Okres wczesnochrzescijanski
Lata dzialalnosci chrystusa data poczatku chrzescijanstwa (okolo 30r. n.e.)- jerozolima
Do gmin chrzescijanskich nalezeli m.in. biskupi, kaplani, prezbiterzy i diakoni. Pierwsze spotkania w prywatnych domach na czytaniu pisma swietego, spiewaniu psalmow, modlitwach i spozywaniu posilku braterskiego -`agapy'.
Dzieli się na 2 etapy: do 313r (moment uznania wolsnosci wyznaniowej przez cesarza Konstatnyna; od 313r .
Okres do 313r:
Katakumby-podziemne korytarze i sztolnie poa centrum Rzymu.
Podziemne cmentarze wyryte w tufach. Korytarze posiadaly wneki grobowe(loculia) oraz pomieszczenia (cubicula). Tutajn takze obrzedy, chroniac sie przed przesladowaniem.
Katakumby św.Kaliksta (Rzym), św.Agnieszki (rzym); poza rzymem: Neapol, Aleksandria,Kartagina.
Sciany zdobione malowidlami, IV styl pompejanski: plaszczyzna sciany uzyskuje ramowy podzial, w polach dekoracje roslinne i figuralne.inspiracja stary i nowy testament.
Ikonografia miala charakter symboliczny, ze wzgledu na coraz wieksze uduchowienie.zaprzestawano przedstawiania realnego swiata. Symbole: golab: dusza wybrana, pokoj; ryba:chrystus; rybak: chrzest; galazka palmowa: zwyciestwo; paw-symbol poganski o nowym znaczeniu niesmierrtelnosi; statek- zbawienie; lira- harmonia zycia dzieki wierze; kotwica- nadzieja i oparcie w bogu; swieca,kaganek- swiatlosc swiata; krzyz- narzedzie tortur, narzedzie zbawienne.
Domus ecclesiae-dom kościoła- pomieszczenie sklepione kolebkowo, z wnekami wspartymi na kolumnach, plaski sufit, na scianach malunki adama i ewy(ogolnie religijne), przed wneka z nisza sadzawka. W Syrii.
Po 313r.
Wydanie edyktu mediolanskiego-wolnosc wyznania. 380r Teodozjusz wielki uznal chrzescijanstwo za religie panstwowa.szybki rozkwit nowej religii. Zmiana przenaczenia swiatyn (juz nie mieszkania bostw, ale miejsca spotkan). Wznoszone budowle kultu nazywane bazylikami na wzor rzymskich gmachow -miejsca spotkan. Kosciol pod opieka cesarza, wnetrza swiatyn budowane na ksztalt auli cesarskiej, ktora byla czescia palacu wladcy. W apsydzie- tron biskupa,
Plan bazyliki wczesnochrzescijanskiej:
Plan podluzny
Calosc poprzedzona ATRIUM ze studnia (taki kurwa ogrodek)
Za atrium wejscie NARTEKS
troj lub picionawowa- nawa glowna wyzsza od bocznych
sklepienie- plaski strop, lub otwarta wiezba dachowa
w aspydzie najczesciej sklepionej- oltarz i tron biskupa
poczatkowo brak TRANSEPTU
kolumny antyczne SPOLIA
male okna zasloniete tkanina lub TRANSENNAMI(plyty przezroczyste)
budulcem cegła i tuf
oprocz planu podloznego: kolo, szescio, osmiobok, krzyz grecki.
Baptysteria-miejsca chrztu(ortodoksi, arianie- 8boczne); Martyria-kaplice nad grobani naczennikow(gora oliwna-szymon slupnik, efez-jan ewangelista)krzyz grecki; mauzolea-konstancji w rymie(kolo),galii placydii-rawenna(krzyz g)