• WARUNKOWANIE INSTRUMENTALNE

• Wrodzony odruch orientacyjno - badawczy, na podstawie ,którego tworzą się związki czasowe, co umożliwia warunkowanie klasyczne ( bodziec obojętny staje się sygnałem do…) daje nam ludziom począwszy od noworodka do osoby dorosłej możliwość zachowań przystosowawczych umożliwiających przeżycie, a nawet tworzenie wynalazków.

• Teraz chciałabym zapoznać Państwa z innego rodzaju warunkowaniem istotnym w każdym wieku od urodzenia począwszy nazywane jest ono warunkowaniem instrumentalnym.

• Teoria warunkowania opiera się na tzw. prawie efektu Thordike'a (1913) głoszącym, że zachowanie, które prowadzi do przyjemnych konsekwencji, wykazuje tendencje do ponownego pojawienia się w tych samych warunkach, podczas gdy zachowanie pozbawione pozytywnych skutków zanika.

• Thorndike badał ten rodzaj zachowania w następujący sposób za pomocą „skrzynki zadaniowej”, była to klatka , która można było otworzyć tylko od wewnątrz przez pociągniecie pętli.

• Do klatki tej wkładano kota, a on usiłował się uwolnić. Kot wykonując szereg prób usiłując się uwolnić, przypadkowo pociągał za pętlę i wydostawał się przez otwarte drzwi na zewnątrz klatki.

• Cała sytuację powtarzano wiele razy, aż do momentu, kiedy kot będąc w skrzynce od razu pociągał za sznurek. Mierzono czas, i okres czasu jaki potrzebował kot na znalezienie rozwiązania nazwano wskaźnikiem uczenia się.

• Thordike uważał, że warunkowanie instrumentalne jest w zasadzie metodą uczenia się metodą prób i błędów.

• Istotnym elementem jaki jest potrzebny do warunkowania i uczenia się jest nagroda.

• W przypadku kota była to wolność.

• Przykład( sala, studenci, egzamin)

• Nagroda następująca zawsze po znalezieniu rozwiązania nazywa się wzmocnieniem pozytywnym, stan ten powoduje zapamiętanie rozwiązania problemu w najkrótszym czasie, w przypadku kota było to pociągnięcie za pętlę od razu po włożeniu do klatki.

• Oczywiście warunkowanie instrumentalne dotyczy jak już powiedzieliśmy całego życia człowieka , jak to wygląda u niemowląt , otóż badania Reinholda ( 1959) i Blooma ( 1979) wykazały, że zachowanie niemowlęcia może być kształtowane za pomocą warunkowania instrumentalnego i tak wykazano, że liczba dźwięków wydawanych przez 3- miesięczne niemowlęta może się zwiększyć jeśli dorosły reagując werbalnie wzmacnia wypowiedzi niemowlęcia.

• Warunkowania instrumentalnego używa się również do modyfikowania zachowań niepożądanych u ludzi, czyli ignorowało się zachowania niepożądane np. u dzieci a wzmacniało poprzez nagrodę zachowania pożądane ( trening czystości u dziecka).

• W jaki sposób możemy ocenić prawidłowość
  rozwoju noworodka.

• Oprócz metody badania fizykalnego ( waga wzrost, ilość przyjętego pokarmu, długość snu i stanu czuwania) istnieją tzw. karty psychomotorycznego rozwoju.

• Karty te określają w jakich kolejnych miesiącach życia noworodka powinny pojawiać się określone funkcje i umiejętności.

• Karty rozwoju psychomotorycznego można uzyskać z podręczników np. Żebrowska, Psychologia rozwojowa, placówek zajmujące się dziećmi w tym wieku np. domy małego dziecka , internet).

• Karty rozwoju psychomotorycznego są tabelami, w których są opisane niektóre czynności, charakterystyczne dla odpowiedniego wieku.

• Przykład ( karta pobrana z internetu)

• Wiek

• Pierwszy miesiąc życia

• Czynność

• ∙unosi główkę w pozycji na brzuchu (diagnostyczne)

• ∙zaciska rękę na przedmiocie np. na podanym palcu ( odruch chwytny występujący tylko u niemowląt).

• ∙reaguje na dźwięk

• ∙wykonuje ruchy ssania

• ∙przestaje płakać na widok matki lub wtedy gdy słyszy jej głos

• Trzeci miesiąc życia

• Czynność

• ∙w pozycji na brzuchu opiera się na przedramionach unosząc głowę

• ∙utrzymuje grzechotkę w ręku, potrząsa nią

• ∙śledzi przedmiot

• ∙wydaje artykułowane dźwięki tzw. gruchanie

• ∙ożywia się na widok ludzi, reaguje mimiką odpowiada uśmiechem na uśmiech

• Szósty miesiąc życia

• Czynności

• ∙siedzi trzymając się

• ∙sięga po przedmioty jedna ręka

• ∙gaworzy ( wydaje pierwsze sylaby)

• ∙otwiera usta na widok jedzenia

• ∙bawi się nogami ( przyciąga stopy do ust

• Dziewiąty miesiąc życia

• Czynności

• ∙pewnie siedzi i stoi trzymając się

• ∙raczkuje

• ∙stawia pierwsze kroki trzymając się

• ∙naśladuje ruchy ( pa-pa, kosi-kosi)

• ∙siada na nocniku

• ∙reaguje na swoje imię

• 12 miesiąc życia

• Czynności

• ∙staje bez podparcia

• ∙podnosi zabawki kucając

• ∙chodzi trzymane za rękę lub robi kilka kroków samo

• ∙wkłada mniejsze przedmioty do większych, otwiera pudełka ( pojawia się pojęcie wielkości)

• ∙pokazuje nazywany przedmiot (warunkowanie)

• ∙mówi mama, tata

• ∙okazuje serdeczność wobec innych

• ∙wysadzone w porę korzysta z nocnika (przesuniecie wieku, pampersy, brak odczuwania skutków własnego zachowania)

• Bardzo istotnym zjawiskiem pojawiającym się w pierwszym kwartale życia jest tzw. stan radosnego ożywienia. Jest on niezwykle istotny dla całokształtu rozwoju psychicznego dziecka, a przede wszystkim dla rozwoju emocjonalnego, i rozwoju uczuć o charakterze społecznym.

• Stan radosnego ożywienia- niemowlę żywo reaguje ( reakcje całym ciałem) na twarz ludzką ,życzliwy ton głosu, pieszczotliwy ton, staje się wtedy wesołe i ożywione.

• Dziecko 2- miesięczne uspokaja się pod wpływem pieszczotliwego tonu głosu,

• 3- miesięczne odpowiada uśmiechem na uśmiech, pojawia się w odpowiedzi gruchanie i zwiększenie aktywności ruchowej.

• Niezwykle ważną rzeczą dla rozwoju dziecka jest prawidłowa kolejność czuwania, snu, karmienia.

• Prawidłowa kolejność jest następująca: sen po obudzeniu się karmienie, po karmieniu czuwanie. Dziecka wyspane dobrze je, a syte bawi się spokojnie. ( za Psychologią rozwojową , Żebrowska).

• W okresie czuwania należy zapewnić dziecku wzbogacanie środowisk ( koncepcja rozwojowa) nie należy go jednak przeciążać. Zbyt mała liczba bodźców prowadzi jednak do zahamowania rozwoju.

• W I kwartale życia należy dostarczać dziecku bodźców wzrokowych i słuchowych

• W II dziecko powinno móc zmieniać pozycję ciała (kojec), a przedmioty powinny być w zasięgu jego ręki.

• W III kwartale życia dziecko musi mieć częsty, bezpośredni kontakt z przedmiotami, aby mogło nimi manipulować.

• W IV kwartale życia powinno mieć możliwość poruszania się po całym pokoju, oraz powinno wykonywać najprostsze czynności na polecenia słowne.

• Reasumując prawidłowo rozwinięte i wychowane roczne dziecko jest ruchliwe, szybko raczkuje, staje samodzielnie, zaczyna chodzić z podparciem, potrafi pić z filiżanki, otwierać pudełeczka, rozumie szereg słów, reaguje na proste polecenia słowne, jest radosne i uśmiechnięte, chętnie nawiązuje kontakt ze światem.( za Psychologią rozwojową, Żebrowska).

---