CHOROBA MAREKA
-wirusowa, nowotwrowa choroba Av
-HERPESWIRUS-alfa herpes
-odporny na czynniki fiz. i chem.
-jego DNA zintegrowany z DNA kom.gospodarz
-f.niekompoletna (pozbawiona oslonki)-patogenny dla kom.gosp.
-f.kompletna - niezwiazana z kom., namnaza się w kom,brodawek pior i przedostaje się do srod. ze zluszczajacym się nablonkiem
-3 serotypy:
1-szczepy onkogenne i ich formy atenuowane
2-szczepy natur, apatogenne, wyst. u kur
3-apatogenne, izolowane od indykow
rezystencja wrodzona-wyst, zmian nowotworowych i smiertelnosci mimo zachowanej wrazliwosci
immunosupresja-odp.kom., humoralnej, spadek liczby bursozaleznych kom. w sledzionie i torbie Fabrycjusza, ograniczone wytwarzanie interferonu, limfokin i upsledzona funkcja limfocytow T
zakazenie
-glownie poziome, chore kurczeta-siewcy
-szybciej rozwija się u ptakow wczesniej zakazonych wirusem choroby Gumboro
-gl.droga kropelkowa-ze zluszczajacym się nablonkiem, czasteczkami kurzu i pylu
-przy pomocy makrofagow dostaje się do sledzieony, grasicy, torba F, i innych narzadow
-trwala wiremia-cecha charak. - we krwi, kraza zakazone limfocyty zawier.kompletne czasteczki wirusa
-szczepione ptaki mogą być nosicielami i siewcami
-najb. wrazliwe sa Av do 6 tyg.
-możliwe jest zakazenie Av 12-24 tyg. i starszych
-rasy miesne bardziej wrazliwe
OBJAWY
-postac nadostra:
-gwaltowny przebieg, często bez obj. klinicznych
-ptaki do 4 tyg.
-smiert. Do 80%
-p. ostra:
-inkubacja 2-3 ,tyg.
-smietr. Do 70%
-czesc Av może być bez obj. klnicznych-padaja bez symptomow choroby
-wysoka smiert. przez kilka tyg., a potem pojedyn. upadki przez kilka miesiecy
-bladosc glowy, zanik grzebienia i dzwonkow
-b. silne wychudzenie, zapadniecie policzkow, wydl. dzioba
-porazenia nog, skrzydel i szyi, postac szpagatowa
-trudnosci w poruszaniu się i pobieraniu pokarmu
-p. klasyczna:
-wychudzenie i biegunka-przy porazenie nerwow p.pok.
-smiert. 10-15%
-upadki od kilku tyg. do kilku miesiecy
-u kur na poczat. niesnosci objawy porazenne
-asymetryczny paraliz, przykurcze palcow, odwodzenie jednej konczyny, szpagat, porazenie szyi lub skrzydel
-spadek wagi, grzebien blednie, może być biegunka
-zmiany w oku-w jednym lub obu:
#teczowka-szara lub plamista
#zmiana ksztaltu zrenicy
#oko traci zdolnosc akomodacji
#slepota
-ascites-postawa pingwina
-obrzek nerek
-zaatakowanie n.vagus-dusznosc, porazenie wola
-paraliz przejsciowy:
-do 5 tyg. zycia
-8-12 dni po zakazeniu
-dotyczy 50% stada
-nagle porazenia nog i szyi
-p.nerwowa:
-kurczeta miedzy 12-20 tyg. zycia
-zaatakow. nerwow obwodowych
-trwa ok.,3 miesiace
-p.narzadowa:
-nowotworowa
-u kur na poczat, niesnosci
-u brojlerow:
-gl. 4-5 tyg, zycia
-utrata wagi, padniecia
-stado niewyrownane pod wzgl.wagowym
-porazenia szyi i konczyn
-gl. f. skorna choroby-w 2 polowie odchowu (skora bez pior wyglada jak gesia skorka,przekrwienie i zgrubienie skory, nowotworowo zmienione brodawki pior, bialaczka skory)
-u indykow:
-często tam, gdzie wczesbiej były trzymane kury
-w 6 tyg. zycia
-wychudzenie, osowienie, może być biegunka
-porazenia w 5-7 dniu, najperw jednej potem obu konczyn
-smiert, 50-80%
-zmiany nowotwor. w narz. wew.
AP:
-wielokrotne powiekszenie jajnika/jader
-charakter nowotworowy
-nowotw.-naciekowe obrzeki watroby, sledziony, nerek, zoladka grucz. lub guzy narz. miazszowych-pluca, jelita, trzustka, m. sercowego, jajnika, mm.szkieletowych, skory(barwa szara lub bialo-kremowa)
-zgrubienie sciany zoladka grucz.-na bl. sluz. rzadko liczne, glebokie owrzodzenia z ciemnoczerwono obwodka
-zmainy w nerwach kulszowych i splotu barkowego(zmaiana barwy na zolta, obrzek, zanik prazkowania, guzy nowot. wzdluz wlokien)
-atrofia torby F.
DIAGNOSTYKA ROZNICOWA
-bialaczka limf.
-gruzlica
-histomonadoza
-guzy nowotw. innego poch.
-niedobory witaminowe-B1, B2, E
-ND
-LPST
DIAGNOSTYKA
wirusologiczna
-zywe, chore kurczeta (z kom. nablonka nerek hodowle)-efekt cytopatyczny
-dozoltkowe zakazenie krwia ptakow 4-dniowych embrionow kurzych, pochodzacych od niosek nieszczepionych
-ok. 19-dnia inkubacji liczne biale ogniska na bl. kosmowkowej
metoda IF
immunodyfuzja w zelu agarowym
SN-zobojetnianie wirusa przez swoiste Ig
ELISA
PCR
BIALACZKI
-leukowirusy; ONCORNAVWIRUS typ C (retroviridae)
-b. limfoidalna
-b. erytroblastyczna
-mieloblastoza
-limfocytomatoza
-gl. kury,indyki,przepiorki japonskie
-najw.wrazliwosc do 3tyg.
-najw.zachorowalnosc 16-40tydz.
-u ptakow trwa 3-4tyg; w stadzie-rok
-rozprzestrzenienie zalezy od odpornosci Av, ich liczby w stadzie,które sa w okresie ciaglej wiremii,od wieku Av, zjadliwosci wirusa
-najczesciej zarazaja się piskleta, ale choroba pojawia się o wiele pozniej
-szybciej rozprzestrzenia się w pomieszczeniach zamknietych
-kury,które nie maja Ig (mimo ze sa zarazone)przez cale zycie mogą mieć wirus we krwii i przekazywac go do jaj;z kolei chore wytwarzaja Ig i przekazuja je do jaj, co w pewnym stopniu chroni potomstwo
-mogą być tez ptaki genet.oporne,które nigdy się nie zakaza,nie zachoruja i nie będą siewcami
-ujawnienie najcz. na poczatku niesnosci
-szczyt smiert. w 8-10 miesiac zycia
-każdy przypadek prowadzi do smierci
-gdy padna jedne, choruja drugie
-najniebezp. sa kury w okresie wiremii, tez ich jaja(droga pionowa) - znacznie czestsze zakazenie niż poziome
-chore i nosiciele wydalaja zarazek z kalem, przez j. dziobowa, nosowa i zakazaja sciolke, pasze., wode, sprzet
-zakazenia:
+ p.o
+ kropelkowo
+ uszkodzona skora (ektopasozyty-Dermanyssus gallinae)
-wirus może się rozprzestrzeniac przez zywe szczepionki produkowane na jajach pochodzacych od kur zakazonych
-zachorowaniu sprzyja intensywny chow wielkostadny!!!!!
OBJAWY:
-okres inkubacji 4-18 mcy. (gl. 14)
-bialaczka limfoidalna
75% wszytskich bialaczek
Av w dobrej kondycji nagle staja się mniej ruchliwe
grzebien blednie, wiednie lub siwieje
spadek apetytu, wychudzenie
pod koniec biegunka
szpik bialawy o zbitej konsystencji
napiete, twarde i powiekszone powloki brzuszne
watroba powiekszona do 800g
rozrost nerek
guzy w torebce F
piora traca polysk
ascites-pingwin
powiekszenie sledziony do 20g
-b. czerwonokrwinkowa (10% przypadkow)
nagle, przebieg b.ostry
p. naciekowa i p.chroniczna
może być otluszczenie, bladosc i zolte zabarwienie grzebienia i dzwonkow
silne powiekszenie watroby-czerwonomiedziana/czerwonowisniowa, miekka konsystencja
blade blony sluzowe, dziob i skoki
gwaltowny spadek m.c
silna niedokrwistosc, spadek erytrocytow do 1/3
krew slabo krzepnie!!! jest wodnista
jasnoczerwony szpik
anizocytoza , poikilocytza, polichromazja
-b. mieloidalna (ok. 6% przypadkow)
objawy podobne do w/w
powiekszona sledziona i watroba z szarym nakrapianiem
powiekszone szare nerki
bladorozowy, b. miekki szpik
wzrost leukocytow do 600tys/mm
krwinki wszystkich faz rozwojowych
AP:
lite, blyszczace, sloninowate na przekroju, guzy, jasnoszare lub kremowobiale, roznej wielkosci i ilosci lub wielokrotny obrzek naciekanych narzadow
gl. powiekszona jest watroba-może wypelniac cala j.brzuszna; sledziona i nerki
guzy nowotworowe w torbie F-patognomiczne od 2mm do kilku cm!!!
wyjatkowo zmiany w zoladku grucz.; rzadko w plucach, w krezce, gonadach, sercu
b. czerwonokrwinkowa-wybrocvzyny pod bl. surow., był. sluz. jelit, w miesniach;często krwotok wewn. i pekniecie watroby lub sledziony-mogą być zarzucone blony surowicze i tk.tluszczowa
w postaci anemicznej zanik narzadow miazszowych(zwlaszcza sledziony)
smiert. Do 15%
DIAGNOSTYKA:
Wirusologiczna:
izolacja wirusa
test RIF
test COFAL
histopatologiczna
-roznicowanie z ch. Mareka-analiza lokalizacji i czasu pojawienia się pewnych zmian
guzy bialaczkowe powstaja najwczesniej powyzej 16 tyg. zycia; szczyt zachorowan 24-40 tyg.
Ch. Mareka-nacieki limfocytarne w ukladzie nerw. obw. osr., skorze, zolk. grucz., najrzadziej w torbir F
guzy w torbie F-czeste w bialaczce, tutaj proces może się zaczynac dajac naciek limfoblastow i przerzuty do innych narzadow
w bialaczce brak zmian w brodawkach pior i nerwach obwodowych
DIAGNOSTYKA ROZNICOWA:
ch. Mareka
guzy nowotworowe innego pochodzenia
histomonadoza
gruzlica
syndrom tluszczowego zwyrodn. watroby
koligranulomatoza
chroniczna postac pulorozy
PROFILAKTYKA:
nie brac do chodowli kur pochodzacych z rodzin, w których zachorowalnosc ,wynosi powyzej 10%
nie prowadzic wspolnego legu jaj od kur zakazonych i zdrowych
oddzielny wychow mlodziezy
unikac szczepionek produkowanych na zarodkach jaj pochodzacych od kur zakazonych
higiena pomieszczen
ROZNICOWANIE Z CH. MAREKA:
mozg
nerwy obwodowe
toerba F u kur powyzej 18 tyg. zycia
skora z brodawkami pior (we wszystkich w/w nacieki nowotworowe;naciek zapalny lub zanik w torbie F; tj. ch. Mareka)
w bialaczce guzy nowotworowe w torbie F, ale brak zmian w nerwach i skorze
ZAKAZNE ZAPAL. OSKRZELI KUR (IB):
RNA wirus o roznej zjadliwosci, rodzaj KORONAVIRUS
nie aglotynuja erytrocytow
wirus znajduje się w wyplywie z gornych drog oddechowych, w kale
często powiklane, gl. Myc. gallisepticum i E.coli-utrudnia diagnoze;ta postac to CRD-zespol chorob drug oddechowych
szerzy się gl. droga kropelkowa; w dolnej czesci tchawicy i w oskrzelach u kurczat jest zapalenie; niektóre szczepy powoduja zapalenie nerek
u Av doroslych zmiany w ukladzie rozrodczym
Patogeneza i wystepowanie:
najb. wrazliwe ptaki do 30 dnia zycia
choruja tylko kury, ale w kazdym wieku (bardzo niebezp. dla niosek)
wirus bardzo zarazliwy, szybko się szerzy, droga pozioma
kurczeta - oslabienie, szukanie cieplych miejsc, objawy ze strony ukl. oddech. (dusznosc, charczenie, kaszel, wyplyw surowiczy z oczu i nosa, smierc z uduszenia), opuchniecie powiek, może być biegunka, zachamowanie wzrostu
dorosle:
u niosek po 10 tyg. po chorobie niesnosc podnosi się, ale nie dochodzi do normy, im wczesniejsze zakazenie tym wieksze uszkodzenia jajowodu, znoszenie jaj bez skorupy lub o zdeformowanej skorupie
kule zoltkowe czasem nie trafiaja do jajowodu i trafiaja do jamy brzusznej
w j. brzusznej mogą być zlogi bialka i twory przypominajace skorupe i to może prowadzic do zapalenia otrzewnej
czynniki usposabiajace (zle warunki zooh., brak higieny wylegu, inne zakazenia, zarobaczenie, kokcydioza, stres)
Objawy:
injkubacja 18h-6 dni
kurczeta (zbijanie się w grupy, wysiek z nosa, dusznosc, oslabienie,siedzenie na skokach lub stanie z wyciagnieta szyja, szeroko otwarty dziob,opuchniete powieki, kichanie, smierc z uduszenia)
mlode nioski (przebieg bardziej przewlwkly, objawy ze strony ukl. oddech. j/w; spadek nisnosci i wylegowosci, jaja niezdatne do legu-cienkie skorupy, splaszczone, z anomaliami w ostrym koncu)
AP:
duzo sluzu/ropnego wysiku w j. nosowej, zatokach podoczodolowych, tchawicy
w tchawicy i krtani- sluz lub sluzowo-wloknikowe masy, mogace zatkac swiatlo
krwotoczne zapalenie oskrzeli i tchawicy
powiklania (uwidocznienie i zgrubienie workow powietrznych-wloknik na nich, podobne zmiany w worku osierdziowym i torebce watroby)
zmieniony jajnik u niosek
kule zoltkowe male, przekrwione, pomarszczone
czynny jajnik sprzyja wpadaniu jaj do jamy brzusznej
zdeformowany jajowod, w macicy wloknik lub konglomeraty jajopodobne
DIAGNOSTYKA:
Wirusologiczne:
izolacja wirusa
zakazanie 8-10 dniowych embrionow wymazem, popluczynami lub rozcierem z tchawicy kur bedacych we wczesnym stadium choroby-zarodki zamieraja pod koniec legu(zmetnialy plyn owodniowo-omoczniowy, ogniska martwicze w watrobie i nerkach,curling effect, miekki kosciec, skrocone kontury)
met. If
SN
odczyn precypitacji w zelu agarowym
Histopatologiczna:
silnie zgrubiala bl. sluz. tchawicy w pierwszych 4-6 dniach choroby
nacieki limfocytarne pod niezmienionymi kom. nablonka
ROZPOZ. ROZNICOWE:
ILT, ND, mykoplazmoza, aspergiloza, niedobory wit. A
PROFILAKYTKA:
usuwanie nosicieli
izolacja stada wolnego
szczepionki: ateunowane lub inaktywowane; stada reprod. i towarowe-szczepionka zywa 1-4 razy + inaktywowana około 4 tyg. przed niesnoscia; szczepionki podaje się w wodzie do picia 3-5 i 8-12 tyg. zycia;brojlery-jednorazowo zywa szczepionka w 10-21 dzien zycia;musza być dobre warunki zooh.