Choroby centralnego układu nerwowego Wśród bardzo wielu objawów wskazujących na niezbyt dobry stan układu nerwowego są: - utrata czucia - słabość lub trudności w poruszaniu się - urata mowy - problemy z widzeniem - dezorientacja - zawroty głowy - omdlenia 2 główne grupy chorób: - choroby infekcyjne - niedostateczne ukrwienie - schorzenia Przerwa w dopływie krwi trwająca dłużej niż kilka minut komórki nerwowe zaczynają ginąć. W przypadku mózgu występuje dodatkowy problem, jest zamknięty, jeżeli uszkodzeniu ulegnie naczynie krwionośne wewnętrzne czaszki może nastąpić krwotok powodujący zwiększenie ucisku na mózg. Najczęściej występuje udar mózgu powstaje na skutek przerwania krwioobiegu niektórych części mózgu w wyniku czego komórki nerwowe są pozbawione składników niezbędnych do życia. Tętnica doprowadzająca krew do mózgu i może zostać zatamowana przez zakrzep, którego przyczyną bywa miażdżyca naczyń, polegająca na odkładaniu się złogów tłuszczu na wewnętrznych stronach części naczyń. Przyczyną niedokrwienia może być się w kubkach smakowych, najwięcej kubków smakowych znajduje się w błonie śluzowej języka, mniej na podniebieniu (3 tyś. kubków smakowych) Wyróżniamy 4 rodzaje smaków: - słodkie - słone - kwaśny - gorzki Substancje słodkie odczuwa się na końcu języka. Kwaśne wzdłuż języka. Słone z przodu, a gorzkie w tylnej części języka. Nieskończona ilość smaku potraw jest efektem mieszaniny 4 podstawowych smaków a także efektem wrażeni węchowych, dotykowych, wzrokowych, termicznych. Narząd wzroku- składa się z oka i narządów dodatkowych, które stanowią aparat ruchowy gałki ocznej oraz urządzenie ochronne i narząd łzowy. Gałka oczna ma kształt zbliżony do nieznacznie spłaszczonej kuli której średnica pozioma 24mm, a pionowa 23,5mm. Ściana gałki ocznej składa się z 3 warstw: - błony włóknistej - błony naczyniowej - błony wewnętrznej Błona włóknista- składa się z części przedniej rogowej tylnej twardówki. Błona naczyniowa-

krwi lub kawałek tkanki z innej części organizmu jak serce lub płuca przepłynie z krwioobiegiem do mózgu i utkwić w naczyniach. Inną przyczyną udaru może być krwotok wewnątrz mózgowy określamy krwawieniem z uszkodzonego naczynia w obrębie mózgu. W zależności od lokalizacji uszkodzenia będą występowały takie objawy jak: - paraliż lub zanik czucia w pewnych częściach ciała - osłabienie - dezorientacja - zawroty głowy, a nawet omdlenia. Paraliż lub zanik czucia najczęściej występuje po jednej stronie ciała, ponieważ najczęściej uszkodzona zostaje jedna połowa mózgu. LEWA - odpowiedzialna za logiczne myślenie i świadomość (uszkodzenia po prawej stronie ciała) PRAWA - za postrzeganie kształtów i uczucia (uszkodzenia po lewej stronie ciała) Grupa ryzyka: - ludzie o nadciśnieniu - palący papierosy - cukrzyca - wysoki poziom cholesterolu - choroby serca - wiek powyżej 65lat - genetyczne uwarunkowania. Tętniak - między czaszką a mózgiem utworzona głównie z naczyń krwionośnych obejmuje ważne części w postaci naczyniówki, ciałka rzęskowego i tęczówki. Błona wewnętrzna- stanowi warstwę światłoczułą - siatkówkę. Tworzenie się obrazu na siatkówce - promienie światła biegnące równolegle i badające na wypukłą soczewkę ulegają załamaniu i spotykają się poza soczewką w tzw. ognisku głównym, odległość ogniska od soczewki nazywamy ogniskową która leży na osi głównej przychodzącej przez środek krzywizn soczewki nazywamy ogniskową która leży na osi głównej przechodzącej przez środek krzywizny soczewki. Siła załamująca soczewki jest wyrażana w dioptriach. Obraz powstały na siatkówce jest rzeczywisty, pomniejszony, obrócony. W oku krótkowzrocznym następuje zbyt silne załamanie promieni, które przecinają się przed siatkówką i obraz traci ostrość. Natomiast u niektórych osób gałka oczna jest krótsza niż normalnie lub promienie światła załamywane są przez układ optyczny oka i przecinają się za siatkówką dając obraz nieostry i taką wadę nazywamy dalekowzrocznością. Przy krótkowzroczności- soczewki rozpraszają. Przy dalekowzroczności- soczewki skupiają. Astygmatyzm- spowodowany nieprawidłową krzywizną

też zator kiedy zakrzep znajdują się 3 warstwy błon czyli opon mózgowych, które zapewniają ochronną tkanką mózgu, jeżeli naczynie krwionośne w błonie pęknie pojawia się obrzęk, który wywiera nacisk na mózg i utrudnia krążenie krwi, przyczyną pęknięcia naczynia opociowego może być tętniak, albo uderzenie w czaszkę, obrzęk wywołuje bolesność, ponieważ w oponach a nie w mózgu znajdują się nerwy wrażliwe na czucie i ból. Drugi rodzaj schorzeń mózgu i układu nerwowego wywołany jest przez INFEKCE. BAKTERIE czy wirusy atakują układ nerwowy. W zapaleniu opon mózgowych warstwy otaczające mózg obejmują infekcje i powstaje obrzęk. Zarazki dostają się do krwioobiegu przez płuca, albo czaszkę przez uszy, zatoki, rany głowy. Do objawów należą: nudności, wymioty, gorączka, ból głowy, sztywność karku, światłowstręt, senność, czasami utrata przytomności. Wirusowe zapalenie opon mózgowych może się cofnąć i nie pozostawiać zmian, natomiast bakteryjne może powodować nawet śmierć. Obrzęk i infekcja trwale uszkadzają mózg i prowadzą do utraty zdolności umysłowych, głuchotę lub ślepotę zwłaszcza u ludzi starszych lub bardzo młodych. Guzy mózgu i rozrost guzów mózgu utrudnia przepływ krwi czyli zmniejsza ukrwienie co powoduje ucisk na komórki nerwowe może rogówki, obraz tworzy się na siatkówce nie ostry, linie pionowe mogą być widoczne dobrze, a poziome mniej, może też być na odwrót. Widzenie barwy czyli daltonizm, czyli ślepota na barwy, jest związana z defektem chromosomu X, nie odróżnia się barwy zielonej od czerwonej. Zmysł słuchu- mieści się w uchu czyli w kości skroniowej, jest przystosowany so odbierania fal dźwiękowych. Ucho składa się z 3 części: - ucho zewnętrzne - ucho środkowe - ucho wewnętrzne Do ucha zewnętrznego należy małżowina uszna i przewód słuchowy zewnętrzny. Granica pomiędzy uchem zewnętrznym a środkowym to błona bębenkowa. W uchu środkowym znajdują się jama bębenkowa, kowadełko, strzemiączko. Ucho wewnętrzne składa się z błędnika kostnego wypełnionego płynem i zawieszonego w nim błędnika błoniastego. W błędniku możemy wyróżnić przedsionek, 3 kanały półkoliste i ślimak. Przedsionek i kanał półkolisty należą do zmysłu równowagi.

być przyczyną bólów głowy, nudności, kłopotów ze zdrowiem. Guzy rdzenia kręgowego wywołuje bóle pleców i mogą upośledzić pracę kończyn, jelit, pęcherza moczowego. Większość usuwa się chirurgicznie, potem radioterapia czy leczenie farmakologiczne. Choroba Parkinsona - jest to chroniczne schorzenie postępujące, zniszczeniu ulegają komórki nerwowe w częściach ośrodka motorycznego mózgu, czyli obszar który jest wyspecjalizowany w kontrolowaniu ruchu te komórki zwykle produkują związek chemiczny dopaminę. Objawy polegają na niekontrolowanym drżeniu lub powtarzających się ruchach niektórych części ciała oraz zwiększających się trudnościach w chodzeniu i mówieniu. Atakuje ludzi powyżej 75 roku życia, nieuleczalna. Pląsawica Huntingtona - choroba dziedziczna mózgu, której objawem są niekontrolowane ruchy ciała lub zmiany osobowości pacjenta. Narządy zmysłów Informacje ze środowiska zewnętrznego docierają do poszczególnych ośrodków układu nerwowego za pomocą narządów zmysłu. Może wyróżnić 6 narządów zmysłów: 1 Zmysł węchu (powonienia) 2 Smaku 3 Wzroku

4 Słuchu 5 Równowagi 6 Dotyku Każdy z narządów zmysłu ma charakterystyczne pory, które są wrażliwe wyłącznie na określony typ bodźców. Światło pobudza czopki i pręciki w oku. Fala dźwiękowa jest odbierana przez ucho wewnętrzne. Substancje chemiczne pobudzają receptory węchu i smaku. Receptory węchu znajdują się w górnej części jamy nosowej w błonie śluzowej której powierzchnia wynosi ok. 5m2 w okolicy węchowej występuje 10 - 20 mln komórek receptorowych będących komórkami nerwowymi. Rozszerzona część komórki na krótkie, cienkie rzęski wypustki tych komórek przechodzą w opuszka węchowe i tą drogą impulsy są przesyłane do ośrodków węchowych w mózgu. 2-4 tysięcy zapachów rozróżniamy. Istnieją różne podziały zapachów: - eteryczne - aromatyczne i żywiczne - wonne i balsamiczne - cząstkowe - spalenizny - ambrozyjne - kozłowe - kał i gnijące mięso Narząd smaku - receptory smaku znajdują

---