Prawo finansowe W 11/04/05
Prawo podatkowe
Prawo podatkowe to dział prawa finansowego. Jego związek z finansami publicznymi jest bardzo silny-dochody publiczne to przede wszystkim podatki. Z finansami publicznymi wiąże się obowiązek ponoszenia danin publicznych na rzecz państwa. Prawo finansowe jest ważne z punktu widzenia państwa i innych jednostek. Prawo podatkowe jest regulowane przez różne akty prawne. Źródła prawa podatkowego są bardzo różne, ale możemy je ująć w hierarchii:
KONSTYTUCJA
art. 82
Obowiązkiem obywatela polskiego jest wierność Rzeczypospolitej Polskiej oraz troska o dobro wspólne.
art. 167.
Jednostkom samorządu terytorialnego zapewnia się udział w dochodach publicznych odpowiednio do przypadających im zadań.
Dochodami jednostek samorządu terytorialnego są ich dochody własne oraz subwencje ogólne i dotacje celowe z budżetu państwa.
Źródła dochodów jednostek samorządu terytorialnego są określone w ustawie.
Zmiany w zakresie zadań i kompetencji jednostek samorządu terytorialnego następują wraz z odpowiednimi zmianami w podziale dochodów publicznych.
USTAWA
RATYFIKOWANE UMOWY MIĘDZYNARODOWE
-mają szczególną rolę
-mają zapobiegać podwójnemu opodatkowaniu
-przesądzają, gdzie dany podatek płacimy
-Dyrektywy Komisji Europejskiej-sugestie, które muszą mieć odzwierciedlenie w prawie miejscowym, w niektórych sytuacjach są bardziej szczegółowe
4. ROZPORZĄDZENIA
Wydawane są tylko wtedy, gdy ustawa zawiera delegację prawną
AKTY PRAWA MIEJSCOWEGO
-podatki są uchwalane w formę uchwały np. przez Radę Gminy
5. ZARZĄDZENIA
-akt niższego rzędu, wydaje Minister Finansów w odniesieniu do kwestii techniczno-organizacyjnych
System podatkowy-ogół podatków i opłat obowiązujących w państwie, powiązany myślą przewodnią tak aby tworzył zwartą całość pod względem organizacyjnym i prawnym. Na elementy tego systemu składają się:
-prawo podatkowe
-administracja skarbowa
-umowy międzynarodowe, umowy trójstronne
Myśl przewodnia wynika z Konstytucji:
„Budujemy społeczną gospodarkę rynkową”- zakłada ona dążenie do wzrostu gospodarczego i odczuwania przez wszystkich skutków tego wzrostu.
Podstawowe funkcje podatków:
-fiskalna - dostarczanie dochodów do budżetu Państwa
-redystrybucyjna - związana z dokonywaniem wtórnego rozdziału
-stymulacyjna-ma aspekt gospodarczy i społeczny, ma zachęcać do podejmowania działań w tych płaszczyznach
Istnieje konieczność regulacji prawnych w celu generowania dochodów budżetu. Człowiek powinien żyć z osiąganym przez siebie dochodem.
Dochód podatek
↓
Konsumpcja podatek
↓
Majątek podatek
System podatkowy:
część ogólna prawa podatkowego
Podstawowy katalog praw i obowiązków podatnika, określany jako tzw. konstytucja podatkowa zawarta w ustawie:
-Ordynacja podatkowa z 29 sierpnia 1997
-ustawa kodeks karny skarbowy z 10 września 1999-wykrocznia i przestępstwa podatkowe oraz sankcje.
Te akty mogą być uszczegółowione rozporządzeniami (akty niższego rzędu). Część ogólna ma w całości zastosowanie do części szczegółowej.
b. część szczegółowa prawa podatkowego
Regulowana przez wiele aktów prawnych, odnoszą się do tytułów podatkowych-jest ich 12, 4 -opłaty publiczne. Każdy tytuł może mieć kilka ustaw.
Konstytucja używa pojęcia daniny publiczne-jest to kategoria szersza niż podatki. Przez daniny publiczne należy rozumieć świadczenie o charakterze zobowiązaniowym, które jest świadczeniem na rzecz władzy publicznej lub innych związków publiczno-prawnych. Daniny są związane z instytucją Państwa jako organizacją społeczną, która potrzebuje środków na funkcjonowanie.
Daniny osobiste-służba wojskowa
Daniny rzeczowe-mają charakter okazjonalny
Daniny pieniężne publiczne:
-podatki (dominują)
-opłaty
-dopłaty
Jeżeli danina ma charakter publiczny to znaczy, że może być stosowany przymus władzy publicznej. Art. 6 ordynacji podatkowej-zawarta jest definicja podatku.
Podatek to taka danina publiczna, która charakteryzuje się następującymi cechami (7):
przymusowość
strony stosunku są względem siebie nierównorzędne, występuje strona uprawniona(z mocy prawa może dochodzić zobowiązań) i zobowiązana
bezzwrotność
raz zapłacony podatek nie podlega zwrotowi.
nieodpłatność
w ramach za zapłacony podatek nie przysługuje żadne świadczenie o charakterze zwrotnym
jednostronność ustalania
wynika z faktu, że wysokość i charakter obciążeń ustalana jest przez władzę publiczną-nie jest przedmiotem negocjacji
ogólny charakter
jest to forma ustawowa, skierowana do ogółu obywateli, a nie do poszczególnych jednostek
forma pieniężna
nawet jeśli występuje zajęcie mienia to rozliczenie następuje dopiero wtedy, gdy mienie zostanie spieniężone
przewłaszczenie
związane ze zmianą właściciela-własność nasza staje się własnością Państwa
OPŁATY
Tym się różnią od podatku, że będzie nam przysługiwało świadczenie zwrotne ze strony Państwa lub innego organu-nie występuje nieodpłatność. Podatek wnosi się po zaistnieniu zdarzenia, opłatę przed otrzymaniem świadczenia. Opłata może być ekwiwalentna w stosunku do otrzymanego świadczenia. Opłata ma charakter fiskalny, gdy świadczenie nie było warte tego, co zapłaciliśmy. Ustawa Skarbowa np. ile trzeba zapłacić za wydanie aktu zgonu, aktu urodzenia-płacimy za nabycie praw, za czynność urzędniczą
DOPŁATY
Władza publiczna ucieka się do niech w sytuacji szczególnego zagrożenia, kleski. Pojawia się na szczeblu gmin np. inwestycje strukturalne-dopłata od mieszkańców gminy na na zasadzie porozumienia.