TYPY WIEDZY: 1)Teologiczna - pierwsze stadium wiedzy; wiedza oparta na wierze, odwołuje się do siły naturalnej: wyjaśnianie rzeczywistości poprzez religię, np. Bóg, bogowie, duchy. Wykorzystywana na co dzień, np. „Bóg tak chciał”; 2)Racjonalna - wiedza oparta na rozumie. Jej początki są związane z pojawieniem się filozofii, np. starożytna Grecja. Poznanie rzeczywistości poprzez sam rozum, badania poprzez wiedzę a priori - wiedza dana z góry, nie empiryczna, taki charakter ma np. matematyka, logika, geometria; 3)Wiedza oparta na autorytecie - charyzmatyczny przywódca - zaufanie ze względu na cechy tej jednostki, np. w polityce - taką jednostką był np. Stalin, Lenin (nie krytykowano ich wypowiedzi, zapewnili sobie pełne podporządkowanie społeczeństwa), papież (dla kultury katolickiej - autorytet w kwestii wiary); 4)Wiedza potoczna - każda jednostka używa tego rodzaju wiedzy, czerpie ona z pozostałych rodzajów wiedzy - konglomerat. Cechy wiedzy potocznej: a)Wiedza wynikająca z intuicji - wiedza intuicyjna (niewiele wiemy o jej źródłach); b)Jest nieusystematyzowana, nie podporządkowana - nie tworzy żadnych systemów; c)Pochopne uogólnienia (stereotypy); d)Jest odporna na argumenty, jest dogmatyczna; e)Nie da się zmienić sposobu sądu w wiedzy potocznej, bo nie ma sposobu sprawdzenia myślenia (sądu) w tej wiedzy; f)Jest trwała - to różni ją od wiedzy naukowej. 5)Wiedza naukowa - wiedza oparta na doświadczeniu, faktach, danych empirycznych, na stwierdzonych zdarzeniach. Pojawiła się w wieku XVIII. Pomysł na naukę nowożytną, była związana z angielskim empiryzmem - Dawid Hume. Wiedza ta podatna jest na zmiany.
NAUKA JAKO TYP WIEDZY: 1.Od strony filozoficznej obszernie i dokładniej fundamenty współczesnej nauki stworzył filozof angielski(szkocki) David Hume. Jego pomysł dotyczący uprawiania nauki polegał na tym, że jego zdaniem jedynym sposobem poznania otaczającej nas rzeczywistości nie jest prosty opis poszczególnych zdarzeń, ale poszukiwanie stałych zależności między zdarzeniami. Konsekwencją poszukiwania stałych zależności było formułowanie praw nauki, które mogły składać się na powstawanie coraz bardziej skomplikowanych teorii. Drugim autorem, który stworzył podwaliny współczesnej nauki był Isaac Newton. Doszedł on do wniosku, że rzeczywistość, która nas otacza jest bardzo skomplikowana. W związku z tym jedynym sposobem, który umożliwia poszukiwanie zależności między zdarzeniami jest idealizacja tej rzeczywistości, czyli dążenie do jej uproszczenia poprzez pomijanie elementów mało istotnych i poprzez nacisk na cechy przyczyny, zjawiska istotne, ważne z punktu widzenia dla danego aspektu rzeczywistości. Newton zastosował idealizację w swojej teorii fizyki. Przykładowo w fizyce Newtona ciało wprawione w ruch porusza się ruchem jednostajnie przyspieszonym.2.Wiedza pozytywna Comte'a: to Comte wymyślił ten termin, ale cała nauka pozytywna była wcześniej, np. Kopernik, Galileusz, Kepler, Newton, Hume. Cechy wiedzy pozytywne j: a)Podstawą wiedzy jest empiria - wiedza powinna opierać się na nagromadzonych faktach, które wynikają z badań i doświadczeń, b)Nauka szuka powiązań pomiędzy faktami i zdarzeniami (nie wystarczy mieć tylko faktów),c)Efektem szukania faktów są prawa nauki, czyli: A→B - związek przyczynowo - skutkowy, d)Jeśli wiemy, że A→B, możemy przewidywać, dysponując prawami nauki możemy przewidywać - jeśli pojawi się A, możemy przewidywać, że pojawi się B; e)Naukę można wykorzystać jako użytkowanie, np. socjotechnika - praktyczne wykorzystanie wiedzy naukowej - jeśli chcemy by pojawiło się B, musimy wywołać 3.Podstawowe założenia nauki: a)Natura jest poznawalna - poznanie otaczającej nas rzeczywistości i rzeczywistości społecznej, b)Natura jest uporządkowana, c)Nauka zakłada, że zdarzenia w rzeczywistości mają naturalne przyczyny, d)Nauka opiera się na doświadczeniu, obserwacji obserwowalnych faktów (za Comte), e)Nauka jest lepsza od ignorancji (od niewiedzy); Ignorant - wie wszystko najlepiej, jest przekonany o swojej maksymalnej wiedzy, głupiec; f)Nauka jest sceptyczna.
CO RZECZYWIŚCIE JEST RZECZYWISTE? Babbie wyróżnia 3 stanowiska wobec tego pytania: 1.Premodernizm - rzeczywisty jest świat jednostki (rzeczywiste jest to co ja widzę), jednostka przekonuje innych do swojego myślenia lub eliminuje myślenie innych. Jeden rodzaj rzeczywistości - rzeczywistość właściwa jednostki; 2.Modernizm - rzeczywistość to świat jednostki, ale jednocześnie jednostka uznaje prawo innych do własnego punktu widzenia, przyjmuje go do wiadomości i toleruje. Wiele rodzajów rzeczywistości, w związku z czym występuje relatywizm (mankament) z określeniem co jest prawdą (ponieważ istnieje wiele prawd). Pojawił się: 3.Postmodernizm - istnieje wiele obrazów rzeczywistości, sama rzeczywistość nie istnieje. Każdy obraz niesie coś sensownego, z różnych punktów widzenia różnych jednostek. Rezultat postmodernizmu: a)Jedna prawda - prawda jednostki, b)Wiele prawd - wiele prawd, które istnieją obok siebie (każda prawda niesie w sobie jakąś wiedzę). Przykłady: 1) Kultura: a) Etnocentryzm - moja kultura jest najlepsza, wyostrzenie etnocentryzmu to ksenofobia (lęk przed obcymi) (podejście premodernistyczne), b)Relatywizm kulturowy - każda kultura ma jakieś dobre wartości i jest dobra dla grup, które ją posiadają (podejście modernistyczne), c) Nowa polityka - nie należy dbać o kultury, trzeba nakłaniać ludzi do przyjmowania różnych wartości kulturowych, wymieszać kultury (polityka transkulturowości - należy tak prowadzić politykę by kultury się mieszały) (podejście postmodernistyczne); 2) Polityka: a) System jednopartyjny - jako najlepszy i jedyny (podejście premodernistyczne - np. system faszystowski, monarchia),b) Wielopartyjna demokracja - tworzymy koalicję (podejście modernistyczne), c)Rząd pragmatyczny (podejście postmodernistyczne); 3)Nauka: a)Jedna teoria naukowa jest słuszna i właściwa, inne się mylą (np. charakterystyczne dla czasów socjalistycznych - słuszne były tylko teorie marksistowskie) (podejście premodernistyczne),b) Istnieje wiele teorii, a każda z nich niesie ze sobą jakieś ważne wartości i równorzędne paradygmaty (np. na Zachodzie) (podejście modernistyczne),c)Istnieje wiele teorii, ale nie ma systemu (rezygnacja z systemów teoretycznych) (podejście postmodernistyczne);4)Religia: a) Jedna religia jest właściwa (postawa premodernistyczna),b)Tolerancja religijna - ekumenizm. Każda religia jest dobra (podejście modernistyczne),c)Traktowanie religii zgodnie z zasadą „brania” z różnych religii cech, które odpowiadają jednostce (podejście postmodernistyczne).