Wykład X

Diagram przypadków użycia według metodyki Jacobsona (USE CASE)

System Biznesowy System Informatyczny

Ci klienci oczekują te obiekty też oczekują jakichś dóbr materialnych
od systemu jakichś

Klient 1 dóbr materialnych Obiekt Obiekt

Zewnętrzny Zewnętrzny

System

Biznesowy Klient 3

System Informatyczny

Klient 2

Obiekt

Zewnętrzny

Proces Biznesowy Proces Biznesowy

Proces biznesowy to zbiór działań wewnątrz firmy (rynku biznesowego) wykonywanych w celu dostarczenia klientowi konkretnej usługi lub produktu

Klient - osoba fizyczna, podmiot gospodarczy któremu firma dostarcza usługę

Przykłady:

SKLEP

Procesy biznesowe:

• sprzedaż sprzętu (dostarczenie klientowi jakiegoś produktu)

• zakup podzespołów (klient zamawia podzespoły)

• naprawa zepsutych urządzeń (polega na dostarczeniu klientowi dobrego, naprawionego sprzętu)

RESTAURACJA

Procesy biznesowe:

• serwowanie posiłków

• zakup produktów na posiłki

• organizacja przyjęć okolicznościowych

Klient jest w centrum zainteresowania naszego modelowania - Co system może zaoferować klientowi i co klient z tego ma. System oferuje klientowi procesy biznesowe

Proces biznesowy definiujemy niezależnie od struktury wewnętrznej naszego systemu.

Proces biznesowy odbywa się w pewnym przedziale czasu i działa według ściśle określonego scenariusza (ciąg czynności które trwają w czasie i nimi można dokonać opisu procesów biznesowych)

Każdy Proces biznesowy w czasie swojego działania angażuje zasoby dostępne firmie i te zasoby to praca ludzi, kapitał, środki materialne.

Proces Biznesowy - to specyficzne uporządkowanie działań(czynności) w czasie i przestrzeni z dobrze określonymi danymi oraz dobrze określonymi warunkami ( jasno zdefiniowane wejścia i wyjścia do/do procesu )

Przykład

RESTAURACJA

Wejście Wyjście

-złożenie zamówienia - kelner podaje posiłek

Każdy proces biznesowy obejmuje więcej komórek organizacyjnych funkcjonujących w danym systemie. Wiele działów firmy jest zaangażowanych aby obsłużyć dany proces biznesowy.

SKLEP KOMPUTEROWY

1 Dział Sprzedaży

Dział Księgowości

2

Magazyn

3

Montownia

Serwis

1 Proces biznesowy - sprzedaż zestawu komputerowego klientowi

2 Proces biznesowy - Zakup części komputerowych u dostawcy

3 Proces biznesowy - Naprawa zestawu komputerowego

Jaki jest cel modelowania procesu biznesowego przy zarządzaniu firmą? :

Procesy biznesowy tworzy się w 2 sytuacjach:

1. W sytuacji jak chcemy stworzyć nową firmę, nową strukturę firmy, nową filozofię funkcjonowania firmy - w ramach reorganizacji firmy ( BPR - Biznes Process Reenginering )

2. Poprawa funkcjonowania firmy bez wprowadzania radykalnych zmian ( BPI - Biznes Process Improvement )

System Biznesowy System informatyczny

Nazwa nazwa

systemu systemu

biznesowego informatycznego

(symbolizuje firmę)

AKTOR

(jego nazwa)

(np. klient)

(lub dostawca, gość)

jest to odpowiednim obiektu

zewnętrznego w projektowaniu

strukturalnym

Aktor to abstrakcyjny użytkownik systemu reprezentujący grupę rzeczywistych użytkowników występujących w tej samej roli wobec systemu.

Procesy biznesowe są modelowane jako przypadki u użycia. Elementy konstrukcyjne zwane przypadkami użycia są wykorzystywane w UML do konstruowania Procesów biznesowych.

Przypadek użycia jest i w systemie biznesowym i w systemie informatycznym

Przypadek użycia jest modelem procesu biznesowego

Przypadek użycia jest modelem elementu konstrukcyjnego wchodzącego do języka Uml.

Definicja Przypadku Użycia:

• ciąg interakcji między aktorem a systemem

• ciąg transakcji (niepodzielnych operacji wykorzystywanych wewnątrz systemu dostarczających aktorowi rezultaty o mierzalnej wartości

Nie ma przypadków użycia bez aktorów którym one służą (czyli coś dają aktorowi)

Nazwa

Przypadku

użycia

jeden aktor - wiele przypadków użycia

wiele aktorów - wiele przypadków użycia

zakup zestawu komputerowego

naprawa sprzętu

dwa typy powiązań pomiędzy przypadkami użycia stosowanymi w modelowaniu przypadków użycia.

1) Powiązanie <<include>>

• powiązanie to łączy dwa przypadki użycia z których jeden rozszerza funkcjonalność drugiego przypadku

przykład:

Drukowanie dokumentów

<<include>> <<include>>

Sprzedaż towaru zakup podzespołów

Te dwa przypadki użycia korzystają z innego przypadku użycia, strzałka pokazuje przypadek użycia który jest wykorzystywany przez inne przypadki użycia

2) Powiązanie <<extend>>

• łączy ono dwa przypadki użycia z których jeden może rozszerzać funkcjonalność drugiego

serwowanie posiłków

<<include>> <<extend>>

wypisanie rachunku

inny przykład

Archiwizacja wprowadzenie przetworzenie

Danych nowych danych danych

<<extend>> <<extend>> <<extend>>

Zarejestruj

Wyrejestruj

Aplikację

Przypadek użycia który modeluje proces biznesowy odpowiada procesowi przetwarzania danych (czyli funkcji systemowej) opisywanego strukturalnie

Powiązania

Strukturalne obiektowe

- funkcje systemowe - funkcje systemowe

- zadania systemu - zadania systemu

procesy przetwarzania danych procesy biznesowe - modelowanie za

pomocą przypadków użycia

DFD DIAGRAM USE CASE

Do modelowania wymagań funkcjonalnych w podejściu obiektowym wykorzystujemy przypadki użycia interakcji z aktorami ( diagram przypadków użycia = USE CASE DIAGRAM ). W modelowaniu przypadków użycia nie widać wewnętrznej struktury systemu czy to biznesowego czy informatycznego zatem model przypadków użycia nie wystarcza do pełnego opisu funkcjonowania czy to systemu biznesowego czy systemu informatycznego dlatego Jacobs w swojej metodyce wprowadził tzw. Model obiektów którym pokazał w jaki sposób realizowane są procesy biznesowe w systemie. Model obiektów według Jacobsona przedstawia wewnętrzną architekturę systemu biznesowego lub systemu informatycznego. Model obiektów Jacobsona nie wszedł do standardu UML.

Model Obiektów według Jacobsona

• obiekty

• powiązania

• komunikacja między obiektami

Obiekty:

• 
  
  
  obiekty interfejsu
  
  osoby, urządzenia wewnętrzne systemu biznesowego, które komunikują się z aktorem lub aktor z nimi w trakcie przypadku użycia (kasjer, pracownik informacji, kelner). Klient kontaktuje się bezpośrednio z interfejsem
  

• 
  obiekty sterujące
  
  aktywne elementy systemu które bezpośrednio nie komunikują się z aktorem ale wykonują inne ważne czynności niezbędne do realizacji procesu biznesowego modelowanego w przypadku użycia (np. magazynier, kucharz)
  

• obiekty encję
  
  bierne elementy systemu niezbędne do procesu biznesowego modelowanego przypadkiem użycia - to są produkty materialne 9rachunek, faktura, komponenty)

Powiązania:

Takie same elementy jak na diagramie związków encji.

Asocjacje : 1:1, 1:n, n:n

Mogą być jeszcze agregacje i uogólnienia

Komunikaty:

Wysyłanie komunikatów (wywołań operacji przypisanych do obiektów) w celu wykonania określonych zadań

Dwa rodzaje komunikatów

Efekt zdarzeń Właściwe (messages)

(wymuszone przez zdarzenie (wysyłanie wewnątrz systemu pomiędzy

zewnętrzne pochodzące obiektami bądź od systemu do aktorów

od aktorów)

przykład modelu obiektów

Przypadek użycia: zakup podzespołów u dostawcy

Dostawca zakup podzespołów

Inicjator: magazynier

Magazynier podzespoły

Dostawca informacja dostarczenie

O brakach w podzespołów przez zaopatrzeniowca

informacja od
magazynie

interfejsu o tym że dokument mówiący

są potrzebne jakieś podzespoły

a dostawca musi te o potwierdzeniu

podzespoły dostarczyć Dokument dostawy

Wystawia dokument

Zamówienie podzespołów

zaopatrzeniowiec zamówienie podzespołów

OOSE - metodyka projektowania systemów informatycznych ( Object oriented Software Engineering - część standardu UML )

Tutaj się definiuje pojęcie przypadku użycia oraz aktora

Przykład fragmentu modelu przypadków użycia dla opisu procesu biznesowego sprzedaż sprzętu realizowanego w systemie informatycznym zainstalowanym w systemie biznesowym sklep komputerowy

Skompletowanie sprzętu

SI <<include>>

Aktor Sprzedaż <<include>> wystawienie

Sprzętu gwarancji

<<extended>>

Nowy klient

Do ewidencji

Przejście między procesami biznesowymi opisywanymi w systemie biznesowym a procesami biznesowymi opisywanymi w systemie informatycznym

Przejście z systemu biznesowego na system informatyczny

(zasady przejść):

jeżeli jeden i drugi system modelujemy za pomocą przypadków użycia czym stają się obiekty interfejsu systemu biznesowego w systemie informatycznym?

1. Obiekty interfejsu systemu biznesowego
   najczęściej awansują na aktorów systemu informatycznego. W systemie biznesowym te obiekty interfejsu współpracowały z obiektami sterującymi, obecnie wspomaga je system informatyczny i z nimi komunikuje się w celu wykonania swego zadania

2. Obiekty sterujące systemu biznesowego
   mają wierne odpowiedniki w systemie jako obiekty sterujące systemu
   informatycznego lub jako wyspecjalizowane podsystemu.
   obiekty sterujące awansują na aktorów systemu i są wspomagane w wykonywaniu
   swoich zadań przez system
   
   ma miejsce wtedy gry system informatyczny całkowicie zastępuje lub częściowo pracę człowieka czyli w systemach sterowania, okresowe rozliczenia

3. Obiekty encje
   znajdują bezpośrednie odbicie w systemach informatycznych ( obiekty aplikacji ) części systemów reprezentujących elementy bierne ( bazy danych, dokumenty itp. )
   

Obiekty interfejsu dla systemów informatycznych:

• przyciski na ekranach interakcyjnych, okna dialogowe, ikony, paski przewijania

obiekty aplikacji:

• dane, rachunki, faktury, dane o produktach,

Obiekty sterujące:

• te elementy systemu które uczestniczą w realizacji funkcji systemowych ale są niewidoczne dla aktora

Zwykle aktorzy systemu biznesowego znajdują się poza zasięgiem modelu przypadków użycia systemu informatycznego

System

Biznesowy

BANK

Konto ( obiekt )

klienta ( encja )

Klient banku kasjer

W systemie informatycznym dla banku kasjer stał się aktorem

SI

Obsługa klienta

kasjer

klient

banku

(już nie

jest aktorem)

System biznesowy

kasjer

System informatyczny

bankomat

---