Początki władzy ll Rzeczpospolitej, Komunizm

   W listopadzie 1918 r. uformowały się naczelne organy włądzy państwowej. W ręce Józefa Piłsudskiego, który został ogłoszony Naczelnikiem Państwa, scedowały swoje uprawnienia niemal wszystkie inne ośrodki o charakterze lokalnym czy ambicjach ogólnokrajowych. Najpóźniej autorytetowi Piłsudskiego podporządkował się KNP Dmowskiego i Naczelna Rada Ludowa - pierwszy stycznia 1919 r. , gdy premierem został członek Komitetu, Ignacy J.Paderewski, druga po zakończeniu powstania wielkopolskiego.
   W niepodległej Polsce rozpoczęły się, niekiedy przykre i brutalne, przepychanki politycznych stronnictw o władzę, zgodnie zresztą ze światową normą, z którą należałoby się pogodzić. Pierwsze demokratyczne wybory odbyły się w styczniu 1919 r. i żadnej z partii nie udało się zdobyć większości; najwięcej głosów otrzymała endecja. Premierem nadal (do jesieni 1919) pozostawał Paderewski, któego potem zastąpił Leopold Skulski, Władysław Grabski, wincenty Witos (okres wojny bolszewickiej i największego zagrożenia państwa 1920 - 21), Antoni Ponikowski, Artur Śliwiński i Julian Nowak (lata 1921 - 22). Częste zmiany gabinetów w pierwszych latach niepodległości wynikały z koalicyjnego, wielopartyjengo ich charakteru. Większości w parlamencie bywały płynne i zmienne, a sytuacja taka utrzymała się także po 1922 r., gdy odbyły się kolejne wybory.
   Jeszcze w 1919 r. sejm uchwalił tymczasowe zasady ustrojowe zwane popularnie "małą konstytucją". Właściwa ustawa zasadnicza ujrzała światło dzienne po 2 latatch prac,w marcu 1921 r. Punkt ciężkości włądzy przesuwała w stronę parlamentu (sejmu), osłabiając aparat wykonawczy państwa. Jego głową czyniła konstytucja marcowa prezydenta. Wybierało go Zgromadzenie Narodowe - czyli połączone izby na wspólnym posiedzeniu. Pierwszym prezydentem został Gabriel Narutowicz, kandydat centrowy. Z porażką nie chciała się zgodzić endecja, rozpętując nagonkę przeciw niemu. Kampania nienawiści, pełna histerii, wydała ztruty owoc w postaci zamachu na prezydenta i jego tragicznej śmierci po kilku dniach urzędowania (grudzień 1922). Nowym został wybrany Stanisław Wojciechowski, który pełnił tę funkcję do maja 1926 r.
   W latach 1923-26 dochodziło do kolejnych licznych zmian rządu. Urząd premiera pełnili gen. Władysław Sikorski i ponownie W. Witos, W. Grabski, Aleksander Skrzyński i po raz trzeci Witos. Tylko drugi gabinet Grabskiego był mniej skrępowany partyjnymi układami, posiadając ponadparlamentarny charakter, będąc powołany do przeprowadzenia bolesnych, acz koniecznych reform gospodarczych, szczególnie walutowych (1924-25). Na uwagę zasługują też rządy Witosa sprzymierzonego z endecją. Gabinet z 1923 r. musiał ustapić pod naciskiem burzliwych manifestacji i strajków, niekiedy zakończonych przelewem krwii, zaś ten trzeci i ostatni pod kierownictwem lidera PSL-Piast upadł wskutek zamachu majowego.
   Demokracja parlamentarna w polskim wydaniu nie sprawdziła się i z różnych kręgów politycznych wyrastały tendencje do wzmocnienia władzy wykonawczej, nawet za cene przewrotu. Zwolennicy charyzmatycznego i legendarnego już za życia Piłsudskiego działali najbardziej konsekwentnie i energicznie dokonując w maju 1926 r. zamach stanu. Od tego momentu rozpoczyna się okres dyktatury sanacyjnej czyli Piłsudksiego i jego najbliższych współpracowników. Rządy piłsudczyków nosiły znamiona typowego wówczas w Europie, nien tylko środkowej, autorytaryzmu czyli zdecydowaną przewagą władzy wykonawczej i redukcji znaczenia parlamentu. marszałek starał się o legalizację przewrotu nie rozwiązując sejmu, wymuszając tylko na nim zgodę na wybór swego współpracownika, Ignacego Mościckiego na prezydenta i wzmocnienia jego uprawnień (tzw. nowela sierpniowa). Piłsudski zmierzał konsekwentnie do uchwalenia nowej konstytucji i w tym celu powierzył swojemu nowemu zwolennikowi, Waleremu Stawkowi budowę zaplecza politycznego, niezbędnego do przeprowadzenia zmian; stało się nim BBWR stopniowo zwiększając swoją pozycję w sejmie podczas wyborów 1928 - 1930.
   Jednocześnie w miarę zaostrzania się sytuacji goispodarczej i politycznej dosżło w 1930 r. do rozprawy sanacji z centrolewicą opozycyjną (oprawa i proces brzeski). W kwietniu 1935 roku sejm uchwalił wreszcie konstytucję która sankcjonowała faktyczny autorytaryzm, ciężar władzy przenosząc w ręce niemal wszechmocnego prezydneta. Piłsudski nie skorzystał jednak z tego faktu, choć tekst wyraźnie pod niego był pisany, umierając po 3 tygodniach (maj 1935). W nastepnych latahc, gdy zabrakło autorytetu marszałka doszło do sporów i podziałów w obozie sanacyjnym. Ostatecznie podzielili się władzą prezydent Mościcki, wódz naczelny, marszałek Rydz Śmigły i minister spraw zagranicznych Beck. Premier Składkowski był typem posłusznego, lojalnego wykonawcy poleceń głowy państwa. Wielkim przegranym okazał się W. Sławek. BBWR został rozwiązany, a na jego miejsce sanacja utworzyła, mający przyciągnąc swą retoryką część endeckiej klienteli, bez powodzenia zresztą (jego szefem był Adam Koc). Pogłębiła się izolacja sanacyjnego obozu, a poprzedzające wybuch wojny skupienie się społeczeństwa w jednolitym froncie odnowy wobec III Rzeszy i przygaszenie wewnętrznych konfliktów wcale nie świadczyło o popularności i poparciu rządu. II Rzeczpospolita niemal cały czas zagrożona przez swych sąsiadów, szczególnie Niemcy i ZSRR, balansowała między nimi usiłując zachować równy wobec nich dystans. Sprzymierzeńcami były Francja i Rumunia. Na krótko udało się w latatch 30-tych poprawić stosunki z dwoma wilekimi sąsiadami (układu o nieagresji z ZSRR w 1932 r. i Niemcami w 1934 r.), nie zapobiegło to jednak śmiertelnemu zagrożeniu i zbliżenie taktycznemu w 1939 r. ze storny III Rzeszy i stalinowskiej Rosji.
   w okresie międzywojennym obszar II RP wynosił 388,6 tys. km kwadratowych (po przyłączeniu Zaolzia 389,7 tys km). Ludność 1921 roku wynosiła 27,2 mln, a w 1939 już 35,1 mln mieszkańców. Polacy stanowili 69,2 % całości populacji (1921)0. Mniejszościami najliczniejszymi byli Ukraińcy (14,3%), Żydzi (7,8%), Białorusini (3,9%), Niemcy (3,9%). Pod względem wyznaniowym dominowali katolicy - 72,2% (w tym 10,4% grekokatolików), potem występowali prawosławni (11,8%), wyznawcy judaizmu (9,8%), protestanci (2,6%).Polska pozostawała krajem rolniczym, w którym większość społeczeństwa utrzymywała się z rolnictwa (w 1921 ponad 64,3%).