Oddychanie zewnętrzne - polegające na doprowadzeniu cząsteczek tlenu atmosferycznego do wnętrza komórek, gazów niezbędnych do uwolnienia energii użytecznej biologicznie. Zachodzi przez powłoki komórki i ciała. Jest procesem złożonym, w którym biorą udział: ukł.oddechowy (drogi oddechowe i płuca), mięśnie poprzeczne prążkowane szkielet., krew, ukł.sercowo-naczyniowy, ośrodki nerwowe sterujące oddychaniem.
Wentylacja płuc, odruchowe usuwanie powietrza z płuc przez wydech i napełnianie ich przez wdech. Zmiany objętości płuc zapewniające wymianę gazów między przestrzenią pęcherzykową a otoczeniem. Powietrze wydychane zawiera mniej tlenu, a zawartość dwutlenku węgla jest w nim znacznie większa niż w powietrzu wdychanym. Wentylacja płuc jest uzależniona od ruchów oddechowych klatki piersiowej spowodowanych czynnością mięśni oddechowych oraz sprężystością klatki piersiowej. Skurcz mięsni wdechowych, którymi sa; przepona i mięsnie międzyżebrowe zewnętrzne powodują powiększenie wymiarów wewnętrznych klatki piersiowej; pionowego, strzałkowego i czołowego.
Dyfuzja gazów w płucach - w pęcherzykach płucnych zachodzi wymiana gazów pomiędzy powietrzem a krwią przelywajaca przez siec naczyń włosowatych otaczających pęcherzyki. Dyfuzja gazów przez ścianę pęcherz. W odbywa zgodnie z gradientem prężności czastec. gazów. Cząste. Tlenu dyfundując do krwi musza pokonać ścianę pęcherz. Płucnego i ścianę naczynia włosowatego.
Transport gazów za pośrednictwem krwi - cząste. Tlenu dyfundujące do osocza krwi rozpuszczają się w nim na drodze fizycznej w niewielkiej ilości i wiążą się z hemoglobina tworząc oksyhemoglobinę. Transportowane sa zgodnie z gradientem prężności.
Dwutlenek węgla dyfundując z tkanek do krwi przepływającej przez naczynia włosowate jest transportowany do płuc
Dyfuzja gazów w tkankach - krew tętnicza dopływająca do tkanek ma większą prężność tlenu i mniejszą prężność dwutlenku węgla w porównaniu z odpływającą krwią żylną. Zgodnie z gradientem ciśnień tlen zgromadzony w erytrocytach przenika do komórek, dwutlenek węgla zaś w kierunku przeciwnym - z komórek do osocza. Cząsteczki tlenu dyfundują przez błonę komórkową krwinek czerwonych do osocza, następnie przez ścianę naczyń włosowatych do płynu międzykomórkowego i w końcu przedostają się do komórek. Stopień zużycia tlenu określa się tzw. różnicą tętniczo-żylną w zawartości tlenu. Krew tętnicza dopływająca do wszystkich tkanek ma jednakowa zawartość tlenu, natomiast krew żylna może zawiera więcej lub mniej tlenu.
Ośrodek oddechowy - ośrodek nerwowy zlokalizowany w rdzeniu przedłużonym. Reaguje na nadmiar dwutlenku węgla (w postaci jonów HCO3-) we krwi. Krew, z CO2 przepływająca przez rdzeń przedłużony powoduje pobudzenie komórek ośrodka. Wysyłają one impulsy (przez rdzeń kręgowy i nerwy) do mięśni oddechowych - przepony i mięśni międzyżebrowych, wywołując oddech.
Oddychanie wewnetrzne - zachodzi między komórkami naszego ciała a krwią. Krew zabiera, CO2 z komórek i jednocześnie oddaje im tlen. w czasie którego cząsteczki tlenu wchodzą w reakcje chemiczne.
Spirometria - rodzaj badania medycznego, podczas którego mierzy się objętości i pojemności płuc oraz przepływy powietrza znajdującego się w płucach i oskrzelach w różnych fazach cyklu oddechowego. Spirometria ma na celu określenie rezerw wentylacyjnych układu oddechowego. Badanie wykonuje się przy pomocy urządzenia zwanego spirometrem. Spirometria jest niezbędna do rozpoznania i kontroli efektów leczenia częstych chorób układu oddechowego: astmy i POChP.
Układ sercowo naczyniowy - Serce, tętnice, żyły oraz naczynia włosowate składają się na system krwionośny. Serce wprawia w ruch krew, która poprzez tętnice dostarczana jest do tkanek w całym organizmie. Tętnice rozgałęziają się na cienkie naczynia włosowate, w których następuje wymiana gazowa między krwią i tkankami. Naczynia włosowate prowadzą do żył, którymi krew płynie do serca a potem do płuc. Z płuc wraca do serca i cały cykl trwa od nowa.
Serce ludzkie jest czteroczęściowa pompą, podzieloną wzdłuż, skonstruowaną z tkanki mięśniowej. Górna część każdej ze stron nazywana jest przedsionkiem. Przedsionek przyjmuje krew wpływającą do serca i przekazuje do komory poniżej. Komora pompuje krew i wyrzuca ja z serca.
Bogata w tlen krew, wpływająca do serca z płuc wpada do lewej części serca, skąd pompowana jest do aorty - największej arterii w całym ciele. Ponieważ lewa jej część zaopatruje w krew całe ciało, jest większa i silniejsza od prawej. Tętnica szyjna jest odgałęzieniem aorty i dostarcza krew do mózgu. Śledząc układ, w części położonej dalej od serca widzimy, iż tętnice rozgałęziają się coraz bardziej, aż w końcu przyjmują postać naczyń włosowatych, które uczestniczą w wymianie na poziomie tkanek. Naczynia włosowate maja tak małą średnicę, że krwinki przemieszczają się pojedynczo, zaś ściany mają tak cienkie, że gaz i rozpuszczone składniki mogą przez nie dyfundować. Naczynia włosowate łączą się w żyły, które transportują krew ubogą w tlen do prawej części serca. Prawa komora pompuje krew do arterii płucnej, która dostarcza ją do naczyń włosowatych w płucach, gdzie następuje wymiana gazowa. Wzbogacona w tlen krew wraca przez żyłę płucną do lewego przedsionka serca i cały cykl zaczyna się na nowo.
Nerka - narząd parzysty wytwarzający mocz. Ma kształt fasoli o długości 10-14 cm, grubość 3-4 cm, ciężar 120-200 g. Posiada dwie powierzchnie: przednią i tylną, dwa brzegi: przyśrodkowy i boczny, oraz bieguny górny i dolny. Na brzegu przyśrodkowym znajduje się wnęka, przez którą wchodzi tętnica nerkowa, a wychodzi żyła i miedniczka nerkowa. Wnęka przechodzi w zatokę nerkową.
Nerki położone są w przestrzeni pozaotrzewnej jamy brzusznej w okolicy lędźwiowej i utrzymane w stałym położeniu przez torebkę tłuszczową otaczającą torebkę włóknistą. Nerka ma możliwość przesuwania się w granicach 1-2 cm, z tym, że nerka prawa położona jest nieco niżej niż lewa.
Czynności nerek - głównym zadaniem nerek jest zapewnianie stałości środowiska wewnętrznego organizmu poprzez wydalanie nadmiaru wody, soli mineralnych i innych substancji zbędnych lub szkodliwych takich, jaki mocznik, kreatynina, kwas moczowy. Nerki usuwają też wiele substancji obcych, które nie uległy rozpadowi np. liczne leki. Z moczem wydalane są pewne substancje istotne dla procesów fizjologicznych, takie jak sód, potas, wapń, fosforany i woda. Te substancje muszą być wydalone w takiej ilości, aby ich stężenie w płynach ustrojowych utrzymywało się na jednakowym poziomie.
Na regulację działalności nerki mają wpływ: przysadka mózgowa, nadnercza, przytarczyce i sama nerka. Ponieważ wydzielanie przysadki mózgowej jest uzależnione od podwzgórza mózgu, mówimy o układzie podwzgórzowo- przysadkowo- nadnerczowym, jako o głównym regulatorze funkcji nerek. W nerkach wytwarzane są różne hormony, min. renina, erytropoetyna, aktywna witamina D3, prostaglandyny, kininy, endotelina.
Nerki pełnią funkcje: 1) wydalniczą - usuwa z moczem końcowe produkty przemiany materii tj. mocznik i kreatynina (powstające podczas metabolizmu białek) oraz kwas moczowy (produkt metabolizmu kwasów nukleinowych), toksyny, leki, substancje obce dla organizmu, a także związki potrzebne ustrojowi, ale pobrane w nadmiarze, 2) regulacyjna - zapewnie homeostazę ustroju poprzez wpływ na objętość i skład płynów ustrojowych, oraz ciśnienie osmotyczne. Poza tym bierze udział w regulacji równowagi kwasowo-zasadowej, ponieważ nerki mają zdolność zagęszczania moczu i regeneracji buforu węglanowego.
Funkcja regulacyjna przejawia się też w wchłanianiu zwrotnym substancji niezbędnych dla organizmu (glukoza, aminokwasy, kwasy organiczne, fosforany), które przefiltrowały się do moczu pierwotnego. 3) wewnątrzwydzielnicza - nerki wydzielają reninę (aktywującą angiotensynę), erytrogeninę, która jest prekursorem erytropoetyny. Pod wpływem parathormonu w obrębie nerki wytwarzana jest czynną postać witaminy D. Poza tym w obrębie istoty rdzennej produkowane są niektóre formy prostaglandyn oraz kallikreina.
Regulacja równowagi kwasowo-zasadowej - ważną rolą nerki jest utrzymanie równowagi kwasowo - zasadowej. Komórki i tkanki naszego organizmu są bardzo wrażliwe na zmianę środowiska wewnętrznego w kierunku kwasowym albo zasadowym. Stąd kwasica i zasadowica stanowią istotne zagrożenie dla organizmu. Udział nerki w gospodarce polega na wchłanianiu zwrotnym wodorowęglanów (ich oszczędzaniu) oraz wydzielaniu jonu wodorowego.
Tworzenie moczu - Powstawanie moczu jest możliwe dzięki trzem procesom: filtracji (przesączaniu), resorpcji (wchłanianiu zwrotnemu) i wydzielaniu (zagęszczaniu);
1.Filtracja, czyli inaczej przesączanie, zachodzi między siecią naczyń włosowatych kłębuszka a ścianą torebki Bowmanna. Krew przepływa w kłębuszku pod bardzo dużym ciśnieniem, który wtłacza ponad 10% osocza krwi do torebki Bowmanna. Tak wysokie ciśnienie jest spowodowane kilkoma czynnikami. Po pierwsze, w naczyniach włosowatych kłębuszka jest wysokie ciśnienie hydrostatyczne spowodowane znacznym oporem przepływowym. Wynika on z tego, że średnica tętniczki doprowadzającej jest znacznie większa niż średnica tętniczki odprowadzającej. Po drugie, silnie skręcony, gęsty splot naczyń w kłębuszku tworzy znaczna powierzchnię, przez którą może odbywać się filtracja. Po trzecie, duża jest przepuszczalność naczyń włosowatych kłębuszka. Między komórkami nabłonka gładkiego znajdują się liczne otworki (kapilary).
2. Resorpcja - zbierany przesącz w torebce Bowmanna jest transportowany do kanalika proksymalnego, jako tzw. mocz pierwotny. Tutaj 50-75% przesączu ulega resorpcji zwrotnej, czyli wchłanianiu zwrotnemu. Wchłaniane są tu miedzy innymi glukoza, aminokwasy, niektóre białka, woda, mocznik, jony sodu, chloru, wapnia i fosforanów, potasu, witaminy. Wydzielane (sekrecja) do światła kanalika są: leki i pewne barwniki. Część z nich przemieszcza się na zasadzie dyfuzji, część w sposób aktywny. W pętli Henlego następuje stopniowe zagęszczanie moczu a w kanaliku dystalnym, następuje dalsze wchłanianie wody, sodu, magnezu, chloru i mocznika oraz sekrecja min. wodoru, potasu, jonów amonowych. Ostatni etap resorpcji i zagęszczania moczu zachodzi w kanalikach zbiorczych.
3. Mocz - dobowa ilość moczu ostatecznego wydalanego przez zdrowego człowieka waha się od 600 do 2500 ml i jest uzależniona od różnych czynników (ilości wypitych płynów,temperatury). Mocz ma barwę słomkową lub bursztynową. Intensywność zabarwienia zależy od ilości wytworzonego mocz u (mocz zagęszczony jest ciemniejszy) wskutek większej ilości barwnika moczu- urochromu. Gęstość waha się od 1,003 do 1,03