ŹRÓDŁA PRAWA U GERMANÓW I W PAŃSTWIE FRANKOŃSKIM:
Kształtowanie się państw Germańskich.
-Osadnictwo germańskie na słabo zaludnionych terenach Cesarstwa Rzymskiego zaczęło powstawać w I w. n.e. przy poparciu cesarzy ( w celu obrony granic przed naporem innych plemion i uprawy ziemi)
- „Wędrówka Ludów”- IV i V w.- nasilenie osadnictwa germańskiego; Germanie osiedlali się szczepami i tworzyli własne państwa szczepowe
-wyróżnić możemy sposoby osiedlania się Germanów na terenie Imperium (miało to wpływ na rozwój prawa w państwach szczepowych)
Jako sprzymierzeńcy Rzymu (Wizygoci, Ostrogoci, Burgundowie)- utrzymywano pewne urządzenia rzymskie m.in. prawo rzymskie obowiązujące w stosunku do ludności miejscowej
Jako zdobywcy ( Longobardowie)- będąc zdobywcami nie respektowali prawa zastanego, wprowadzali własne urządzenia w dziedzinie prawa sądowego
WIZYGOCI:
- osiedlili się jako sprzymierzeńcy w południowej Galii
- 419r.- założyli państwo ze stolicą w Tuluzie (państwo to lozańskie)
-osiedlili się ostatecznie w Hiszpanii w początkach VI w. przenosząc stolicę do Toledo Półwyspu Pirenejskiego przez Arabów w 711r.
-ich państwo przestało istnieć w wyniku podboju
OSTROGOCI:
-przybyli do Italii u schyłku V w. pod wodzą Teodoryka
- 493r. -założyli swoje państwo, stanowiące formalnie część Cesarstwa
-ich państwo przetrwało 60 lat
BURGUNDOWIE:
-osiedlili się w początkach V w. za zgodą Rzymu na lewym brzegu Renu, tworząc tzw. Państwo Wormackie
-po rozgromieniu przez Hunów przenieśli się na obszary południowo-wschodnie Galii, gdzie założyli państwo ze stolicą w Lyonie, włączone w 534r. do państwa frankońskiego
LONGOBARDOWIE:
- zajmujący początkowo dorzecze dolnej Łaby, przenosili się w IV i V w. na połdunie
-568r. - zajęli północną Italię (stąd nazwa Longobardii), a w ciągu VII w. prawie całe Włochy
-państwo Longobardów zostało włączone do państwa frankońskiego w 774r.
FRANKOWIE
- ich pozycja była wyjątkowa wśród państw germańskich
-zaczęli się osiedlać na pd-wsch pograniczu Galii u schyłku III w.
- wyróżnić można dwa zespoły plemion:
Franków salickich
Franków rypuarskich
- twórcą państwa frankońskiego był Chlodwig, jeden z królów plemiennych Franków salickich rody Merowingów; Chlodwig doprowadził do znacznego rozszerzenia państwa Franków
- po okresie podziałów terytorialnych i sporów między władcami dzielnicowymi państwo zostało zjednoczone przez Pepina II, majordomusa Austrazji
- do największej potęgi państwo Franków doszło za czasów Karola Wielkiego, który położył kres państwu longobardzkiemu, a na wschodzie rozszerzył granicę po rzekę Łabę
-800 r.- Karol Wielki został koronowany przez papieża na cesarza
- za następców Karola Wielkiego doszło do podziału państwa na trzy części, który usankcjonowany został przez traktat w Verdun w 843r.
- podział państwa dał początek wyodrębnieniu się Niemiec, Francji i Włoch
Źródła prawa Wizygotów, Ostrogotów i Burgundów
WIZYGOCI
- byli sprzymierzeńcami Rzymu
- utrzymywali moc obowiązującą prawa rzymskiego na zajmowanych terenach
- w systemie państwa Wizygotów, utrzymywała się początkowo dwoistość- charakterystyczna dla państw barbarzyńskich ( Wizygoci posługiwali się prawem zwyczajowym, a ludność miejscowa prawem rzymskich)
-Codex Euricianus - pierwszy pomnik prawa Wizygotów i najstarszy z zachowanych spisów praw szczepowych germańskich (Leges barabrorum); pochodzi z II połowy V w., wydany został przez króla Euryka; w późniejszych czasach był uzupełniany i nowelizowany
-Kodeks Euryka miał wiele znamion wpływów romanistycznych (zarówno pod względem formy- napisany był poprawną, choć zwulgaryzowaną łaciną, jak i treści- przez pojęcie wielu rzymskich instytucji prawnych), co wiązało się z faktem, że rozwój państwa Wizygotów odbywał się w warunkach przyspieszonego rozkładu ustroju rodowego
-dla ludności rzymskiej, zamieszkałej w państwie wizygocki został powołany przez króla Alaryka II, sporządzony w 506r., zbiór prawa rzymskiego (Lex Romana Visigothorum, albo zwany też Breviarium Alaryka); zbiór oparty na postanowieniach m.in kodeksu Teodozjańskiego, „Sentencjach” Paulusa; miał obowiązywać wyłącznie tj. wykluczał stosowanie innych źródeł prawa rzymskiego; spis ten w późniejszym czasie odegrał wielką rolę dla prawa ludności rzymskiej w państwa frankońskim oraz jako źródło prawa w południowej Francji
- Dualizm prawa został zlikwidowany w połowie VII wieku kiedy powstała przeróba kodeksu Euryka, dokonana w 654 roku przez króla Rekkeswinda pod nazwą Lex Visigothorum Reccesvindiana albo Liber Iudiciorum- obowiązywała całą ludność, miała więc już nie zasięg personalny, ale terytorialny
OSTROGOCI
- utrzymywane były rzymskie urządzenia ustrojowe i prawne
- „Edykt Teodoryka”- podstawowe źródło prawa w początkach VI wieku; edykt opierał się w postanowieniach na źródłach rzymskich i na zwyczajach germańskich; w sprawach nieobjętych w edykcie, miano stosować normy dawnego germańskiego prawa zwyczajowego
- o późniejszej działalności prawodawczej można czerpać tylko wiadomości pośrednie ( z dzieła dostojnika nadwornego Cassiodora pt. „Variae”
BURGUNDOWIE
- kształtowanie odbywało się, podobnie jak u Wizygotów w warunkach pokojowego osadnictwa
-przejmowano więc zastane urządzenia ustrojowe oraz utrzymywano moc obowiązującego prawa rzymskiego stosunku do ludności miejscowej
-istniał także dualizm prawa:
Dla Bungundów został wydany przez króla Gundobada u schyłku V wieku zbiór ustaw królewskich( którego późniejsze wersje określane zostały jako Lex Gundobada; widoczny był wpływ Kodeksu Euryka i prawa rzymskiego
Dla ludności rzymskiej wydany został Lex Romana Burgundionum
Źródła prawa longobardzkiego
- na jego rozwój wpływ wywarły specyficzne warunki kształtowania się państwa Longobardów, którzy przybyli na tereny pólnocnej i środkowej Italii będącej w stanie gospodarczego upadku
- byli zdobywcami nie liczącymi się z miejscowymi urządzeniami prawnymi i ustrojowymi
- okoliczności umożliwiły utrzymanie tradycji własnego systemu politycznego i rodzimych pierwiastków w prawie
- „Edykt Rotara”- pierwszy zbiór prawa Longobardów, wydany w 643 roku; napisany wulgarną i niewyrobioną łaciną, z wielką liczbą zwrotów germańskich; nie miał prawie wcale naleciałości rzymskich
- pod względem formalnych przewyższał wcześniejsze pomniki prawa germańskiego pod względem systematycznego uporządkowania materiału normatywnego
- edykt nie uznawał mocy obowiązującej prawa rzymskiego, ale w praktyce, wśród ludności rzymskiej było ono stosowane
- Początek VIII wieku- wydany został nowy zbiór prawa- „Edykt Liutpranda”- w większej mierze uznający prawo rzymskie
- dopuszczano stosowanie prawa rzymskiego na równi z longobardzkim
-dalszy rozwój prawa został przerwany przez wcielenie Królestwa Longobardów do państwa frankońskiego w 774 roku