Co dalej z BSE - elementy przyszłościowe
W związku z tym, iż wiele elementów związanych z etiopatogenezą i epidemiologią tej choroby nie zostało do końca poznanych, trudno jest jednoznacznie przewidywać formy i częstotliwość jej występowania na naszym kontynencie. Czarnym scenariuszem byłoby wystąpienie jej (CJDv) w Wielkiej Brytanii u ponad 100 tysięcy mieszkańców, czego nie wyklucza szereg epidemiologów tego kraju. Byłby to prawdziwy kataklizm, który dodatkowo obciążył by sumienia niektórych członków rządu oraz ekspertów Wielkiej Brytanii.
Aktualnie nie dysponuje się żadną formą szczepionki, która mogłaby skutecznie zapobiegać BSE. Nie ma też skutecznych leków, aczkolwiek trwają bardzo intensywne badania nad ich wyprodukowaniem.
Zasadnicze elementy profilaktyki wiążą się przede wszystkim z szybką i adekwatną diagnostyką BSE u bydła (również przyżyciowo). Konieczna jest także ekologiczna reorientacja rolnictwa w krajach EU; dotyczy to zarówno farmerów jak i konsumentów /18/. Z trawożernego bydła uczyniono "kanibali", w rezultacie recyklingu, w którym "krowa zjada krowę". Pogwałcono w ten sposób elementarne prawa natury. Ten sposób chowu zwierząt należy bezzwłocznie przerwać. Recykling w zakażeniach prionami ma swoja smutną historię. Pierwszy opisał to zjawisko Gajdusek /6,7/, kiedy to w wyniku ludożerstwa u mieszkańców szczepu Fóre pojawiły się groźne zakażenia prionowe, określone jako Kuru. W przypadku encefalopatii norek (Transmissible mink encephalopathy - TME), brano pod uwagę możliwość zakażenia w rezultacie zjadania słabszych osobników przez zwierzęta z tego samego stada. Nie wyklucza się także zakażeń pokarmowych u dzikich przeżuwaczy (zwłaszcza jeleni), zjadających poronione płody i błony płodowe (Chronic wasting disease - CWD). Dotyczy to również owiec (Scrapie).
Jednym z doraźnych sposobów zapewnienia "zdrowej" wołowiny na rynkach europejskich może być import tego mięsa z krajów wolnych od BSE. Krajem takim jest obecnie, jeden z największych producentów wołowiny na świecie - Argentyna. W państwie tym, ze względu na sposób chowu bydła (najczęściej ras mięsnych), które praktycznie od urodzenia przebywa na specjalnie przygotowanym pastwisku, nie stosuje się w żywieniu dodatków paszowych w postaci mączek mięsno-kostnych. Taki system żywienia byłby w tym kraju po prostu nieekonomiczny. Niezależnie od tych elementów, w okresie 1992 - 2000 przeprowadzono ogromną akcję, polegającą na badaniu mózgów zwierzęcych na obecność prionów bydlęcych (PrPBSE) i owczych (PrPSc). Badaniom poddano 7510 mózgów zwierząt padłych lub ubitych /1,2/. W kierunku BSE przebadano 5572 krowy, 21 lam, 75 jeleni, 63 norki i 34 koty domowe. Natomiast na obecność prionu PrPSc (Scrapie), przetestowano 1580 mózgów owczych i 165 kozich. Należy podkreślić, iż 881 prób pochodziło od zwierząt padłych z objawami nerwowymi (808 od krów, 28 od kotów, 24 od kóz, 21 od owiec). Stosowano testy, będące modyfikacją Western-blot (CLV, R4) oraz testy immunohistologiczne. W żadnym przypadku nie uzyskano wyników świadczących o obecności prionów, w związku z czym uznano ten kraj za wolny od BSE i Scrapie. Badania były realizowane we wszystkich prowincjach przez zespół specjalistów, liczący 200 osób (kierownik dr Bernardo Carillo). Wiodącymi ośrodkami były: Centro Antirrábico de Resistencia-Chaco oraz Laboratio del INTA-Azul. Ponadto, uczestniczyło w tym programie szereg innych laboratoriów INTA (Instytutu Rolniczego), SENASA oraz zespół badawczy z Academia National de Agronomía y Veterinaria de Buenos Aires /1/.
Import wołowiny z Argentyny jest aktualnie realizowany przez Holandię i na małą skalę przez Francję.
W Polsce do tej pory klinicznie i w wyniku bardzo wycinkowych badań laboratoryjnych prób mózgu ubitych zwierząt, nie stwierdzono BSE. Badania te realizowane są głównie przez Państwowy Instytut Weterynarii w Puławach. Kraj nasz jest jednak traktowany przez ekspertów Unii Europejskiej jako terytorium pewnego ryzyka. Być może jest to związane z krótkotrwałym importem mączek mięsno-kostnych z krajów EU z przeznaczeniem na paszę dla bydła. Nie trzeba podkreślać, iż wystąpienie BSE w Polsce byłoby prawdziwą katastrofą, zarówno w kontekście epidemiologicznym, jak i ekonomicznym.