Badanie przyczepności do podłoża zaprawy polega na wykonaniu próbki warstwy o pow. co najmniej 0,5m2 i grubości 11,5 cm. Przed badanie pow. zaprawy należy dokładnie oczyścić. Na pow. próbki przykleja się klejem epoksydowym 5 krążków stalowych 5cm. Odległość między krawędziami krążków powinna wynosić co najmniej 8cm. Po stwardnieniu kleju co trwa około 24h, próbkę zaprawy nacina się z cięgnem przyrządu tak, aby oś cięgna pokrywała się ze środkiem krążka. Siła odrywająca próbkę od podłoża powinna wzrastać w ciągu 1s o 10N. Badanie prowadzi się aż do oderwania próbki zaprawy od podłoża w ciągu 60s fu = Fu/A1 Jako wynik oznaczenia przyjmuje się średnią arytmetyczną z wyników badania przyczepności 3 krążków, które dały wynik najbliższe średniej arytmetycznej obliczonej dla wszytkich5 krążków. Pozostałe wyniki odrzuca się. Różnica miedzy ś.a. a poszczególnymi wynikami badania nie powinna przekraczać 20% Projektowanie składu zapraw bud. Ustala się ilość składników suchych, a ilość wody jaką należy dodać aby uzyskać potrzebną konsystencję, należy ustalić doświadczalnie. Przy projektowaniu korzysta się ze wzoru na wytrzymałość zapraw cementowych Rz=Rc(1/n - 0,05) + 0,4 Mpa (Rz wytrzymałośc na ściskanie zaprawy Rc klasa cementu n stosunek objętościowy piasku do cementu n stosunek objętościowy do cementu (p/c)) przekształcając wzór względem n: n=Rc/Rz + 0,05Rc -0,4 Wartość stosunku n można też przedstawić: n=p/c (p ilość pisaku w j. Obj. Na 1m3 zaprawy c ilość cementu w j. Obj. Na 1m3 zaprawy) Przyjmując założenie że w 1 m3 zaprawy znajduje się 1 m3 piasku suchego luźno usypanego, można rozwiązać równanie względem c n=p/c=1/c skąd c=1/n [m3] w której n jest obliczone z 1 wzoru. Otrzymuje się w ten sposób ilość cementu c luźno nasypanego, w j. Objętościowych jaka trzeba użyć aby uzyskać założoną wytrzymałość na ściskanie (Rz) Gęstość nasypową cementu luźno usypanego przyjmuje się 1,2 kg/1. W celu poprawienia urabialności zaprawy można dodać do niej małą ilość ciasta wapiennego. Zależnie od posiadanego objętościomierza (5 lub 101) zarabia się 4 lub 9 litrów zaprawy. Po odważeniu składników wykonuje się próbną mieszankę, dolewając wody aż do uzyskania mieszaniny o założonej konsystencji. Po dokładnym wymieszaniu składników zaprawy należy określić objętość w objętościomierzu. W ten sposób określa się jednocześnie wydajność objętościową próbnego zarobu. Na podstawie uzyskanych wyników oblicza się ilości poszczególnych składników oraz wody na l m3 gotowej zaprawy. Dla kontroli zaprojektowanej mieszanki należy wykonać próbki i sprawdzić ich wytrzymałość na ściskanie. Ze względów oszczędnościowych nie powinno stosować do zapraw cementów o klasie wyższej niż jest to konieczne do uzyskania żądanej marki zaprawy. Klasa cementu (Rc) jest odpowiednia, jeżeli 5Rz >= Rc >= 4Rz Dlatego też do zapraw o marce niższej od M 0,3, a więc do większości zapraw murarskich i tynkarskich, stosuje się cement murarski. Wytrzymałość zaprawy wzrasta z czasem. Przyrost ten trwa znacznie dłużej niż 28 dni, podobnie jak w przypadku betonu zwykłego. Ciepłochronna zaprawa murarska składa się z: cementów portlandzkich powszechnego użytku, wapna hydratyzowanego, popiołu lotnego, mączki gazobetonowej, pyłu szlifierskiego z płyt pilśniowych twardych oraz glikocelu. Lekkie wypełniacze w zaprawie powodują zmniejszenie współczynnika przewodzenia ciepła. Po zarobieniu wodą i stwardnieniu zaprawa w stanie suchym ma gęstość pozorną poniżej 950 kg/m , wytrzymałość na ściskanie powyżej 3 MPa, zaś współczynnik przewodzenia ciepła mniej niż 0,18 W/(m°C). Jest odporna na działanie mrozu. Nasiąkliwość wagowa nie przekracza 45%. Główne zastosowanie: do murowania ścian osłonowych oraz ścian nośnych w budynkach do 2 kondygnacji. Nie należy stosować tej zaprawy do murów fundamentowych i piwnicznych Zaprawy ogniotrwałe są stosowane w budownictwie do budowy mieszkaniowych pieców ogrzewczych, trzonów kuchennych i pieców piekarniczych. Wiele odmian zapraw ogniotrwałych jest stosowanych do budowy pieców przemysłowych A) zaprawy szamotowe stosowane są do łączenia ceramicznych elementów ogniotrwałych przy budowie palenisk i urządzeń poddawanych działaniu wysokich temperatur. Rozróżnia się pięć gatunków zapraw szamotowych o zawartości Al2O3: 38; 33; 30; 28 i 17%. Zaprawy szamotowe sporządza się ze zmielonego szamotu (wcześniej wypalonej gliny ogniotrwałej) i gliny ogniotrwałej dodawanej w ilości 20-30%. Wielkość ziaren mielonego szamotu nie powinna przekraczać 2 mm. W przypadku gdy zaprawa będzie użyta do urządzeń, w których temperatura nie przekroczy 1000°C, można do jej składu dodawać 10-30% cementu portlandzkiego powszechnego użytku lub 5-15% szkła wodnego. Dodatki te przyspieszają twardnienie zapraw, ale w temp przekraczającej 1000C działają jak topniki i mogą powodować łatwe zniszczenie wykładzin ogniotrwałych. Zaprawy szamotowe są pakowane w worki papierowe po 50 kg. B) Zaprawy krzemionkowe sporządza się ze zmielonego kwarcytu, piasku i łupka kwarcytowego z dodatkiem 10-20% gliny ogniotrwałej. Wielkość ziaren nie przekracza 2 mm. Zaprawy krzemionkowe stosuje się do łączenia kształtek krzemionkowych narażonych na działanie temperatury do 1200°C. W przypadku temp niższej niż 1200°C jako topnik zaleca się dodawać szkło wodne sodowe w ilości 5-15% w stosunku do masy suchej zaprawy. Rozróżnia się cztery gatunki zapraw krzemionkowych.
Masy tynkarskie przygotowanie próbek masę tynkarską nakłada się na podłoże (płuytka o wymiarach 240x240x50mm) Rodzaj podłoża powinien być zgodny z zakresem stosowania masy tynkarskiej podanej przez producenta. Przygotowane próbki przechowywane są w warunkach laboratoryjnych (temp. +20=2C) i wilgotność względna powietrza (65=5%) lub w czasie i warunkach właściwych dla użytego w masie tynkarskiej spoiwa spraw. wyglądu zew. przygotowane próbki przechowujemy przez okres właściwy dla stwardnienia spoiwa w warunkach lab. Następnie próbki oglądamy z odległości 30 cm w rozproszonym świetle dziennym. Wynik oglądania porównujemy z wymaganiami normowymi (jednolita pod względem faktury i barwy, nie dopuszcza się plam, spękań, pęcherzy ani prześwitów podłoża) spr. Zachowania się masy tynkarskiej w dopuszczalnych temp. badanie wykonujemy w temp +5=1C i +30=1C Przed wykonaniem próbki badawczej oziębiamy podkład i badana masę tynkarską +5=1C Nanosimy schłodzoną masę na schłodzone podłoże. Tak przygotowane próbki przechowujemy przez 48h, a następnie przez okres przewidziany dla danej masy w warunkach lab. Próbki oglądamy nieuzbrojonym okiem z odległości 30 cm i porównujemy z wymogami normowymi. Badanie w temp +30=1C przeprowadzamy w sposób jak wyżej (wygląd wyprawy nie powinien się różnić od wyglądu wyprawy wzorcowej, niepoddanej badaniu) badanie konsystencji masy tynkarskiej Na wałku poziomym osadzona jest krzywka podnosząc o którą opiera się swobodnie wałek podnoszący. Prowadnica umożliwia ruch wałka podnoszącego w górę i w dół. Do wałka podnoszącego zamocowana jest płyta stalowa na której umieszczona jest tarcza. Obrót wałka poziomego początkowo powoduje unoszenie stolika, a po dojściu maksymalne górne położenie raptowne jego opadnięcie. Na tarczy ustawiamy centrycznie formę, którą wypełniamy badaną zaprawą dwoma warstwami każdą z nich zagęszczamy poprzez dziesięciokrotne uderzenie ubijaka. Górną powierzchnię zaprawy wyrównujemy z krawędzią formy. Zdejmujemy formę i obracamy 15 razy wałek poziomy (jeden obrót na sekundę) co powoduje rozpłynięcie się próbki na tarczy. Mierzymy średnicę próbki w dwóch prostopadłych do siebie kierunkach z dokładnością do 1 mm. Obliczamy średnią wartość dwóch pomiarów badanie zachowania własności roboczych mierzymy jako czas w min. przy którym wartość rozpływu zaprawy różni się o 30 mm od początkowej wartości rozpływu określonej 10 min po wymieszaniu składników. Pomiaru dokonujemy na stoliku rozpływu zgodnie z procedurą podana w punkcie. Pomiar dokonujemy w odstępach 15 minutowych. W trakcie badania temperatura otoczenia winna wynosić +20±2°C, a naczynie z zaprawą winno być przez cały czas nakryte wilgotną szmatką Wyprawy tynkarskie sprawdzanie wyglądu zew. Sprawdzamy to oglądając wyprawę z odległości 30 cm. Powierzchnia wyprawy powinna być jednolita pod względem faktury i barwy, bez plam, spękań, pęcherzy i prześwitów podłoża