Zakażenia szpitalne
- są to choroby rozwijające się w czasie pobytu pacjenta w szpitalu. Takie zakażenie nastąpiło w szpitalu, a ujawniło się jeszcze w czasie hospitalizacji pacjenta lub już po opuszczeniu szpitala.
Podział:
egzogenne - drobnoustrój pochodzi od personelu, od innego pacjenta...
endogenne - drobnoustrój z własnej mikroflory pacjenta
Źródła zakażeń:
inni pacjenci
personel
przedmioty: pościel, sprzęt, aparatura, leki, pożywienie...
Drogi szerzenia się zakażenia:
bezpośredni kontakt - przedmioty, narzędzia, preparaty krwiopochdne, itp. Szczególnie istotną rolę odgrywa czystość rąk personelu szpitala - ważne w prewencji zakażeń częste mycie rąk i dezynfekcja!!!
Droga powietrzna - znaczna rola w zakażeniach wywoływanych przez gronkowce, paciorkowce, grzyby pleśniowe - mogą się one unosić z powietrzem. Szczególne znaczenie w salach operacyjnych (istnieje niebezpieczeństwo zakażenia czystej rany) i gabinetach zabiegowych (np. przy zmianie opatrunku) - dlatego powinna być częsta wymiana powietrza, istnieje też schemat sprzątania sali operacyjnej.
Droga kropelkowa - generalnie niewielka rola
Droga pokarmowa
Osoby SZCZEGÓLNIE podatne na zakażenia szczepami szpitalnymi:
z nabytymi lub wrodzonymi defektami immunologicznymi
w trakcie immunosupresji (np. po transplantacjach)
pacjenci z OIOM
chorzy onkologiczni, z chorobami krwi
chorzy z cukrzycą, kwasicą,
niedożywieni
noworodki i starsze osoby
z obturacyjnymi chorobami układu oddechowego
z utrudnionym odpływem moczu
po zabiegach takich jak: cewnikowanie, intubacja, bronchoskopia, wszczepienie sztucznych elementów (zastawek, protezy naczyniowe, itp.)
osoby stosujące leki obniżające pH soku żołądkowego
i wiele innych....
Oddziały o bardzo dużej częstości zakażeń:
OIOM, OIT
Oddziały chirurgii transplantacyjnej
Oddziały onkologiczne
Oddziały urologiczne
Postacie kliniczne zakażeń szpitalnych:
zakażenia układu oddechowego (głównie zapalenia płuc)
zakażenia dróg moczowych
zakażenia miejsc operowanych (UWAGA!!! Nie mówić/pisać: ran operacyjnych!!!)
zakażenia krwi (bakteriemie, fungiemie, posocznice)
inne, rzadziej występujące to: zakażenia po oparzeniach, opon m-r i/lub mózgu, przewodu pokarmowego, otrzewnej...
ZAKAŻENIA BAKTERYJNE:
cechy bakteryjnych szczepów zakażeń szpitalnych:
oporność na rutynowo stosowane w szpitalu antybiotyki
oporność na rutynowo stosowane w szpitalu środki dezynfekcyjne
charakterystyczne serotypy
większa oporność na fagocytozę i układ dopełniacza
właściwości adhezyjne zależne od obecności struktur powierzchniowych
najczęstsze czynniki etiologiczne zakażeń szpitalnych:
E.coli
S.aureus
Enterococcus spp.
P.aeruginosa
inne: Klebsiella, P.mirabilis, Acinetobacter, Legionella, H.influenzae, Burkholderia cepacia, Fusobacterium, Prevotella, Porphyromonas, Chlamydia trachomatis, Ch.pneumoniae,...
G (+): S. epidermidis, saprophiticus, hamolyticus, Listeria monocytogenes, Nocardia, S.viridans, S.agalactiae, Actinomyces, Clostridium, Enterococcus...
najczęściej na OIOM:
P.aeruginosa
S.aureus
gronkowce koagulazo ujemne
Enterobacter spp.
Enterococcus spp.
najczęściej zakażenia płuc: PASEK :)
Pseudomonas
Acinetobacter
Stenotrophomonas
Enterobacter
Klebsiella
zakażenia dróg moczowych: PES
P.aeruginosa
E.coli
S.aureus
zakażenia miejsc operowanych: - dominują G(+) ziarenkowce
S. aureus
koagulazo-ujemne
Enterococcus
UWAGA!!! P.aeruginosa często w ranach po oparzeniach
ZAKAŻENIA GRZYBICZE:
C.albicans
Cryptococcus neoformans
Aspergillus
Fusarium
Mucor
Rhizopus nigricans
Rhizomucor pusillus
WIRUSY:
mogące spowodować zakażenia płodu: VZV, CMV, HIV, HBV, Rubella
u biorców przeszczepów:
CMV (wątroba, nerki)
VZV
HSV-1 i -2
Adenowirus (wątroba)
HBV, HCV - dawcę zakażonego się dyskwalifikuje, więc coraz mniej jest takich zakażeń, ostatnio pojawiła się koncepcja przeszczepiania narządu od dawcy zakażonego HBV biorcy też zakażonemu HBV (ale to nie jest przyjęte)
ZAKAŻENIA MIESZANE:
najczęściej przebieg jest taki:
zakażenie wirusowe czyni błonę śluzową bardziej podatną na zakażenie bakteryjne, a stosowanie antybiotyków prowadzi do kolonizacji przez grzyby
SZCZEGÓLNE GRUPY PACJENTÓW PREDYSPONOWANYCH DO ZAKAŻEŃ SZPITALNYCH:
Na OIOM - najczęściej zakażenia płuc, układu moczowego, miejsca operowanego. Jeśli chodzi o zakażenia płuc, to najczęściej: zapalenia płuc, zapalenia tchawicy, oskrzeli, ropnie płuc.
Co sprzyja zakażeniom u tych chorych?
intubacja
upośledzenie odruchów kaszlowych
płytki oddech
sztuczna wentylacja
odsysanie z dróg oddechowych
tracheostomia
stosowanie środków obniżających pH soku żołądkowego w profilaktyce wrzodu stresowego
2. Na ODDZIALE CHIRURGICZNYM:
WAŻNE!! zakażenia często mają związek z rodzajem przeprowadzonej operacji
wyróżnia się 4 rodzaje czystości pola operacyjnego:
czyste (np po operacji przepukliny) - 1-2% ryzyko zakażenia
czyste skażone (np. cholecystectomia) - 5-10%
skażone (np. resekcja jelita grubego) - 10-20%
brudne (np. ewakuacja ropnia) - aż 50% - takiej rany się nie zaszywa (gojenie przez ziarninowanie!!!) właśnie dlatego, że jest duże ryzyko, że nam zropieje. Są specjalne sale operacyjne, tzw. septyczne do takich zabiegów, żeby nie szerzyć takich zakażeń.
zapobieganie: sterylizacja narzędzi, dezynfekcja pola operowanego, mycie rąk chirurgiczne, czapeczki, maseczki, jednorazowe fartuchy, sterylne rękawiczki....
zakażenia po zabiegach: E.coli, inne G(-) - drogi żółciowe, beztlenowce - jelito grube
u pacjentów PO TRANSPLANTACJACH
ponieważ są poddawani immunosupresji, co powoduje
spadek stężenia IgG, IgM
spadek odporności komórkowej na znane antygeny
spadek liczby limfocytów T CD 4 i CD 8
mają cewniki dożylne
itp
KONTROLA I ZAPOBIEGANIE ZAKAŻENIOM SZPITALNYM:
badanie nosicielstwa u personelu
izolowanie pacjentów zakażonych
izolowanie szczególnie zagrożonych pacjentów (np po przeszczepach)
przecięcie dróg zakażeń - dezynfekcja, sterylizacja, mycie rąk, itp
kontrolowanie i zgłaszanie zakażeń szpitalnych
kontrola oporności drobnoustrojów
odpowiednia gospodarka antybiotykowa
na podstawie:
„Mikrobiologia lekarska” Zaremba
„Podstawy chirurgii” red.Szmidt
„Nowa medycyna: Zakażenia szpitalne”