UKŁAD WEGETATYWNY

1. Różnice w odruchu somatycznym i autonomicznym:

somatyczny: autonomiczny:

-ośrodek w rogach przednich -ośrodek w rogach bocznych

-droga eferentna -na drodze eferentnej występuje zwój

( w pobliżu narządu lub rdzenia)

zwój- zawiera synapsę ,dochodzi do niej włókno przedzwojowe (beta, zmielinizowane), a od niego do narządu odchodzi włókno zazwojowe (niezmielinizowane).

2. Podział układu autonomicznego:

a) symatyczny

• część piersiowo-lędźwiowa:

- zwoje w pobliżu kręgosłupa

-ośrodki w segmentach C8-L3

-mediatory: acetylocholina (receptor nikotynowy), noradrenalina.

b) parasympatyczny

• część głowowo-krzyżowa

-nerw okołoruchowy

-nerw twarzowy

-nerw językowo-gardłowy

-nerw błędny

-mediatory: acetylocholina (występuje też w synapsie pozazwojowej)

3 Organizacja układu sympatycznego:

• zwoje segmentowe-połączone ze sobą, odchodzą od nich sploty synaptyczne.

• struktury asymetryczne:

-zwój szyjny górny- unerwienie płuc, oka*.

-zwój szyjny dolny - może zlewać się z pierwszym zwojem piersiowym -> zwój gwiaździsty.

-zwój szyjny środkowy

• unerwienie oka:

pobudzenie: rozszerzenie oka

rozwarcie szpary oka

wytrzeszcz gałki ocznej

( uszkodzenie ich to triada Hornera).

Ośrodki pnia sympatycznego:

1. dosercowe- działanie dynamizujące na krążenie

2. drugorzędowe ośrodki naczyniowe ( zwężanie naczyń)

3. ośrodki gruczołów potowych -zwiększenie wydzielania potu.

4. ośrodki stroszenia włosów

5. trzy zwoje poza pniem sympatycznym:

+ duży pień trzewny -narządy jamy brzusznej

+ zwój krezkowy górny - dolne partie jamy brzusznej

+ zwój krezkowy dolny- miednica mała.

Do tych trzech wyżej wymienionych zwojów prowadzą:

+ nerw twarzowy większy ( zwój trzewny = słoneczny)

+ nerw twarzowy mniejszy ( częściowo zwój trzewny, zwój krezkowy górny)

+ gałązki miednicze nerwu krzyżowego

Efekty pobudzenia sympatycznego:

• hamowanie układu pokarmowego

• wzrost siły skurczu naczyń

• hiperglikemia

• skurcz naczyń

• pobudzenie metabolizmu

• rozszerzenie źrenicy

• wytrzeszcz gałki

• wydzielanie małej ilości gęstej śliny

• zmniejszona perystaltyka

• zmniejszona czynność enzymatyczna

• zwiększona czynność zwieraczy układu pokarmowego i wydalniczego.

Receptory:

-alfa- pobudzające

-beta- zwykle hamujące ( w sercu receptory beta₁ powodują nasilenie pracy serca, a w oskrzelach beta₂ rozciąganie ich)

Zasadniczo brak włókien rozszerzających dla mięśni szkieletowych.

4.Organizacja układu parasympatycznego:

-steruje czynnością oka, błony śluzowej nosa, ślinianek

-najważniejszy nerw - X nerw błędny, zwalnia pracę serca, unerwia oskrzela, serce, wątrobę, żołądek, nerkę.

-jest bardzo zmiennym układem

jego pobudzenie powoduje: skurcz ( zwężenie oskrzeli), zwężenie źrenicy

- w części krzyżowej są trzy ośrodki:

• centrum anospinale

• centrum vesicospinale

• centrum genitospinale

Efekty pobudzenia układu parasympatycznego:

-zwężenie źrenicy przez dwa mięśnie (rzęskowy)

-zwiększenie przepływu krwi

-rozszerzenie przewodu pokarmowego

Receptory:

- alfa- skurcz naczyń krwionośnych ( typ alfa₁ i alfa₂- regulują uwalnianie mediatora, jest to rodzaj autoinhibicji).

5. Podsumowanie:

Układ autonomiczny jest niezależny od OUN, ale nie do końca, bowiem główny zwój AUN to podwzgórze, włącza ten układ do reakcji napędowo- emocjonalnych.

Nadnercza są unerwiane w specjalny sposób przez układ wegetatywny. Na drodze do nadnerczy brak jest zwoju, ponieważ nadnercza to część tkanki nerwowej sympatycznej, która wytwarza adrenalinę i noradrenalinę do krwi. Brak tu również drogi zazwojowej!

---