Kolokwium I - skały magmowe

1. Szeregi reakcyjne Bowena (z podaniem typu krzemianów).

Oliwin (krzemian wyspowy) Anortyt (k. przestrzenny)

+ SiO₂ + Na₂O + SiO₂

Piroksen rombowy (k. łańcuchowy) Plagioklaz zasadowy (labrador) (k. przestrzenny)

+ CaO + SiO₂ + Na₂O + SiO₂

Piroksen jednoskośny (k. łańcuchowy) Plagioklaz obojętny (andezyn) (k. przestrzenny)

+ H₂O + CaO + Na₂O + SiO₂

Amfibole (k. wstęgowy) Plagioklaz kwaśny (oligoklaz) (k. przestrzenny)

+ H₂O + K₂O + K₂O|

Biotyt (k. warstwowy)

+ Al₂O₃

Skaleń potasowy (k. przestrzenny)

+ H₂O + Al₂O₃

Muskowit (k. warstwowy)

Kwarc (k. szkieletowy)

7. Scharakteryzować klasę … (np. gabra-bazaltu).

Klasa perydotytu

Klasa gabra i bazaltu

Klasa diorytu i andezytu

Klasa granitu i ryolitu

Klasa syenitu i trachitu

Klasa monzonitu i latytu

16. Przykłady zrostów symplektytowych w skałach magmowych (narysować i omówić).

Zrosty symplektytowe - ogólne określenie przerostów, zrostów palczastych i robakowatych dwóch różnych minerałów, np. obwódki kelyfitowe, myrmekit i in. są to utwory synantetyczne. W skałach zasadowych są to pirokseny i plagioklazy.

W skałach magmowych kwaśnych występują zrosty symplektytowe zwane myrmekitem, dwóch skaleni: K-skalenia i plagioklazów. W wyniku alkalicznej metasomatozy tych skaleni: K-skaleń   plagioklaz, dochodziło do mieszania tych faz z równoczesną rekrystalizacją kwarcu. Część K₂O może tworzyć muskowit.

Obwódki kelyfitowe - wtórne obwódki reakcyjne; na minerałach wcześniej wykrystalizowanych tworzy się jedna lub kilka obwódek minerałów późniejszych, obrastają je one zazwyczaj promieniście.

18. Struktury i tekstury skał zasadowych wulkanicznych (narysować i omówić).

Struktury:

- skrytokrystaliczna (afanitowa) - zbudowane z kryształów tak małych, że nie można och dostrzec okiem nieuzbrojonym; np. bazalt

- porfirowa (bazalt, paleobazalt) - charakteryzuje się obecnością większych kryształów (prakryształów, fenokryształów) tkwiących w bardziej drobnoziarnistej masie afanitowej

- witrofitowa (paleobazalt) - szklisto-porfirowa

- hipautomorficzna (plaeobazalt) - pośrednia, składniki mineralne wykształcone w postaci odpowiadającej formie kryształow danego minerału a o kształtach przypadkowych, obcych danemu minerałowi

- oolitowa (paleobazalt) - np. chloryty tworzą kuliste skupienia w paleobazalcie

- wariolitowa (odpowiednik struktury sferolitowej w skałach kwaśnych) - sferolity zbudowane z promieniście ułożonych skaleni

- ofitowa (diabaz) - charakteryzuje się występowaniem różnie zorientowanych autom orficznych plagioklazów i większych kseromorficznych ziarn piroksenów, które wypełniają pustki między listewkami plagioklazów. Np. diabaz

- intergranularna (diabaz) - odmiana struktury ofitowej, w której przestrzeń między listewkami plagioklazu jest zajęta nie przez jedno ziarno, lecz przez agregaty drobnoziarnistych piroksenów. Np. diabaz

- intersertalna (diabaz, paleobazalt) - odmiana struktury ofitowej, charakteryzuje się występowaniem bezładnie rozrzuconych tabliczek plagioklazów, a przestrzenie między nimi wypełnia szkliwo wulkaniczne lub jego produkty. Np. diabaz

- poikilitowa - charakteryzuje się obecnością dużych osobników minerałów przetkanych licznymi, różnie zorientowanymi wrostkami niekiedy całkowicie innych minerałów. Świadczy to o tym, że minerały budujące inkluzje wydzielały się z magmy wcześniej nim zostały zamknięte w szybciej rosnące kryształy minerałów „gospodarzy”. Np. diabaz

Tekstury:

- zbita (masywna); np. dunit, perydotyt, piroksenit, pikryt, gabro diallagowi, gabro oliwinowe, noryt, bazalt, dioryt

- porowata (migadłowcowa) (paleobazalt) - kuliste lub elipsoidalne pustki wypełnione są minerałami wtórnymi tj. chalcedonem, zeolitami, węglanami, chlorytem; np. paleobazalt

25. Klasa granitu i ryolitu - podać i omówić skały żyłowe.

Skały żyłowe:

- aplity

- pegmatyty

Aplity - drobnokrystaliczne, będące odpowiednikiem silnie leukokratycznych odmian granitoidów. Zawierają ponad 70% wag. SiO₂ i ponad 10% wag. alkaliów. Charakteryzują się cukrowatym wyglądem. Traktowane są jako końcowe ogniwo normalnego szeregu dyferencjacji magmy:

Gabrodiorytgranodiorytgranitaplit

Pegmatyty - bardzo urozmaicona pod względem mineralnym grupa skał. Występuje w formie pni, dajek, nieregularnych żył, gniazd, brzeżnych facji masywów magmowych. Struktura grubokrystaliczna. Złożona z tych samych minerałów jak skały macierzyste, np. pegmatyt granitowy, p. syenitowy, p. gabrowy.

- 2 -

---