ANKIETOWANIE UCZNIÓW, RODZICÓW I NAUCZYCIELI

Przez ankietowanie uzyskujemy ważne, wręcz niezbędne w

pracy nauczyciela informacje, których w żaden inny sposób pozyskać

nie można.

Jeśli w szkole będziemy dokonywać tego systematycznie, to

ankietowanie stałoby się jedną z technik monitoringu szkolnego.

Nie należy też przesadzać z częstotliwością ankietowania. Warto

ankietować wtedy, gdy chcemy podsumować jakieś efekty pracy

albo wtedy, gdy chcemy od uczniów dowiedzieć się czegoś ważne-

go.

Ankietowanie uczniów w naszej szkole pojawia się coraz

częściej. Uczniowie wypowiadają się chętnie, ponieważ nie ma

żadnych ocen za wypełnienie ankiety. Pełna anonimowość spra-

wia, że mają odwagę mówić prawdę.

Bardzo istotną korzyścią z ankietowania uczniów jest budo-

wanie poczucia ich ważności w szkole. Inne korzyści to: możli-

wość uzyskania informacji bez potrzeby ciągłego pytania wprost,

zdobyte informacja nie jest ''zafałszowana'' stresem, wyniki ankiet

mogą skłonić do autorefleksji i pobudzi do samokształcenia.

Śmiało mogę powiedzieć, że ankietowanie przynosi ogromne

korzyści w relacjach między nauczycielami a uczniami i rodzicami.

Podstawę merytoryczną mojej pracy stanowią wyniki badań

ankietowych skierowanych do rodziców, uczniów i nauczycieli. Ankiety zostały przeprowadzone w czerwcu 2001 roku w Gimnazjum nr 3 w Żarach i dotyczyły powszechnie uznawanych wartości. Pomysł opracowania ankiety, jakie wartości cenią sobie gimnazjaliści naszej szkoły, zrodził się z konieczności opracowania oryginalnego programu wychowawczego. Aby program wychowawczy mógł spełnić oczekiwania całej społeczności szkolnej, należało zebrać potrzeby w zakresie wychowania nie tylko rodziców, ale także uczniów i nauczycieli.

WYNIKI ANKIETY SKIEROWANEJ DO UCZNIÓW

Ankietę uzyskano od 210 uczniów. Byli to uczniowie klas pier-

wszych i drugich. Należało zaznaczyć te wartości, które uważają za ważne. Oto wyniki:

1. Miłość 100%

2. Przyjaźń 100%

3. Uczenie się 98,4%

4. Mądrość 98,2%

5. Uczciwość 88,4%

6. Szczęście 88,3%

7. Wolność 88,2%

8. Sukces 88,2%

9. Bogactwo 88,1%

10. Uznanie 78,4%

11. Zaufanie 71,3%

12. Szczerość 58,2%

13. Dbałość

o środowisko 57,3%

14. Wytrwałość 53,2%

15. Skuteczność 52,1%

WYNIKI ANKIETY SKIEROWANEJ DO NAUCZYCIELI

Ankietę uzyskano od 24 nauczycieli naszego gimnazjum. Jakie wartości wybrali? Pytanie brzmiało: Do jakich wartości pragniesz

przybliżyć swoich uczniów? Oto wyniki:

1. Odpowiedzialność 98,2%

2. Uczciwość 95,1%

3. Kreatywność 93,3%

4. Sukces 91,4%

5. Miłość 90,1%

6. Mądrość 85,9%

7. Szczęście 84,3%

Przez odpowiedzialność rozumiano: rzetelność, sumienność, prawdomówność, konsekwencja w działaniu, umiejętność podejmo-

wania decyzji.

Uczciwość to: kierowanie się w życiu ogólnie przyjętymi zasa-

dami, postępowanie zgodne z sumieniem.

Kreatywność to: aktywność, nowatorstwo, umiejętność radzenia

sobie z problemami, umiejętność wykorzystania zdobytej wiedzy.

Za sukces uważają: dojście do wyznaczonego celu uczciwą drogą, przezwyciężanie własnych słabości.

Miłość to: lojalność, zaufanie, szacunek, akceptacja, poczucie

bezpieczeństwa.

Mądrość to: ciągły rozwój, dzielenie się doświadczeniami, chęć

zdobywania wiedzy i umiejętności, akceptowanie siebie i świata.

Szczęście to: radość życia, nauka, rozwijanie zainteresowań,

wiara w siebie, zrozumienie.

Kolejne pytanie brzmiało: Czego potrzebujesz w zakresie wychowania w Twojej szkole? Oto wyniki:

1. Regularnej współpracy wszystkich

nauczycieli z wychowawcami 98,1%

2. Systematycznych spotkań nauczycieli,

rodziców, dzieci z pedagogiem, psycholo-

giem 98%

3. Fachowej literatury w zakresie problemów

wychowawaczych 85%

4. Atmosfery opartej na życzliwości i

zaufaniu 82%

Trzecie pytanie dotyczyło konkretnych działań, jakie powinny

pojawić się w szkole. Oto wyniki:

1. Włączanie rodziców, uczniów do konstruowania szkolnego planu

wychowawczego 98,2%

2. Prowadzenie zajęć terapeutycznych dla rodziców i uczniów z

problemami 97,4%

3. Aranżowanie sytuacji, w których uczniowie wykażą się odpowie-

dzialnością, kreatywnością, samodzielnością 97,1%

4. Organizowanie rad szkoleniowych, kursów, innych form

doskonalenia 91,2%

5. Zachęcanie młodzieży do korzystania z zajęć pozalekcyjnych 78,1%

6. Prowadzenie lekcji metodami aktywnymi 61,2%

WYNIKI ANKIETY SKIEROWANEJ DO RODZICÓW

W zakresie wychowania rodzice oczekują od szkoły:

1. Oddziaływania własnym przykładem 99,2%

2. Poczucia bezpieczeństwa dzieci 99,1%

3. Profilaktyki uzależnień 81,2%

4. Bogatej oferty zajęć pozalekcyjnych 81,1%

5. Indywidualnego podejścia do ucznia 71,3%

6. Wychowania w tolerancji 61,1%

7. Edukacji seksualnej 54,3%

Oczekuję następujących działań:

1. Wycieczek (integracyjnych, edukacyjnych) 91,2%

2. Wyjść na imprezy kulturalne (teatr, kino,

koncert) 90,1%

3. Wymiany młodzieży z różnych krajów 71%

4. Stałego poradnictwa psychologicznego 61,2%

5. Częstego kontaktu z dyrektorem szkoły 48,3%

PODSUMOWANIE I WNIOSKI KOŃCOWE

'' Wychowanie jest to proces towarzyszenia danej osobie w przybliżaniu się jej

do wartości, w poddaniu się jej właściwym, niezbędnym doświadczeniom i ta-

kiemu organizowaniu tych doświadczeń, by nadawały znaczenia działaniom

życiowym'' (wg R.L Pounds i R.L Garretson)

Przedstawiony w niniejszej pracy materiał empiryczny daje obraz oczekiwań uczniów, nauczycieli i rodziców wobec szkoły

w momencie szczególnym, drugim roku reformy oświaty w Polsce.

Reprezentowane w poprzednich rozdziałach wyniki badań stały się

podstawą do sformułowania wniosków. Obraz oczekiwań klientów

szkoły powinien stać się pomocą w przeprowadzeniu zmian w szkole

i stworzeniu takiego programu wychowawczego, aby miał charakter

niepowtarzalny.

Po pierwsze powinien on być tworzony wspólnie i oparty na

wartościach. Jak wybrać te najistotniejsze, jak wyłonić z nich kilka

najważniejszych pojęć? Przyjrzyjmy się wynikom ankiet. Badania,

które przeprowadziłam, pokazały wyraźnie, że zarówno uczniowie,

jak i nauczyciele myślą podobnie. Uczniowie za najważniejsze uwa-

żają następujące wartości: miłość, przyjaźń, uczenie się, mądrość,

szczęście, uczciwość, wolność, sukces, bogactwo. Miłość i przyjaźń

ceni 100% ankietowanych uczniów. Jak widać, wyniki okazały się

rewelacyjne.

Nauczyciele wskazują w pierwszej kolejności na odpowiedzia-

lność, uczciwość, kreatywność. Na końcu miłość, mądrość i szczęście.

Pozwala to na bardzo jasne wyodrębnienie tych wartości, wokół których będziemy budować szkolny program wychowawczy. Będą to:

miłość i przyjaźń, uczciwość, kreatywność, sukces, odpowiedzialność.

Wszyscy, niezależnie od tego, jaki mają status społeczny i co ro-

bią, pragną miłości, szczęścia, uczciwości i sukcesu. Różnice, jakie

się obserwuje, polegają na stopniu urzeczywistnienia tych wartości

w życiu. Bardzo często okazuje się, że droga realizacji pożądanej i

cenionej wartości jest mylna. Problem polega na tym, że deklarując

ważność pewnych wartości, uczniowie żyją obok nich lub wbrew

nim. Niekiedy są zagubieni, nie potrafią określić, co ma dla nich zna-

czenie, na czym polega wartość, którą chcieliby realizować w życiu.

W tej wędrówce ku wartościom musimy sobie towarzyszyć,

wspierać się. Nauczyciel musi mieć świadomość swojej roli w proce-

się rozwoju swoich wychowanków. Jego rola jest odpowiedzialna i

szalenie ważna. Nauczyciel musi przede wszystkim prezentować

taką postawę, która będzie stanowiła autorytet.

Sumując, jeszcze raz pragnę podkreślić, że wartościom podpo-

rządkowywać powinniśmy nasze działania w szkole. To one wyzna-

czają określone wybory. Wcześniej wybrane i ustalone wartości

implikują charakter i styl pracy szkoły określając tym samym jej

tożsamość. Należy pamiętać, że muszą zostać podjęte działania,

które realizować będą wyznawane przez społeczność szkolną warto-

ści. Nauczyciele, uczniowie i rodzice powinni powiedzieć, jak wyzna-

wane wartości przekładają się na konkretne zachowania. Kolejny etap

pracy to określenie zadań szkoły, treści i celów szczegółowych.

Rola nauczyciela w kształtowaniu młodego człowieka jest ogro-

mna. Czego wobec tego oczekują oni od szkoły? Ankietowani nauczy-

ciele zgodnie twierdzą, że niezbędna jest regularna współpraca wszy-

stkich nauczycieli z wychowawcą, systematyczne spotkania z pedago-

giem i psychologiem. Te prośby należy potraktować bardzo poważnie.

Czasami nauczyciel jest bezradny wobec narastających problemów z

dorastającą młodzieżą. Bywa, że należy swoich wychowanków oto-

czyć fachową opieką psychologa i pedagoga. Wskazane będą częstsze

spotkania rodziców z nauczycielami, pedagogiem i psychologiem.

Okazuje się, że nauczyciele chętnie sięgają po fachową literatu-

rę. Należy zatem wzbogacić bibliotekę szkolną. Ponadto nauczyciele

zwracają uwagę na atmosferę panującą w szkole. Szalenie ważne jest,

aby panowało zaufanie, życzliwość, zrozumienie. Należy zadbać o

integrację zespołu, organizować rady wyjazdowe, nagradzać każdy sukces nauczyciela.

Jakie działania powinny pojawić się w szkole. Przede wszystkim

program wychowawczy powinien być konstruowany przy udziale ro-

dziców i uczniów. Tego chce aż 98,2% nauczycieli.

Po drugie należy stworzyć świetlicę, w której będą systematy-

cznie odbywać się zajęcia terapeutyczne dla uczniów i rodziców.

Po trzecie nauczyciele pragną w większym stopniu kształtować

umiejętności samodzielnego podejmowania decyzji. Należy zatem

tak organizować sytuacje, aby uczniowie poznali różne metody po-

dejmowania decyzji, poznawali różne typy problemów, stawiali hipo-

tezy, formułowali argumenty, naradzali się w sprawie wyboru metod postępowania, planowali własne cele dotyczące zainteresowań, nauki.

Jakie będą efekty tych działań? Na pewno zwiększy się ich aktywność

i pomysłowość, będą odważniej prezentować efekty swojej pracy,

będą potrafili przewidywać i wyjaśniać skutki podjętej decyzji.

To szkoła, aby wychowywać, musi zapewnić uczniom bogatą

ofertę zajęć pozalekcyjnych. Należy zadbać o prawidłowe, ciekawe

funkcjonowanie kół przedmiotowych, artystycznych i sportowych.

Nie można mówić o dobrze funkcjonującej placówce, jeżeli

nie będzie atmosfery życzliwości między rodzicami a gronem pe-

dagogicznym. To oni powinni stać się najlepszymi sojusznikami

zmian w szkole. Świadome wychowanie w domu oparte na warto-

ściach jest gwarancją, że w taki sam sposób zacznie postępować

dziecko w szkole.

Czego oczekują rodzice od szkoły w zakresie wychowania?

Na pierwszym miejscu jest oddziaływanie własnym przykładem

oraz poczucie bezpieczeństwa dzieci. Bezpieczeństwo to nie tylko

sprawa agresji czy uzależnień, ale również bezpieczeństwo psychi-

czne. Rodzice oczekują od nowych nauczycieli w gimnazjum dużo

zrozumienia, życzliwości, ciepła i cierpliwości. Powinna to być

osoba mająca solidne merytoryczne przygotowanie, dobry dydaktyk,

umiejący w atrakcyjny sposób pokazać dzieciom rzeczywistość, pra-

wdziwy wychowawca, czyli osoba potrafiąca rozwiązać problemy dziecka, będąca jego autorytetem. Oczekiwania rodziców są ogromne.

Należy je potraktować poważnie, ponieważ są ważnymi klientami szkoły. Jakich działań oczekują? Przede wszsytkim nie chcą być wzywani tylko po to, aby usłyszeć, jakie problemy stwarza ich dziecko. Trzeba zadbać o fachowe poradnictwo, atrakcyjne spędzanie wolnego czasu: wycieczki, wyjścia do kina, teatru, a także o prowadzenie mądrej profilaktyki uzależnień. Ważnym zadaniem dla dyrektora jest umiejętność pozyskiwania rodziców. Częste, życzliwe rozmowy sprawią, że poczują się współodpowiedzialni za szkołę i jej społeczność.

Praca nad programem wychowawczym jest jednym z trudniej-

szych zadań szkoły. Jednak proces tworzenia programu, dyskutowa-

nie o wartościach, współpraca z rodzicami, sprawia, że praca nauczy-

cieli, rodziców i uczniów przyniesie im wszystkim ogromną satysfa-

kcję.

Dobry program wychowawczy to klucz do podnoszenia jakości

funkcjonowania samej szkoły.

Opracowała:

mgr Ewa Ryczek

---