Problematyka ładu społeczno-ekonomicznego w posoborowym nauczaniu Kościoła.
Wkład soborowej konstytucji Gaudium et spes w kształtowanie sprawiedliwych struktur społeczno-ekonomicznych.
SOBÓT WATYKAŃSKI II , KONSTYTUCJA DUSZPASTERSKA O KOŚCIELE
W ŚWIECIE WSPÓŁCZESNYM (GAUDIUM ET SPES) 7.XII.1965 r.
SOBÓT WATYKAŃSKI II (11.X.1962 - 8.XII.1965) obradował w XX w., który często był widownią tragicznych wojen i innych konfliktów. Na wiele sposobów deptano godność osoby ludzkiej. Ojcowie soborowi uważali, że koniecznie należy zająć stanowisko w tej sprawie. Właśnie konstytucja Gaudium et spes rozpoczyna się od refleksji nad godnością osoby ludzkiej. Wszystko ma być podporządkowane osobie ludzkiej i jej dobru (KDK 23-27). To człowiek powinien być podmiotem wszelkich działań politycznych, gospodarczych i społecznych, które muszą służyć wzrostowi jego szeroko rozumianej doskonałości.. Przez Gaudium et spes Kościół chce przedstawić całą swoją miłość wobec świata i ludzkości. Mamy, więc przypomnienie i warności i godności osoby ludzkiej, np. w aspekcie zagadnień związanych z małżeństwem, rodziną, pracą i wynagrodzeniem, bezrobociem, kulturą, dostępem do wykształcenia. Przypomnienie o konieczności zaangażowania się w to wszystko, co dzieje się w świecie.* (VAT. II, s.511-524)
Ojcowie soboru dają odpowiedź na pytanie dotyczące miejsca Kościoła w świecie oraz o sposobie zaangażowania w sprawy tego świata (Leśniak).
Konstytucja podkreśla podstawową równość wszystkich i stwierdza, że „ubolewać należy nad tym, że podstawowe prawa osoby nie wszędzie są zagwarantowane” (KDK 29). Zawiera ona katalog praw osoby (KDK 26), który jest zbieżny z katalogiem podanym w encyklice „Pacem in terris Jana XXIII, (np. prawo do ochrony życia prywatnego, wolności, rozwoju kultury, postępu, pracy, wypoczynku, własności, korzystania z dóbr materialnych, do wolności religijnej - Deklaracja o wolności religijnej).
„Znaki czasu” (Słownik 200-201), znaki współczesnego świata są wołaniem o dialog i pomoc, potrzeba, więc teologii znaków czasu: odczytywania i odpowiedzi.
W KDK znajdujemy odpowiedź na pytania: jak być katolikiem, chrześcijaninem obecnie? Jakie jest ewangeliczne widzenie człowieka i co współcześnie Kościół ma do zaproponowania człowiekowi?
Sobór nadaje dokumentowi Gaudium et spes rangę konstytucji, czyli nauczania zasadniczego, obowiązującego wszystkich członków Kościoła, chce pomóc całemu Kościołowi w wypełnianiu jego powołania i tym samym dojścia do wiecznego celu.
Konstytucja jest zarządzeniem dotyczącym konkretnej sprawy z dziedziny wiary, czy porządku społecznego.
KDK składa się z dwóch zasadniczych części: 1. „Kościół a powołanie człowieka” (11-45),
2.”Ważniejsze problemy”* (46-90).
1. Jakie podstawowe prawdy Kościół głosi o człowieku?
(12) Człowiek jest w centrum stworzenia
Godność osoby wypływa z podobieństwa do Boga, Stwórcy
Człowiek jest panem - panuje nad stworzeniem, rządzi nim
2. Następstwa grzechu pierworodnego
(13) Nieposłuszeństwo Bogu - nadużycie wolności
Skutki: skłonność do zła, odsunięcie się od Boga - od zbawienia
Izolacja społeczna, alienacja = zazdrość , zawiść, ubóstwo duchowe, egoizm,
brak zaufania
3. Kim jest człowiek w odniesieniu do świata materialnego?
(14-15) Człowiek jest istotą cielesno-duchową
Jest zobowiązany do szacunku dla ciała
do rozwoju intelektualnego (panuje nad światem) = odkrycia
naukowe, osiągnięcia techniki
Jest zobowiązany do uwielbienia Boga za dzieło stworzenia, zauważenia i szanowania piękna: świata i drugiego człowieka
4. Czym jest sumienie?
(16-18) 16 - „Sumienie jest najtajniejszym ośrodkiem i sanktuarium człowieka, gdzie przebywa on sam z Bogiem, którego głos w jego wnętrzu rozbrzmiewa.”
- Jest sądem rozumu, dzięki któremu człowiek rozpoznaje jakąś czynność, którą zamierza wykonać lub, której dokonał.
- Jest głosem wewnętrznym, nawołującym do czynienia dobra i unikania zła.
- Jest wpisanym prawem Bożym, traktującym o godności człowieka.
- Poprzez prawe sumienie chrześcijanie łączą się z innymi
- Sumienie daje wolność, (którą Bóg dał człowiekowi) = wolny wybór, poprzez grzech - popada w niewolę.
5. Źródła ateizmu
(19-22) Człowiek jest istotą religijną
Ateizm - przekonanie, że nie ma Boga. Doświadczenie: nie ma Boga.
Człowiek jest Bogiem - afirmacja człowieka (Mark, Engels, Nietsche)
Źródła - człowiek jest wolny poprzez wolność wynikającą z ujarzmienia (dostosowanie) ekonomii, społeczeństwa. Pozyskanie władzy poprzez czysto ludzkie działania. Negowanie Boga, który ogranicza wolność człowieka.
6. Do czego zobowiązuje człowieka jego godność?
(23-27) Do tworzenia rodziny ludzkiej
Wpływ na rozwój społeczeństwa
Udziału w życiu publicznym
Budowania dobra wspólnego
Zapewnienia innym godnych warunków życia
Budowania poczucia sprawiedliwości i miłości
Do pomocy, miłości bliźniego
Obrony życia: np. sprzeciw wobec przemocy, tortur (27)
7. Co zatruwa, niszczy życie społeczne?
(28-30) Ignorancja względem płci, koloru skóry, religii
Nieprzestrzeganie praw człowieka,
Brak sprawiedliwości społecznej
Nierówność gospodarcza i społeczna, zniewolenie społeczne
Puste hasła możnych
Brak poszanowania prawa: podatki, oszczerstwa
8. Na czym polega odpowiedzialność za życie społeczne?
(31-32) Kierowanie się prawym sumieniem
- wykształcenie młodych: intelektualne i moralne
- integracja społeczeństwa (bogaci+ biedni)
- uświadamiane konieczności działania na rzecz innych
- kierowanie się zasadą solidarności.