Metoda analizy wypadków przy pracy MALWA

Badanie i analizowanie wypadków przy pracy może przysparzać trudności. Jednak korzystając z odpowiednich narzędzia można znacznie ułatwić to zadanie. Przykładem takiego narzędzia może być polska metoda analizy wypadków MALWA. Przedstawione przez nas schematy z tej metody podpowiedzą, jak najskuteczniej ją wykorzystać w praktyce, czyli po prostu, jak zapobiegać wypadkom w miejscu pracy.

Metoda analizy MALWA jest bazą wiedzy dla systemu eksperckiego. Systemy eksperckie (doradcze) charakteryzują się specyficznym podejściem i filozofią. Starają się naśladować decyzje eksperta - człowieka w konkretnej wybranej dziedzinie i potrafią to robić w wielokrotnie powtarzalny oraz przyjazny dla użytkownika sposób.

Metoda MALWA jest algorytmem przystosowanym do programu komputerowego. Program taki został opracowany pod nazwą SAMAN (z ang. safety manager, czyli specjalista ds. bhp). Korzystanie z niego daje pełne możliwości posługiwania się tą metodą w praktyce.

Schemat metody analizy MALWA

Ogólny schemat metody analizy MALWA (rysunek 1) pokazuje drogę, jaką należy przejść od momentu zaistnienia zdarzenia do podjęcia działań powypadkowych. Poszczególne kroki to:

• opis zdarzenia, które spowodowało wypadek,

• opis zagrożenia (zagrożeń), które były przyczyną wypadku,

• opis obiektu, który uległ wypadkowi (człowiek lub rzecz),

• analiza ryzyka związanego z zagrożeniem i obiektem,

• opis stosowanych barier (zabezpieczeń fizycznych i proceduralnych),

• opis funkcji bezpieczeństwa (informacje, obsługa, kontrole, nadzór).

Działania po wypadku obejmują tu:

• ustosunkowanie się do wcześniej podejmowanych działań,

• ocenę akcji ratowniczej i udzielania pomocy,

• opiekę medyczną i naprawę uszkodzonych środków produkcji oraz sprzętu.

Rysunek 1. Ogólny schemat metody analizy MALWA

Każdy oznaczony prostokąt na rysunku 1 w metodzie rozbudowany jest o szczegóły podane poniżej. Prowadząc analizę, należy ustosunkować się do każdego pytania zadawanego przez system.

Drzewo logiczne w metodzie MALWA

Rysunek 2 przedstawia drzewo logiczne metody analizy MALWA, w którym:

1. Gałąź B służy do analizy barier (zabezpieczeń).

2. Gałąź F służy do analizy funkcji bhp - następnie szczegółowo analizowane są:

• informacja techniczna,

• obsługa eksploatacyjna,

• przeglądy i kontrole bhp,

• nadzór bezpośredni.

3. Gałąź P służy do analizy działań po wypadku (pierwszej pomocy, pomocy medycznej, ratownictwa, analizy działań zapobiegających następnym wypadkom).

Rysunek 2. Drzewo logiczne metody analizy MALWA

Gałąź funkcji bhp

W gałęzi funkcji bhp (rysunek 3) analizowane są:

• T - informacja techniczna (niezbędna wiedza techniczna dla bezpieczeństwa pracy i przekazanie tej wiedzy pracownikom - poszkodowanemu, w tym wiedza o zagrożeniach),

• E - obsługa eksploatacyjna (działania mające na celu utrzymanie maszyn, urządzeń, narzędzi itp. w stanie technicznym zapewniającym bezpieczną pracę - dotyczy to również ładu i porządku na stanowisku pracy),

• K - kontrole i przeglądy bhp (plan przeglądów z terminami, zakresem i osobami za nie odpowiedzialnymi, wraz z wnioskami i ich realizacją),

• N - szkolenie nadzoru, wykrywanie i usuwanie zagrożeń, informacje o stanie maszyn i urządzeń, eliminacja błędów nadzorowanych pracowników).

Gotowość produkcyjna i wsparcie wyższego kierownictwa traktowane są tu jako podstawowe przyczyny wypadku i nie są dalej analizowane.

Rysunek 3. Gałąź funkcji bhp

Analiza barier

Na grafie analizy barier (rysunek 4) przedstawione zostały sytuacje, w których:

• zaplanowano użycie bariery,

• barierę dostarczono,

• wystąpił błąd przy posługiwaniu się barierą - osłona zawiodła (np. osłona tarczy szlifierskiej nie zatrzymała odłamka z powodu złego zamocowania jej przez pracownika) - trzeba wtedy przejść do analizy błędów wykonania zadania,

• bariery nie dostarczono - nie było osłony - należy wtedy przejść do analizy ryzyka związanego z tym zagrożeniem,

• nie zaplanowano użycia osłony - również wtedy trzeba przejść do analizy ryzyka związanego z tym zagrożeniem.

Natomiast skróty oznaczają:

• RISK - przejście do analizy grafu ryzyka,

• BWZ - przejście do analizy błędów wykonania zadania.

Rysunek 4. Graf analizy barier

Gałąź analizy systemu informacji technicznej

W gałęzi analizy systemu informacji technicznej przedstawionej na rysunku 5 (T według rysunku 3) analizowane są następujące zagadnienia:

• posiadanie i przekazanie pracownikom wiedzy technicznej,

• monitorowanie zagrożeń (stała lub okresowa kontrola parametrów procesu technologicznego, stanu maszyn itp.),

• zbieranie i analiza danych o wszystkich odchyleniach od normy, zdarzeniach potencjalnie wypadkowych, ich rejestracja oraz podejmowanie działań zapobiegawczych,

• czy ustalono, jakie sytuacje wymagają powtórnej analizy ryzyka zawodowego (np. zmiany technologii, wprowadzanie nowych materiałów, zaistnienie zdarzenia potencjalnie wypadkowego),

• czy dokonywane są kontrole instytucji zewnętrznych, mające związek z bezpieczeństwem pracy (np. Państwowej Inspekcji Pracy, Państwowej Inspekcji Sanitarnej, Urzędu Dozoru Technicznego, Państwowej Straży Pożarnej).

Rysunek 5. Gałąź analizy systemu informacji technicznej

Z przedstawionych rysunków wynika, że w metodzie analizy MALWA bardzo dużą rolę odgrywają zabezpieczenia techniczne i proceduralne z prawidłową oceną ryzyka zawodowego.

Elementy oceniane w metodzie analizy MALWA

Elementami ocenianymi w metodzie analizy MALWA są:

• niedostateczna bariera (zabezpieczenie) przed skutkami szkodliwej energii (potencjalnej, kinetycznej, czynnikiem szkodliwym dla zdrowia itp.),

• brak kontroli warunków pracy,

• nieprawidłowa ocena zagrożeń i ryzyka zawodowego,

• niedostateczna wiedza pracowników nadzoru,

• brak przepływu informacji i szkoleń,

• nieprawidłowy stan techniczny maszyn i innych urządzeń technicznych.

Jednak odpowiedzialność za nieprawidłowości w tych dziedzinach ponosi pracodawca (kierownictwo firmy i nadzór). Błąd popełniony przez pracownika przechodzi po prostu na odpowiedzialność kierownictwa.

---