Rehabilitacja społeczna

Jest to proces, który ma na celu przywrócenie samodzielności społecznej osobie, która w wyniku niepełnosprawności jest jej pozbawiona. Ten rodzaj rehabilitacji obejmuje również edukację osób zdrowych w zakresie umożliwiającym zrozumienie potrzeb osób niepełnosprawnych i akceptację ich jako pełnoprawnych członków społeczeństwa. Rehabilitacja społeczna zmierza do najpełniejszej integracji osoby niepełnosprawnej z rodziną, środowiskiem pracy i społeczeństwem jako całością.

Rehabilitacja społeczna w instrumentach polityki państwa

PFRON - zadania rehabilitacji społecznej

• Tworzenie i wspieranie działalności warsztatów terapii zajęciowej

• Finansowanie uczestnictwa osób niepełnosprawnych i ich opiekunów w turnusach rehabilitacyjnych

• Wspieranie sportu, kultury, turystyki i rekreacji osób niepełnosprawnych

• Likwidacja barier architektonicznych, technicznych i w komunikowaniu się, zakup sprzętu rehabilitacyjnego

• Zaopatrzenie w przedmioty ortopedyczne i środki pomocnicze przyznawane osobom niepełnosprawnym

• Prowadzenie okresowych programów celowych na konkretne działania w zakresie rehabilitacji społecznej

Rehabilitacja społeczna w działaniach instytucji pozarządowych

• Rehabilitacja podstawowa osób niepełnosprawnych

• Udzielanie pomocy rzeczowej i materialnej

• Promocja i wsparcie zatrudnienia osób z niepełnosprawnością

• Lobbing na rzecz środowiska osób niepełnosprawnych i ochrona ich interesów

• Animowanie grup samopomocowych (grup wsparcia)

• Sprzyjanie integracji osób niepełnosprawnych poprzez obecność tej tematyki w środkach masowego przekazu

• Działania o charakterze naukowo - oświatowym

• Organizowanie imprez sportowych, kulturalnych, turystycznych, turnusów rehabilitacyjnych dla osób niepełnosprawnych

Podstawy prawne rehabilitacji

Konstytucja RP z dn. 2.04.1997 (Dz. U. nr 78, poz. 483)

Ustawa z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnieniu osób niepełnosprawnych (Dz. U. 1997 r. , nr 123, poz. 776)

Ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. 2004 r., nr 64, poz. 593 z późń. Zm.)

Ustawa z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego (Dz. U. 1994 r., nr 111, poz. 535 z późń. Zm.)

Ustawa z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. 2008 r., nr 164, poz. 1027)

Ustawa z dnia 11 kwietnia 2007 r. o zmianie ustawy o systemie oświaty (Dz. U. 2007 r., nr 80, poz. 542)

Literatura

Wybrane zagadnienia rehabilitacji osób niepełnosprawnych dla studentów pedagogiki, (red.) W. Troszczyńska - Nakonieczna, Legnica, Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa im. Witelona, 2010.

Kukla D., Duda W., Czerw - Bajer M., Osoby niepełnosprawne w systemie edukacji i poradnictwa zawodowego. Warszawa, Difin, 2011.

Pytania kontrolne:

1. Definicja słowa „rehabilitacja”

2. Jakie są cele rehabilitacji?

3. Jakie są rodzaje rehabilitacji?

4. Scharakteryzuj znane ci rodzaje rehabilitacji

5. Wymień podstawowe polskie akty prawne regulujące kwestie rehabilitacji osób niepełnosprawnych

Model zdrowej rodziny z dzieckiem pełnosprawnym

podmiotowość- to odrębność psychofizyczna, określone potrzeby, zainteresowania, cele; zdrowa rodzina zapewnia warunki do kształtowania się podmiotowości wszystkim jej członkom (zwłaszcza dzieciom)

więzi emocjonalne - silne, pozytywne, łączące wszystkich członków rodziny

spójny system norm i wartości - to naczelne zasady, które porządkują rytm codziennego życia członków rodziny, pomagają w wychowywaniu dzieci

plastyczność - umiejętność dostosowania zachowania każdego członka rodziny do specyfiki sytuacji, w jakiej aktualnie się ona znalazła

stabilność - stałość emocjonalna i materialna, jako podstawa poczucia bezpieczeństwa wszystkich członków rodziny

komunikacja interpersonalna - sposoby porozumiewania się między członkami rodziny

Model rodziny z dzieckiem niepełnosprawnym

Podmiotowość	Zostaje ograniczona; członkowie rodziny mają trudności z dostosowaniem się do nowych warunków
Więzi emocjonalne	Wystąpienie silnych, przykrych emocji, szoku, kryzysu emocjonalnego, pozornego przystosowania się i wreszcie akceptacji
Plastyczność	Zmiana systemu wartości „z mieć na być”, celów życiowych, oczekiwań związanych z dzieckiem
Stabilność	Następuje destabilizacja: życia emocjonalnego, społecznego, aksjologicznego, sfery ekonomicznej; utrata poczucia bezpieczeństwa, chaos
Komunikacja interpersonalna	Komunikacja staje się jednokierunkowa (dziecko niepełnosprawne może mieć trudności z komunikowaniem się) brak komunikacji = brak więzi
Poprawna percepcja	Zaburzona równowaga wewnętrzna rodziny; dziecko niepełnosprawne staje się „centrum”; zaburzone relacje z otoczeniem

Niepełnosprawność w rodzinie jest…

• Zdarzeniem niepożądanym powodującym złe skojarzenia

• Prowadzi do zmian w funkcjonowaniu wszystkich członków rodziny w różnych obszarach ich aktywności

• Wymaga szczególnego wysiłku adaptacyjnego

Zagubione rodzicielstwo… Rodzice i dziecko z niepełnosprawnością

Zagubienie rodzice - dziecko niepełnosprawne

• Zaburzenie relacji interpersonalnych (dziecko zachowuje się w sposób niezrozumiały dla rodziców; trudno jest nawiązać z nim kontakt emocjonalny; rodzice są często nadopiekuńczy hamując samodzielność dziecka; rehabilitacja i walka o zdrowie dominują w kontaktach rodzice - dziecko)

Zagubienie rodzic - rodzic (mąż - żona)

• Konflikty między rodzicami prowadzące do oddalenia psychicznego i fizycznego

• Trudności w zaspokojeniu potrzeb innych zdrowych dzieci

• Brak wsparcia i niezrozumienie ze strony bliskich i dalszych krewnych

Zagubienie rodzice - osoby obce

• Rodzice czują się opuszczeni przez znajomych i odrzuceni przez otoczenie

• Dominujące uczucia: poczucie krzywdy, osamotnienie, obcość, oddalenie się od ludzi

Zagubienie w sobie

• Wynika z konieczności ograniczania lub rezygnacji z własnych marzeń, planów, potrzeb psychicznych z powodu wyczerpania zasobów finansowych lub ograniczeń własnej aktywności

Zagubienie w przestrzeni

• Dotyczy ograniczonej ilości miejsc publicznych, w których rodzice mogą swobodnie przebywać ze swoim dzieckiem

Zagubienie w czasie

• Rodzice nie wybiegają myślami w przyszłość, ani nie wspominają przeszłości - obie rzeczywistości są bolesne

Inne macierzyństwo

Macierzyństwo realizowane wobec dziecka niepełnosprawnego jest trudne, ponieważ:

• Oznacza dla matki zasadniczą i trwałą zmianę w jej egzystencji i sytuacji życiowej

• Głęboki kryzys emocjonalny jest jej udziałem przez pierwsze miesiące a nawet lata od urodzenia dziecka

• Matka jest zmuszona przeżyć utratę ideału, którym miało być narodzone dziecko; rodzice marzą o sukcesach swoich dzieci, dla wielu matek dzieci niepełnosprawnych sukcesem jest, gdy dziecko osiągnie samodzielność w zakresie czynności samoobsługowych

• Matka przyjmuje na siebie wiele absorbujących obowiązków, które powodują zmęczenie i stres potęgowany brakiem postępów rozwojowych dziecka, a także lękiem o jego przyszłość

• Matka wie, że dziecko, zwłaszcza niepełnosprawne intelektualnie, będzie oczekiwało jej opieki stale, a ona sama nie będzie mogła liczyć na jego opiekę w okresie starości

• Trudności są potęgowane przez zbyt małe wsparcie społeczne, prawne i ekonomiczne, co utrudnia wspomaganie rozwoju dziecka w kierunku autonomii i pełnej przydatności społecznej

• Matka dziecka z niepełnosprawnością żyje z poczuciem odmienności - z jednej strony spotyka się z pozornym poparciem dla integracji, z drugiej z odrzuceniem, litością, niezdrową fascynacją innością swojego dziecka

• Matka kosztem ogromnego wysiłku psychicznego, rezygnując z własnych potrzeb, często zaniedbując pozostałych członków rodziny walczy o normalność dziecka niepełnosprawnego, co staje się dla niej głównym celem życia

• Nadmierne obciążenie matki może prowadzić do jej psychofizycznego wyczerpania w postaci „zespołu wypalenia się sił” - objawy: dystans emocjonalny wobec dziecka, utrata wiary w kompetencje macierzyńskie, negatywny obraz dziecka i emocjonalne odtrącenie go

Inne ojcostwo

• Ojcowie zbyt często nie wypełniają przypisanych sobie ról względem dziecka niepełnosprawnego i całej rodziny

• Zdrowe dziecko jest dla ojca źródłem radości i dumy, staje się przyczyną budowania jego tożsamości ojcowskiej; niepełnosprawne dziecko nie potrafi utrzymać ojcowskiej miłości, jest powodem rozczarowania i zawodu

• Ojciec mocno przeżywa niepełnosprawność dziecka, ale robi to w sposób powściągliwy; nie jest włączany w zadania wychowawcze przez żonę, dlatego z czasem jego obecność staje się drugoplanowa

• Wyrazem przeżywania negatywnych emocji przez ojca jest: zamykanie się w świecie własnych spraw, brak zainteresowania kontaktem z dzieckiem, utrata więzi małżeńskiej

Inne braterstwo

• Dzieci zdrowe wychowujące się w rodzinie z dzieckiem niepełnosprawnym mogą czuć się: zaniedbywane, odrzucone, stawia im się zbyt wysokie wymagania, szybko muszą stać się odpowiedzialne i samodzielne

• Dzieci czują się zobowiązane do udzielania rodzicom wsparcia emocjonalnego

• Bywają osamotnione w rozwiązywaniu swoich problemów, mają wiele pytań na temat choroby brata/siostry, ale milczą, by nikogo nie urazić

• Dzieci czasem wstydzą się swojego niepełnosprawnego rodzeństwa, co powoduje w nich poczucie winy, zakłopotanie

• Obecność dziecka niepełnosprawnego w rodzinie może budować również postawy empatyczne i uczyć właściwych zachowań społecznych

• Wzorem zachowań dla dziecka zdrowego są zachowania rodziców względem osoby niepełnosprawnej

• Akceptacja dziecka niepełnosprawnego przez rodziców, ich pozytywny stosunek do niego, realizacja własnych potrzeb i pragnień pozostałych dzieci sprzyjają dobrym stosunkom pomiędzy rodzeństwem i dają nadzieję na prawidłowy rozwój dzieci

Rodzina z dzieckiem niepełnosprawnym słuchowo - statystyka

• W Polsce rodzi się 0.2% - 0.4% noworodków z problemami w sferze słyszenia (po upływie roku wskaźnik ten wzrasta od 0.5%- 1% - niektóre zaburzenia objawiają się później)

• W Polsce żyje około 4 milionów osób z różnymi uszkodzeniami słuchu

• Liczba dzieci niesłyszących to 70 - 90 tysięcy

• Około 20% dzieci w wieku szkolnym ma problemy ze słuchem

Rodzina

podmiotowość

Więzi emocjonalne

Plastyczność

Stabilność

komunikacja

Normy i wartości

---