CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA KSZTAŁTOWANIE SIĘ POSTAW
Postawy społeczne kształtują się pod wpływem różnych czynników społeczno-kulturowych, są to czynniki:
wpływ kultury,
wpływ podstawowych grup społecznych,
wiedza,
płeć,
wiek.
Postawy jednostki mają swe uwarunkowania kulturowe. Wiąże się to przede wszystkim z jej przynależnością do określonego narodu, klasy lub warstwy społecznej. Każda z tych społeczności posiada swoją kulturę.
W skład kultury wchodzą:
pewnego rodzaju twierdzenia dotyczące rzeczywistości - naukowo sprawdzone lub wierzenia i mity oraz ideologie;
normy społeczne;
style zachowania;
wzory osobowe;
Tworząc własną postawę, jednostka opiera się w mniejszym lub większym stopniu na wartościach społecznych, które stanowią podstawowy budulec kształtowania się postawy. Do czynników wpływających na kształtowanie się postawy zalicza się również wpływ podstawowych grup społecznych. W każdym środowisku społecznym istnieją pewne normy społeczne, zwyczaje, obyczaje, wierzenia, praktyki wychowawcze, rozpowszechniane przekonania, które często są uprzedzeniami i bezpośrednio wpływają na kształtowanie się postaw.
Bezpośredni wpływ na kształtowanie się postaw mają małe grupy społeczne np.: zbiór ludzi połączonych ze sobą więzią społeczną, więź zaś stanowią kontakty i stosunki, w które wchodzą ze sobą.
Jedną z podstawowych grup społecznych wpływających na kształtowanie się postaw jest rodzina. Rodzice mają znaczny wpływ na kształtowanie się postaw i zachowanie się dziecka, ponieważ zaspokajają jego potrzeby. Rodzice posiadają odpowiednie doświadczenie społeczne, wiedzę i dojrzałość umysłową.
Duży wpływ rodziców na dziecko wynika również stąd, iż są oni pierwszymi osobami oddziaływującymi na jego psychikę. Oddziałują oni na dziecko w okresie, kiedy jego psychika jest bardzo plastyczna.
Rodzina więc, przekazuje dziecku wartości społeczne, normy moralne, obyczajowe, wierzenia religijne i różne stereotypy społeczne, przez co kształtuje jego postawy.
Ważnym czynnikiem wpływającym na kształtowanie się postaw jest wiedza. Wiedza sprzyja formowaniu się postaw mało stereotypowych, likwidacji uprzedzeń i przesądów, kształtowaniu się tolerancji i postaw adekwatnych do rzeczywistości. Można stwierdzić, iż przesądy, stereotypy, nieracjonalne przekonania rozpowszechnione są głównie w społeczeństwach o niskim stopniu wiedzy. Wiedza ma więc duże znaczenie w procesie kształtowania się postaw.
Innym czynnikiem wpływającym na kształtowanie się postaw jest płeć. Z płcią wiążą się określone właściwości anatomiczne, fizjologiczne i psychiczne. Można sądzić, iż charakterystyczne dla każdej płci cechy budowy ciała, funkcje organizmu i tempo rozwoju wpływają na różnice we właściwościach psychicznych. Należy tu podkreślić, że z płcią wiążą się ukształtowane historycznie wzory osobowe, role i zachowania społeczne, które również wpływają na kształtowanie się postaw.
W konsekwencji odrębnych wzorów osobowych i stosowanych metod wychowania kształtują się odmienne właściwości osobowości dziewcząt i chłopców. Tak, więc dziewczęta są z natury mniej impulsywne, bardziej opanowane, łatwo ulegają wpływom środowiska, są sugestywne i lękliwe. Chłopcy natomiast charakteryzują się większa dynamiką, impulsywnością, pewnością siebie, tendencją do nonkonformizmu i agresją. Wymienione wyżej cechy osobowości obu płci mają duże znaczenie i wpływ na kształtowanie się postaw.
Do czynników, które w istotnym stopniu kształtują charakter postaw społecznych można również zaliczyć wiek. Mówiąc o wieku jako o czynniku rozwoju postawy, mamy na myśli dokonujące się w ciągu życia jednostki zmiany w oddziaływaniu środowiska zewnętrznego oraz przemiany wewnętrzne.
Rola wieku w ujawnianiu postaw wiąże się ze zmianą stawianych przed jednostką zadań, pełnionych ról społecznych oraz jej kontaktów z innymi osobami i grupami społecznymi. Wraz z wiekiem zmienia się kierunek i rodzaj postaw.
W odniesieniu do osób niepełnosprawnych czynnikami wpływającymi na kształtowanie się do nich postaw społecznych są m.in.:
kontakty interpersonalne z osobami niepełnosprawnymi;
rodzaj upośledzenia.
Podejmowanie kontaktów interpersonalnych z osobami niepełnosprawnymi to bardzo ważny czynnik, który decyduje o postawach społecznych wobec tych osób.
Na podstawie wyników badań naukowców można przyjąć, że postawy osób pełnosprawnych wobec niepełnosprawnych, z którymi istniały jakiekolwiek bezpośrednie kontakty, częściej miały charakter pozytywny niż negatywny. Czynnikami wpływającymi dodatnio na zmianę postawy wobec jednostek niepełnosprawnych z negatywnej na pozytywną były powtarzające się kontakty z osobami odchylonymi od normy.
Rodzaj upośledzenia osób niepełnosprawnych to kolejny czynnik, wpływający na tworzenie się postaw wobec osób odchylonych od normy. Na pozytywną czy negatywną postawę wpływa więc nie tyle rodzaj upośledzenia, co jego widoczność i stopień ciężkości zaburzenia funkcji organizmu. Początkowo widok uszkodzenia ciała i upośledzenia jego funkcji znajduje się w centrum uwagi jako coś odmiennego, wzbudzając przykre uczucia, a także ciekawość. Odtrącenie osoby kalekiej przypisuje się faktowi, że jest ona odmienna od innych. Odmienność innej osoby pod względem fizycznym stwarza niepokój, ponieważ nie odpowiada dobrze uporządkowanemu obrazowi ciała.
Tak wiec rodzaj upośledzenia to bardzo ważny czynnik wpływający bezpośrednio na tworzenie się postaw negatywnych wobec osób niepełnosprawnych.
Wymienione powyżej czynniki wpływające na kształtowanie się postaw do ludzi niepełnosprawnych warunkują powstanie nastawień społecznych do osób odchylonych od normy.
Czynnikami wpływającymi dodatnio na zmianę postaw wobec jednostek niepełnosprawnych z negatywnej na pozytywną są:
kontakty interpersonalne z osobami odchylonymi od normy:
wiedza (pedagogiczna, medyczna, humanistyczna i filozoficzna).