wody (typ: analiza)

2H₂O 2H₂ + O₂

d) spalanie węgla (typ: synteza)

C + O₂ CO₂

e) otrzymywanie wodoru w reakcji magnezu z kwasem solnym

Mg + 2HCl MgCl₂ + H₂↑

f) równania reakcji otrzymywania wodorotlenku sodu:

2Na + 2H₂O 2NaOH + H₂↑
Na₂O + H₂O 2 NaOH

g) równania reakcji otrzymywania wodorotlenku wapnia:

Ca + 2H₂O Ca(OH)₂ + H₂↑

CaO + H₂O Ca(OH)₂

↑gaszenie wapna palonego

h) otrzymywanie kwasu siarkowego(VI)
SO₃ + H₂O H₂SO₄

i) otrzymywanie kwasu węglowego
CO₂ + H₂O H₂CO₃

j) dysocjacja jonowa zasady sodowej

H₂O

NaOH Na ⁺ + OH^-

k) dysocjacja jonowa zasady wapniowej

H₂O

Ca(OH)₂ Ca ²⁺ + 2OH^-

l) dysocjacja jonowa kwasu solnego

H₂O

HCl H ⁺ + Cl^-

dysocjacja jonowa kwasu siarkowego(VI)

H₂O

H₂SO₄ 2H ⁺ + SO₄^2-

m) reakcja zobojętniania:
KWAS + ZASADA SÓL + WODA

istota reakcji zobojętniania: kationy wodoru łączą się z anionami wodorotlenkowymi
i powstają cząsteczki wody

H ⁺ + OH^- H₂O

zobojętnianie kwasu solnego zasadą sodową
HCl + NaOH NaCl + H₂O

n) otrzymywania soli w reakcji kwasu
z metalem - powstaje sól i wodór, np.:

2HCl + Zn ZnCl₂ + H₂ ↑

o)otrzymywania soli w reakcji kwasu
z tlenkiem metalu - powstaje sól i woda

H₂SO₄ + MgO MgSO₄ + H₂O

p) reakcja strąceniowa - po zmieszaniu roztworów dwóch substancji rozpuszczalnych w wodzie wytrąca się osad(↓) substancji trudno rozpuszczalnej

2NaOH + Cu SO₄ Na₂SO₄ + Cu(OH)₂↓

AgNO₃ + NaCl NaNO₃ + AgCl↓

Tabela wartościowości pierwiastków:

Symbol, nazwa pierwiastka	Nr grupy	wartościowość
H wodór	1	I (zawsze)
Na sód	1	I (zawsze)
K potas	1	I (zawsze)
Mg magnez	2	II (zawsze)
Ca wapń	2	II (zawsze)
Al glin	13	III (zawsze)
C węgiel	14	max. IV; II
Pb ołów	14	max. IV; II
N azot	15	max.V; IV; III; II;I
P fosfor	15	max.V; III
O tlen	16	II (zawsze)
S siarka	16	max. VI; IV, II
Cl chlor	17	max. VII; V; III; I
Fe żelazo		II, III
Cu miedź		I, II
Zn cynk	12	II

---