Podatek w Starożytnej Grecji:
Liturgia- służba publiczna, wykonywanie prac na rzecz państwa przez obywateli.
Eisphora- podatek o charakterze majątkowym, zgrupowani podatnicy w kilku klasach dochodowych
Podatnicy eisphori byli zgrupowani w związki symmoria, zrzeszające podatników o jednakowej sile podatkowej.
Cesarstwo Rzymskie:
Vectigalia- forma pozyskiwania dochodów publicznych:
2,5%cło pobierane w portach
5% podatek od wartości niewolnika w momencie sprzedaży lub kupna
podatek od wyzwoleńców 12,5% majątku wyzwoleńca
25 denarów coroczny podatek od każdego niewolnika
rekwizycje
dziesięcina zbiorowa
łupy wojenne
kontrybucje
liturgia flotowa
kredyty udzielane przez dzierżawców podatkowych
dziesięcina zbiorowa
czynsze dzierżawne
Tributum- przymusowa pożyczka na cele wojenne w wysokości 4%rocznych dochodów zwracanych z łupów
wojennych
podatek od spadków
podatek dochodowy 25% dochodu
pożyczki przymusowe w wysokości całorocznego dochodu obywatela
II okres Cesarstwa:
skarb cezara- zasilane prze nowopodbijane prowincje dalekie od Rzymu
skarb senatorski- dochody z prowincji centralnych z Rzymu i w około Rzymu
Następcy Cezara Augusta:
podatki pośrednie, bezpośrednie, dochodowe, majątkowe, a nawet obrotowe.
Cła, opłaty drogowe, mostów, portowe.
Podatki występujące:
Pogłówne- płacone przez ludność zamieszkujące prowincje
5% - podatek od spadków
1% - podatek obrotowy od ceny sprzedaży towarów, gruntów, żywności, domów
5% - od sprzedaży niewolników
Średniowieczna Polska:
A.F. Modrzewski- podatek 1 razowy , który miałby być nałożony na szlachtę i duchowieństwo w wysokości ½ rocznego dochodu.
. M. Kopernik- zła moneta wypiera dobrą monetę
Sevitia- o charakterze osobistym lub rzeczowym płacony przez obywateli nie prze chłopów.
Płacone przez chłopów - podymne lub opolne / płacone od posiadanego pola, krowy, woła/
Podymne - pobierane od gospodarstw domowych,
Pogłówne - pobierany kwotowo od ludności żydowskiej
Czopowe - o charakterze akcyzy, od ilości trunku eksportowanego i importowanego towaru, od poboru wody
Podatek łanowy - nakładany na właścicieli ziemskich
Kwarta - nakładany na dzierżawców w wysokości ¼ ich dochodu
Merkantynizm- Sebastian de Vauban, J. Bodin, T. Hobbes, W. Petty
W Polsce: St. Zaremba, K. Opaliński, A.M. Fredro
Od połowy XVII wieku podatek akcyzowy,
szeleźne - podatek od napoju
iberne - podatek dóbr kościelnych, przeznaczony na utrzymanie wojska
Kameralizm - Gottlob von Justi / katalog 6 tez/ :
podatek nie powinien wpływać hamująco na rozwój przedsiębiorczości.
Suma podatków pobieranych od społeczeństwa nie powinna przekraczać 1/6 ich dochodu
Zwiększenie fiskalizmu, obciążeń podatkowych jest zagrożeniem dla funkcjonowania gospodarki
Nakładanie podatku może jedynie nastąpić w drodze parlamentarnie uchwalonych ustaw
Pobór podatków powinien następować w sposób prosty i przy małej liczbie urzędników
Dominować powinny różne formy opodatkowania pośredniego jako przejaw sprawiedliwości społecznej, przeciwstawny do koncepcji jedynego podatku głoszonego przez fizjokratów
Fizjokratyzm - F. Quesnay - twierdził że jedynie rolnictwo charakteryzowało się produktywnością i tylko ono przynosi dochód czysty, natomiast działalność pozarolnicza handel, przemysł, rzemiosło są nieproduktywne.
W Polsce fizjokraci: St. Staszic, H. Kołątaj,A. Popławski
XVIII wieku w Angli - teoria liberalna przedstawiciele: A. Smith - za dobre podatki uażał małe podatki, ponieważ państwo wydaje je nieproduktywnie/ 1. Podatki bezpośrednie. 2. Podatki pośrednie. 3. Podatki konsumpcyjne./
J. Say - dobry pal finansowy przewiduje małe wydatki, natomiast dobre podatki to niskie podatki.
XIX w. W Polsce F.Skarbek
XX w. Monetaryści - Friedman i Keys
Podatek -pieniężne przymusowe ogólne i nieodpłatne i bezzwrotne świadczenie na rzecz państwa lub innych związków publicznych.
Cechy podatku:
Jednostronność podatku.
Pieniężny charakter świadczenia podatkowego.
Przymus prawny.
Bezzwrotność podatku.
Nieodpłatność świadczenia.
Ogólności oznacza, że zarówno obowiązek podatkowy jak i wymiar podatku ustala się na ogólnie obowiązujących normach prawnych.
Podatek jest świadczeniem pobieranym przez państwo.
Przeznaczenie środków pochodzących z podatków.
System podatkowy jest zbiorem na który składa się:
ogólne normy prawne określające zagadnienia z zakresu:
podmiotów podatków, zobowiązań i informacji podatkowych, postępowania podatkowe, kontrola podatkowa, czynności sprawdzające tajemnicę skarbową,
zasady organizacji sposobu i zakresu działania organów podatkowych oraz zasad przestrzegania przez pracowników organów etyki zawodowej, bezstronności, obiektywizmu działania, ochrony słuszności interesów Skarbu Państwa,
powiązań systemu podatkowego z pozostałymi elementami systemu finansowego państwa.
jest zbiorem na który składa się szereg norm prawnych regulujące zasady opodatkowania danym podatkiem, oraz zakres ich stosowania oraz rodzaj funduszu, którego dochód stanowią środki pochodzące z poszczególnych podatków.
Czynniki systemu podatkowego:
tradycje historyczne,
struktury administracyjne,
struktury ekonomiczne i polityczne.
Funkcje podatku:
fiskalna
gospodarcza/ oddziaływanie globalne, selektywne/
polityczna
stymulacyjna
Konstrukcja podatku obejmuje następujące cechy:
1/ podmiot podatku:
-podmiot czynny / organ administracji i władzy państwowej , który ustala i pobiera podatki,
-podmiot bierny/ podatnik i płatnik/
2/przedmiot opodatkowania- zjawiska i darzenia, rzeczy , stan faktyczny lub prawny z którym łączy się powstanie obowiązku podatkowego.
3/ obowiązek podatkowy - obowiązek zapłacenia podatku oraz prowadzenia księgowości w sposób umożliwiający pobranie kwoty należnego podatku.
4/ podstawa opodatkowania-przedmiot podatku określony jednoznacznie co do wielkości lub wartości np. posiadanego 1h użytków rolnych.
Podstawa opodatkowania jest często korygowana o ulgi, zwolnienia, wyłączenia.
5/ stawka opodatkowania - stawki albo stopy opodatkowania stanowią ilościowe wyrażenie wysokości podatku w odniesieniu do podstawy opodatkowania./ %,kwota, wartości mieszane/
Podział podatku i typologia:
kryterium ekonomiczne- podatek od dochodu, od kapitału, od konsumpcji, od wydatków,
kryterium społeczne- podatek osobisty, rzeczowy,
kryterium przedmiotowe- podatek przychodowy, dochodowy, majątkowy, od konsumpcji/ VAT+ akcyza/
kryterium prawne- podatki bezpośrednie i pośrednie
Podatek bezpośredni zalety: - stała wydajność, elastyczność, oszczędność kosztów poborów
Wady- powolność poboru, niesprawiedliwość, złożoność opodatkowania
Podatek pośredni zalety: znaczna wydajność, względnie wysoka elastyczność, szybkość poboru, znieczulenie podatkowe,
Wady: krępowanie działalności gospodarczej, uciążliwość
Miejsce przeznaczenia podatku: centralne i lokalne
Zmiany w systemie podatkowym lata 1998-2002
1998-wprowadzony podatek od os. Prawnych,
1991- reforma podatków
1991-1992 objęcie podatkiem os. Fizycznych oraz jednostek nie mających osobowości prawnej, a w tym samym likwidacja podatku od płac oraz podatku wyrównawczego,
1992- zbliżono konstrukcję podatku dochodowego os.prawnych z podatkiem os.fiz. prowadzących działalność gospodarczą
1992- wprowadzenie podatku od gier hazardowych
1993- zastąpienie podatku obrotowego od jednostek gospodarstw uspołecznionych + jednostki gospodarstw nieuspołecznione podatkiem VAT i akcyzą
1994- zastąpienie podatku granicznego podatkiem importowym z którego po 3 latach wycofano się,
1994 - zlikwidowano podatek ponadnormatywnego wzrostu wynagrodzeń „popiwek” obowiązywał 1982-94
1995- wprowadzono podatek od sprzedaży akcji w obrocie publicznym, a następnie zawieszono go do 2003r.
1998- przyjęcie ordynacji podatkowej,
2000r.- likwidacja ulg inwestycyjnych
2001- opodatkowanie działalności rolniczej podatkiem VAT oraz podatek od lokat kapitałowych
2002 - zmiany w podatku dochodowym i VAT wprowadzenie odmienne sposoby opodatkowania małych podatników w tym ryczałt 17% i 20%
Skala podatkowa od osób prawnych:
1.01-31.12.2000r. - 30%
1.01-31.12.2001r. - 28%
1.01-31.12.2002r. -28%
1.01-31.12.2003r.- 24%
od 01.01.2004r.-22%
Stawki ryczałtu:
8,5% przychody z działalności usługowej
5,5% od przychodu z działalności wytwórczej i budowlanej,
3% z przychodów z działalności usługowej w zakresie handlu oraz działalności gastronomicznej z wyjątkiem przychodów ze sprzedaży napojów powyżej 1,5% zawartości alkoholu
Ryczałt od przychodu mogą opłacać podatnicy którzy nie przekroczyli 499.460,- podniesiono w 2003r. Do 250.000euro.
Podstawowa stawka VAT -22%
0% - stosuje się głównie w eksporcie towarów
7%, 3% i 0%