Psychologia emocji i motywacji.

1. Omów wybraną, współczesną koncepcję procesu emocjonalnego. [ za: Gasiul. Teorie emocji i motywacji]

Teoria S.S. Tomkinsa- teoria mimicznego sprzężenia zwrotnego:

• emocje są w niej traktowane jako podstawa zachowań motywacyjnych; afekty są pierwotnymi, wrodzonymi mechanizmami biologicznymi

• brak wzmocnienia ze strony systemu afektywnego prowadzi do braku ważności czegokolwiek (czyli braku motywacji), a wzmocnienie z jego strony jakiegokolwiek czynnika prowadzi do tego, że ten czynnik może nabierać szczególnego znaczenia

• afekty wzmacniają pamięć, zmieniają percepcję, myślenie czy sposoby działania

• to, co charakterystyczne w teorii Tomkinsa dotyczy związku stanów afektywnych z ekspresją twarzy

• afekty są głównie reakcjami twarzy, które, gdy zostaną uświadomione, mają właściwości nagradzające lub karzące- inaczej: podstawą emocji jest sprzężenie zwrotne z poziomu reakcji twarzowych na poziom ich świadomości

• uświadomione zmiany zachodzące w twory tworzą doświadczenie emocji

• przebieg sprzężenia zwrotnego oraz możliwość uchwycenia zmian są indywidualnie zróżnicowane

• sama organizacja reakcji twarzy jest wynikiem działania podkorowych ośrodków, w których występują, oddzielnie dla każdej emocji, specyficzne, wrodzone programy- gdy programy te zostają uruchomione, zawiadują za ekspresję twarzy, akcję serca, zmiany hormonalne i innych, powiązanych strukturach afekty tworzą organizację, w której jako najważniejsze są reakcje twarzy oraz cielesne zmiany w zakresie mięśni szkieletowych i trzewi

• kiedy człowiek uświadamia sobie dokonujące się zmiany w ciele, staje się również świadomy własnych emocji (bliskie teorii W. Jamesa)

• w rezultacie procesów uczenia się tworzymy też obrazy reakcji cielesnych i związanych z nimi doznawanych emocji; na tym także opiera się mechanizm możliwości modyfikacji ekspresji twarzy w procesie socjalizacji.

2. Strategie i techniki badania procesu emocjonalnego (wg. Izzarda; za: wykłady).

1. Badania na poziomie neurofizjologicznym- badane są „wzorce aktywności (elektrochemicznej) w układzie nerwowym”

• Techniki badania (emocji) na poziomie NEURO:

• Badania psychofizjologiczne

• Chirurgiczne odjęcia i lezje

• Implantacja elektrod i bezpośrednia stymulacja mózgu

• Technika potencjałów wywołanych

• Techniki neuroobrazowania [in vivo]

• Rekonstrukcje i obrazy wirtualne

2. Badania na poziomie neuromięśniowym: emocja jest pierwotną aktywnością twarzową i stanowi wzorce aktywności twarzowej, wtórnie zaś jest to reakcja cielesna, posturalno - gesturalna, wisceralna i niekiedy miejscowa;

2. 1. Podejścia badawcze

• Badania ekspresji dowolnej : JAK SIĘ WYRAŻA DANA EMOCJA- Encoding studiem

• Badanie znaczenia i funkcji różnych reakcji i zachowań: JAKA EMOCJA WYRAŻA SIĘ DANYM ZACHOWANIEM - Decoding studies [co oznaczają odgłosy niskie, rytmiczne, powtarzające się]

2. 2. Jakie rodzaje zachowań są badane?

3. Wyraz mimiczny (znaczenie, wyrazistość, czas trwania, symetria)

4. Gestykulacja (ręce, palce, nogi, stopy, głowa)

5. Wokalizacja (cechy wokalne wypowiedzi, dźwięki paralingwistyczne)

6. Postura (otwartość /zamkniętość, rozluźnienie - napięcie)

7. Dystanse fizyczne i dotyk

8. Wygląd fizyczny ciała

9. Organizacja środowiska w skali osobistej i społecznej

3. Badania na poziomie doświadczeniowym

Na poziomie doświadczeniowym (fenomenologicznym)

- emocja jest doświadczeniem motywującym lub /i doświadczeniem, które ma natychmiastowe skutki i ważność dla danej osoby”

3.1. Metody badania nastroju w sytuacji eksperymentalnej

Nastrój: efekt aktywności lub stymulacji:

• Swobodny opis nastroju poprzez wybór przymiotników z listy

• Szacowanie odczuć na skali opisowej (np. przymiotnikowej]:

1. V.Nowlis (1956,1965,1984):

Mood Adjective Check List - MACL

2. C. Izard: Differential Emotions Scale - DES

zainteresowanie, przyjemność/zabawa, zdziwienie/przestrach, zmartwienie/udręka, wstręt, złość/wściekłość, wstyd/poniżenie, strach/panika, pogarda, wina/wyrzuty sumienia

3.2. Metody badania dyspozycji emocjonalnych

• C.d. Spielberger: STAI : Lek jako stan i lęk jako cecha

• Janet Taylor: Kwestionariusz Jawnego Niepokoju

• J. Wrońska; Skala do badania wstrętliwości

3.3. Wypowiedzi osobiste - self - reports

• Co przekazują wypowiedzi osobiste? (za: Walbott, Scherer, 1984):

• Dane na temat motywacji

• Informacje o tendencjach do działania

• Dane o odczuciach subiektywnych

• Zmiany w poziomie napięcia i energii do działania

• Wiedzę na temat własnej ekspresji

• Dane na temat samokontroli

• Reakcji, jakie dany epizod wywołał u innych

• Skutków epizodu dla samopoczucia i działania

• Zwrotnego wpływu na inne emocje i dążenia

4. Strategie eksperymentowania w badaniu emocji

• POMIAR:

• Czy emocja była wzbudzana?

• Jak stwierdzono, że wystąpiła?

• Jak mierzono nastrój?

• Czy pomiar był natychmiastowy czy wsteczny?

• SKUTECZNOŚC MANIPULACJI EKSPERYMENTALNEJ:

• Czy emocja była wzbudzona skutecznie?

• Czy warunki były naturalne czy laboratoryjne?

• KONTROLA:

• Czy w grupie kontrolnej nie wystąpiły emocje stymulowane w grupie eksperymentalnej?

• Czy respektowano fakt, że emocje rzadko występują w stanie czystym?

• ZAŁOŻENIA TEORETYCZNE:

• Czy kontrolowano oddzielnie parametry emocji [wzbudzenie, poziom walencji]

• Czy zakładano, że emocje są dyskretne?

• KLUCZOWE PROBLEMY:

• Jak emocja była: definiowana, operacjonalizowana, mierzona

5. Typy eksperymentu:

I. EMOCJA ISTNIEJE LUB ZOSTAŁA WZBUDZONA I WPŁYWA NA ZACHOWANIE

II. Emocje pośredniczą między zachowaniem a otoczeniem

3. Charakterystyka podstawowych komponentów procesu motywacyjnego. [Wikipedia: za Reykowski, Emocje i motywacja]

Motywacja - stan gotowości istoty rozumnej do podjęcia określonego działania, to wzbudzony potrzebą zespół procesów psychicznych i fizjologicznych określający podłoże zachowań i ich zmian. To wewnętrzny stan człowieka mający wymiar atrybutowy.

Procesy motywacyjne ukierunkowują zachowanie jednostki na osiągnięcie określonych, istotnych dla niej stanów rzeczy, kierują wykonywaniem pewnych czynności tak, aby prowadziły do zamierzonych wyników (zmiana warunków zewnętrznych, zmiana we własnej osobie, zmiana własnego położenia). Jeśli człowiek jest świadomy wyniku wykonywanych czynności wówczas ten wynik będzie nazywany celem. Proces motywacyjny składa się z zespołu pojedynczych motywów. Motywem nazwać zaś można przeżycie pobudzające człowieka do działania lub powstrzymujące go, lub przeszkadzające jego wykonaniu.

Proces motywacyjny:

• wzbudzanie energii;

• ukierunkowywanie wysiłku na cel;

• selektywność uwagi w stosunku do bodźców - zwiększenie wrażliwości na bodźce istotne;

• zorganizowanie reakcji w zintegrowany wzorzec;

• kontynuowanie czynności, dopóki warunki, które ją zapoczątkowały nie ulegną zmianie

• pobudzenie emocjonalne - uczucia dodatnie (w przypadku realizacji zamierzeń) lub ujemne (w przypadku niespełnienia)

Według Janusza Reykowskiego napięcie motywacyjne pojawia się gdy podmiot dostrzeże stan rzeczy, który mógłby zredukować napięcie, a także gdy wytwarza się u niego przeświadczenie, że wartość gratyfikacji da się osiągnąć.

Wzrost motywacji może wynikać ze wzrostu, do pewnego poziomu, prawdopodobieństwa sukcesu lub porażki w działaniu mającym na celu osiągnięcie wyniku. Motywacja będzie miała maksymalne natężenie, gdy prawdopodobieństwo sukcesu i porażki będzie równe. Poziom motywacji zależy też od wysiłku i ryzyka związanego z daną czynnością. Początkowy wzrost wysiłku i ryzyka zwiększa motywację jednostki, przy ich dalszym wzroście proces ten osiąga optymalny poziom, następnie malejąc aż do wartości ujemnych.

Motywacje charakteryzują dwie właściwości:

• Kierunek - łączy się z celami ku którym zmierza czynność

• Natężenie - opisywane jest przez:

• Siłę procesu motywacyjnego rozumianą jako większą lub mniejszą zdolność do wyłączenia konkurencyjnych motywów, a więc jest to stopień, w jakim dany motyw kontroluje nasze zachowanie.

• Wielkość motywu - własność od której zależy rozmiar wyniku, jaki jest niezbędny do zaspokojenia motywu. Motywacja jest tym większa, im więcej potrzeba, aby ja zaspokoić.

• Intensywność - własność od której zależy mobilizacja organizmu związana z realizacją danego motywu i od której uzależniona jest ilość energii potrzebnej do osiągnięcia danego celu i wiążące się z tym podniecenie. Im motywacja jest większa, tym silniejsza i bardziej intensywna.

4. Problemy metodologiczne w diagnozowaniu i badaniu motywacji.

Motywacja składa się z bardzo różnych jakościowo składników i polega na różnych procesach. Ta heterogeniczność utrudnia uzyskanie w miarę trafnego obrazu struktury motywacyjnej danej osoby (dobrze sprawdza się za to przy tworzeniu teorii). W zastosowaniu praktycznym powinno się bowiem rekonstruować w miarę możności cały proces motywacyjny dotyczący indywidualnego przypadku i mierzyć jego składniki.

---