W języku włoskim do wyrażania żądań i rozkazów służy tryb rozkazujący - Imperativo. Ma on dwie formy - twierdzącą i przeczącą. Twierdząca to ta, kiedy mowa jest o tym, że czynność daną należy wykonać; przecząca zaś, kiedy wskazanej czynności nie należy wykonywać.
Forma twierdząca trybu rozkazującego:
"Ascolta, Luca, oggi stai a casa con la nonna." (Posłuchaj, Łukasz, dzisiaj zostaniesz w domu z babcią.)
Czasowniki regularne pierwszej koniugacji w trybie rozkazującym odmieniają się zgodnie z następującym modelem:
ASCOLTARE (słuchać)
(tu) ascolta! (noi) ascoltiamo!
(lui, lei) ascolti! (voi) ascoltate!
(loro) ascoltino!
Jak możemy zauważyć, w trybie rozkazującym końcówka nie zmienia się dla pierwszej i drugiej osoby liczby mnogiej, co oznacza, że jest ona taka sama dla czasu teraźniejszego oraz dla trybu rozkazującego.
Jeśli chodzi o czasowniki drugiej koniugacji, sprawa wygląda następująco:
PRENDERE (brać)
(tu) prendi! (noi) prendiamo!
(lui, lei) prenda! (voi) prendete!
(loro) prendano!
Tutaj również nie zmieniają się pierwsze dwie osoby liczby mnogiej.
Czasowniki trzeciej koniugacji odmieniają się w sposób przedstawiony poniżej:
a) model A koniugacji:
SENTIRE (słyszeć)
(tu) senti! (noi) sentiamo!
(lui, lei) senta! (voi) sentite!
(loro) sentano!
b) model B koniugacji (czasowniki typu: capire, pulire)
FINIRE (kończyć)
(tu) finisci! (noi) finiamo!
(lui, lei) finisca! (voi) finite!
(loro) finiscano!
Tutaj, podobnie, jak w przypadkach rozpatrywanych powyżej, formy pierwszej i drugiej osoby liczby mnogiej nie różnią się od analogicznych form czasu teraźniejszego. Dlatego też, używając trybu rozkazującego w tych formach, koniecznym będzie postawienie wykrzyknika w celu nadania wypowiedzi charakteru rozkazu, żądania, pragnienia.
Forma przecząca trybu rozkazującego:
"Senti, non aspettare Anna perchè ha detto che oggi non viene." (Posłuchaj, nie czekaj na Annę, bo powiedziała, że dziś nie przyjdzie.)
Jak widzimy, w drugiej osobie liczby pojedynczej występuje partykuła "non" oraz bezokolicznik. Jest to wyjątek, bowiem dalej odmieniamy:
(lui, lei) non aspetti!
(noi) non aspettiamo!
(voi) non aspettate!