PPPll-4.2
Etapy pracy nad problemem.
1.Etapy
1.1.Przykłady historyczne:
G.Walles (1926):
1)Przygotowanie;
2)Faza utajona;
3)Olśnienie;
4)Sprawdzenie.
Osborn: 1)Orientacja; 2)Przygotowanie; 3)Analiza;
4)Próba wariantowego rozwiązania;
5)Faza utajona; 6)Synteza; 7)Sprawdzenie.
H. Krauch: 1)Sytuacja problemowa; 2)Faza preparacji;
3)Faza frustracji; 4) Inkubacja;
5)Iluminacja;
H. Selye (analogia do poczęcia i narodzin)
1.2.Nasz podział:
1)Dostrzeganie problemu;
2)Formułowanie;
3)Generowanie pomysłów;
4)Decyzja - wybór najlepszego rozwiązania;
5)Zastosowanie w praktyce.
2.Postępowanie na etapie l. Dostrzeganie problemu
2.1. Znaczenie
2.2. Sygnały zewnętrzne i wewnętrzne
2.3. Przykłady różnych rad
2.4. Analiza SWOT
Analiza SWOT, czyli siły, słabości oraz okazji i zagrożenia (ang.: Strengths, Weaknesses, Opportunities and Threats)
Przykład SWOT firmy turystycznej
|
Siły (S) -dotychczasowa pozycja na rynku usług turystycznych -korzystny wizerunek firmy |
Słabości (W) -wysokie koszty usług; -fluktuacja kadry |
Okazje (O) -zbliżające się wakacje; -zniesienie wiz; -popularność wyjazdów zagranicznych |
W jaki sposób można by wykorzystać okazje korzystając z siły firmy? |
-WJSM taniej reklamować usługi firmy? -WJSM pozyskiwać i utrzymywać wartościowych pracowników? |
Zagrożenia (T) -powstawanie nowych firm konkurencyjnych krajowych; -konkurencja z firm zagranicznych; |
-WJSM lepiej wykorzystać wizerunek firmy? -WJSM pozyskać klientów z zagranicy? |
-WJSM zredukować koszty, by sprostać nowej konkurencji? -WJSM ............. |
3.Postępowanie na etapie 2. Formułowanie problemu
3.1.Znaczenie
3.2.Przykłady pytań
Kolejne fazy przy ostatecznym formułowaniu problemu mogą być następujące:
Formułuj problemy według formuły: WJSM (W jaki sposób można by....)
Sporządź listę pytań: Kto? Co? Gdzie? Kiedy? Dlaczego? W jaki sposób?
Przeanalizuj odpowiedzi na powyższe pytania pod kątem analizowanego problemu.
Przykład:
Problem dotyczy niskiego morale pracowników
WJSM można wpłynąć na poprawę morale pracowników?
Kogo dotyczy problem? (sprzedawców)
Co to jest niskie morale? (brak motywacji, niedbałość ...)
Gdzie występuje problem? (w supermarketach w centrum miasta)
Kiedy problem występuje najczęściej? (w czasie weekendów)
Dlaczego powinno się poprawić morale pracowników? (aby zachęcić klientów)
W jaki sposób można poprawić morale? (przez spełnienie oczekiwań personelu).
Powyższa analiza może doprowadzić do następującej redefinicji problemu:
-WJSM zaspokoić potrzeby sprzedawców pracujących w weekendy w supermarketach w centrum miasta?
-WJSM zmienić stosunek sprzedawców do klientów na bardziej przyjazny?
Sposoby redefinicji problemów:
-Różne punkty widzenia;
-metoda drabiny:
-poziom strategiczny;
(Np. WJSM ulepszyć techniki sprzedaży?
-poziom operacyjny;
(WJSM szybko przeszkolić personel?
-poziom wykonawczy;
(WJSM skonstruować instrukcję sprzedaży?
-Progresywne abstrakcje:
-Metoda „Dlaczego?”
Przykład:
-WJSM ulepszyć jakość opon samochodowych?
-Dlaczego?
-Aby zwiększyć przyczepność opon do podłoża w różnych warunkach.
Redefinicja problemu: WJSM zwiększyć przyczepność ....
4.Postępowanie na etapie 3. Generowanie pomysłów
Nie rozwiążemy problemu twórczego bez pomysłów; pomysł jest kluczem do rozwiązania problemu. Jest to decydujący i z reguły najtrudniejszy etap w pracy twórczej.
Na tym etapie proponuje się stosować zasady, metody i techniki o charakterze heurystycznym.
5.Pojęcie zasad, metod i technik
Zasady to ogólne wskazówki dotyczące sposobów postępowania w sytuacji problemowej. Przykładami takich dobrych rad mogą być:
-pracuj zespołowo;
-nie oceniaj pochopnie;
-pójdź w przeciwnym kierunku;
-sięgaj do podświadomości;
-przezwyciężaj bariery psychiczne;
Itp.
Metoda to powtarzalny sposób czynności. Każda metoda preferuje jakieś zasady oraz proponuje techniki. (Przegląd metod będzie przedstawiony dalej).
Technika jest pojęciem węższym w stosunku do metody i zawiera rady postępowania w pewnych sytuacjach. W literaturze przedmiotu bardzo często używa się zamienne metody i techniki. Przykłady technik:
-Superpozycja, czyli nakładanie;
-MML- metoda małych ludzików;
-ZWI (czyli PMI), to zalety-wady-interesujące (czyli: plusy-minusy-interesujące);
-PO - prowokacja.
6.Przykłady metod
6.1.Brainstorming
6.1.1.Wersja klasyczna
A.Osborn
Zasady:
-Zespołowe rozwiązywanie;
-Odroczone wartościowanie;
-Maksymalizacja pomysłów;
-Swobodne błądzenie.
Reguły:
Technika pytań pomocniczych.
6.1.2.Warianty:
-Braiwriting;
-Poszukiwanie najbardziej szalonego pomysłu;
-Burza mózgów w kręgu;
-Z ograniczeniami i in.
6.2.Synektyka
W.W.Gordon
Zasady:
j.w. +
-dostrzeganie dziwności, „oswajanie” dziwności
-dopuszczanie do głosu emocji;
-poszukiwania analogii.
Techniki:
-Superpozycja;
-Analogia: bezpośrednia, personalna, symboliczna, fantastyczna.
6.3. Analiza morfologiczna
F. Zwicky
Zasada systematycznego przeglądu wariantów rozwiązań
Środki: Tablica morfologiczna
Przykład: Nowy przyrząd do pisania
Elementy |
Rozwiązania |
A. Element techniczny stawiający znaki |
A1-stalówka; A2-grafit; A3-patyk; A4-knot; A5-kulka |
B. Element chemiczny j.w. |
B1-atrament; B2-grafit; B3-tusz; B4-żel |
C. Pojemnik na B. |
C1-brak; C2-rurka; C3-tłoczek; C4-gumka; C5-knot; C6-patyk |
D. Obsadka |
D1-drewniana, D2-metalowa; D3-plastikowa; itp. |
Znane rozwiązania:
Ołówek: A2+B2+C1+D1;
Długopis: A5+B3+C2+D...
Twórcze rozwiązanie: nowe połączenie, np. A1+B2+B1+C3+D...
6.4.ARIZ (ARZW)
H.Altszuller
Zasady:
-Poszukiwanie idealnego rozwiązania;
-Dostrzeganie i eliminowanie sprzeczności;
-Krok po kroku.
+40 innych
Narzędzia:
Tablica eliminowania sprzeczności technicznych
6.5. Metoda Sześciu kolorowych kapeluszy E. de Bono
6.6. Inne (Syntezator myśli, podejście abarietyczne).
7.Postępowanie na etapie 4. Wybór najlepszego rozwiązania
W wyniku aktywnego poszukiwania pomysłów (etap 3.) możemy wygenerować dziesiątki pomysłów. Z reguły trzeba wybrać jeden najbardziej adekwatny. W tym celu wypracowano szereg zasad, metod i technik. Oto przykłady:
-Pogrupować pomysły, skoncentrować się na grupie najbardziej przydatnych;
-dokonać analizy finansowej;
-dokonać analizy wartości;
-zastosować odwróconą burzę mózgów;
-zastosować technikę ZWI itp.
8. Postępowanie na etapie 5. Wdrażanie pomysłu w praktyce
Ten etap pracy twórczej stwarza nowe problemy. M. in. Trzeba pokonać różnorodne bariery psychospołeczne. Z historii wiemy, że większość wartościowych odkryć i wynalazków rodziła opory i stąd wykorzystywano je z reguły z dużym opóźnieniem.