ŹRÓDŁA PRAWA

1. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej

2. Ustawy

3. Ratyfikowane umowy międzynarodowe

4. Rozporządzenia

5. Akty prawa miejscowego (stanowione przez organy samorządu terytorialnego oraz terenowe organy administracji rządowej np. regulamin określający wysokość dodatków do wynagrodzenia, tryb i kryteria przyznawania nagród dla nauczycieli, wysokość środków na pomoc zdrowotna dla nauczycieli)

Hierarchia aktów prawnych

1. Konstytucja RP

2. Ustawy (Sejm i Senat)

3. Rozporządzenia (Rada Ministrów, minister)

4. Uchwały (jednostki samorządu - np. rada miasta, rada gminy)

5. Wewnątrzzakładowe źródła prawa pracy (zakładowe i ponadzakładowe układy zbiorowe, regulaminy, porozumienia zbiorowe)

6. Postanowienia aktów prawnych niższego rzędu nie mogą być mniej korzystne, niż te zawarte w aktach wyższego rzędu

PODSTAWOWE AKTY PRAWNE W OŚWIACIE

1. Ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta nauczyciela Dz.U z 2006 r. nr 97, poz. 674 (ze zmianami)

2. Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty Dz.U. z 2004 r. nr 256, poz. 2572 (ze zmianami)

3. Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks Pracy Dz. U. z 1998 r. nr 21, poz. 94 (ze zmianami)

4. Ustawa z dnia 22 marca 1990 r. o pracownikach samorządowych Dz.U. z 2001 r. nr 142, poz. 1593 (ze zmianami)

5. Ustawa z dnia 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych Dz.U. z 2001 r. nr 79, poz.854 (ze zmianami)

6. Ustawa z dnia 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych Dz.U. z 1996 r. nr 70, poz. 335 (ze zmianami)

Inne ustawy

• Ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej Dz.U. z 2004 r. nr 99, poz. 1001 (ze zmianami)

• Ustawa z dnia 26 października 1982 r. o postępowaniu w sprawach nieletnich Dz.u. z 2002 r. nr 11, poz. 109 (ze zmianami)

• Ustawa z dnia 13 kwietnia 2007 r. o Państwowej Inspekcji Pracy Dz.U. nr 89, poz. 58 (ze zmianami)

• Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny Dz.U. nr 88, poz. 553 (ze zmianami)

• Ustawa z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z funduszu ubezpieczeń społecznych Dz.U. z 2004 r. nr 39, poz. 353

KARTA NAUCZYCIELA

• Obowiązki nauczycieli (art.6)

• Ocena pracy nauczyciela (art.6) rozp MEN z 2.11.2000 w sprawie kryteriów i trybu dokonywania oceny pracy nauczyciela (…)

• Obowiązki dyrektora (art.7)

• Wymagania kwalifikacyjne (art. 9)rozp.MENiS w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli (…)

• Awans zawodowy (art.9a) rozp. MENiS w sprawie uzyskiwania stopni awansu zawodowego przez nauczycieli (…)

• Nawiązanie i rozwiązanie stosunku pracy (art. 10-28)

• Warunki pracy i wynagrodzenie (art. 29-40) rozp.MENiS w sprawie w sprawie wysokości minimalnych stawek wynagrodzenia zasadniczego nauczycieli (…), regulaminy jst

• Czas pracy nauczyciela (art. 42) uchwała jst

• Nagrody jubileuszowe (art. 47) rozp.MENiS w sprawie szczegółowych zasad ustalania okresów pracy i innych okresów uprawniających nauczyciela do nagrody jubileuszowej (…)

• Dodatkowe wynagrodzenie roczne (art.48)ustawa o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym dla pracowników jednostek sfery budżetowej

• Nagrody (art. 49) rozp. MEN w sprawie trybu i kryteriów przyznawania nagród dla nauczycieli za ich osiągnięcia dydaktyczno-wychowawcze + uchwała jst

• Medal KEN (art. 51) rozp.MEN w sprawie szczegółowych zasad nadawania Medalu Komisji Edukacji Narodowej (…)

• Fundusz socjalny (art. 53) ustawa o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych, rozporządzenie MPiPS w sprawie ustalania przeciętnej liczby zatrudnionych w celu naliczenia odpisu na zfśs

• Dodatek wiejski i mieszkaniowy (art. 54)uchw. Jst + rozp.MEN w sprawie wysokości oraz szczegółowych zasad przyznawania i wypłacania nauczycielskiego dodatku mieszkaniowego (…)

• Zasiłek na zagospodarowanie (art.61)

• Ochrona w związku z pełnieniem obowiązków służbowych (art. 63)ustawa Kodeks Karny

• Urlopy (art. 64- 70) rozp.(2) Rozporzadzenie MENiS w sprawie szczegółowych zasad ustalania wynagrodzenia oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy

• Dokształcanie zawodowe (art.70a) rozp.MENiS w sprawie podziału środków na wspieranie doskonalenia zawodowego nauczycieli (…)

• Pomoc zdrowotna (art. 72)

• Urlop zdrowotny (art. 73) rozp.Min.Zdrowia w sprawie orzekania o potrzebie udzielania nauczycielowi urlopu dla poratowania zdrowia (…)

• Dzień Edukacji Narodowej (art.74)

• Odpowiedzialność dyscyplinarna (art. 75-85) rozp. MEN w sprawie komisji dyscyplinarnych dla nauczycieli i trybu postępowania dyscyplinarnego

• Uprawnienia emerytalne (art. 86-90)ustawa o emeryturach i rentach z FUS

• Przepisy szczególne (art.91a-91d) Ustawa o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego, Ustawa o zasadach uznawania nabytych w państwach członkowskich Unii Europejskiej kwalifikacji do wykonywania zwodów regulowanych

Nawiązanie stosunku pracy na podstawie Karty nauczyciela

• Stażysta - umowa o pracę na 1 rok

• Kontraktowy - umowa o pracę na czas nieokreślony

• Mianowany - na podstawie mianowania

• Dyplomowany - na podstawie mianowania

• Art.10, ust.7 - umowa na czas określony jeśli wynika to z organizacji nauczania lub zastępstwa nauczyciela

• Zatrudnienie nauczyciela bez kwalifikacji - za zgodą nadzoru pedagogicznego

Rozwiązanie stosunku pracy

• Art. 20 - z przyczyn leżących po stronie pracodawcy (likwidacja, zmiany organizacyjne) - możliwość przejścia w 6-miesięczny stan nieczynny w przypadku zmian organizacyjnych, odprawa 6-miesięczna dla nauczycieli zatrudnionych na podstawie mianowania, na umowie o pracę - jak w ustawie o szczególnych zasadach rozwiązywania (…) z przyczyn niedotyczacych pracowników

• Art. 23 - z innych przyczyn (n-l mianowany)

• Art. 26 - wygaśnięcie stosunku pracy z mocy prawa (dyscyplinarne, skazanie itp.)

• Art. 27 - z nauczycielem zatrudnionym na umowie o pracę

Kodeks Pracy - stosowanie do nauczycieli

• Art.91c KN - w zakresie spraw wynikających ze stosunku pracy, nieuregulowanych przepisami ustawy, mają zastosowanie przepisy Kodeksu Pracy (np. przepisy dotyczące kobiet w ciąży, zakaz wypowiedzenia stosunku pracy pracownikowi, któremu do osiągnięcia wieku emerytalnego brakuje nie więcej niż 4 lata, terminy rozwiązywania umowy o pracę na czas określony i nieokreślony, terminy wnoszenia odwołania do sądu pracy, wypowiedzenie warunków pracy i płacy (art..42k.p.), rozwiązywanie umowy o prace bez wypowiedzenia z winy pracownika, rozwiązanie przez nauczyciela umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracodawcy (art..55 k.p.), ochrona wynagrodzenia (art..84-91 k.p.) - termin wypłaty, potrącenia za zgoda i bez zgody pracownika, wypłata do rąk lub na konto, obowiązek zapłaty za wykonaną pracę, wynagrodzenie za czas choroby oraz zasiłek chorobowy (art..92k.p.), przestrzeganie zasad bhp, badania okresowe i kontrolne, szkolenie bhp (2373k.p.), wydanie świadectwa pracy (art..97 k.p.)

Regulacje prawne stosunku pracy pracowników niepedagogicznych

• Ustawa z dnia 21 listopada2008 o pracownikach samorządowych Dz.U. nr 223, poz. 1458

• Ustawa Kodeks Pracy

• Rozporządzenie Rady Ministrów z 18 marca 2009 r. w sprawie wynagradzania pracowników samorządowych Dz.U. nr 50, poz. 398

Układy zbiorowe i regulaminy

Ponadzakładowy układ zbiorowy (art.238-241 KP)

• Strony układu

• Właściwy statutowo organ ponadzakładowej organizacji związkowej

• Właściwy statutowo organ organizacji pracodawców

• Uchwalenie regulaminu wynagradzania pracowników nie będących nauczycielami

• Podstawa prawna - art. 39 ustawy o pracownikach samorządowych

• Regulamin uzgadnia dyrektor placówki z organizacją związkową

• Regulamin określa:

maksymalne wymagania kwalifikacyjne

maksymalny poziom wynagrodzenia zasadniczego

wysokość i warunki wypłacania premii

wysokość dodatku specjalnego

warunki waloryzacji (podwyższania) wynagrodzenia

Uprawnienia socjalne pracowników oświaty

• Tworzenie zakładowego funduszu świadczeń socjalnych

Art. 53 ustawy Karta nauczyciela

110%xkwota bazowa (art.30 ust.3 KN) x liczba zatrudnionych w przeliczeniu na pełne etaty

w roku 2009 - 2.395,65

• Dla pracowników niepedagogicznych (ustawa o zfśś) 37,5% przeciętnego wynagrodzenia w roku poprzednim (lub II półroczu)

• W roku 2009 - 1.000,04

• Dla emerytów i rencistów

6,25% przeciętnego wynagrodzenia w roku poprz.

W 2009 r. 166,67 zł

• Dla emerytów i rencistów nauczycieli - art.. 53 KN

• 5% pobieranych przez nich emerytur i rent

• W 2009 r. w Wielkopolsce ok.

• 1.000 zł.

• Gospodarowanie funduszem

• - pracodawca ustala regulamin zfśs i uzgadnia go ze związkami zawodowymi (art. 8 ustawy o zfśs)

• Przeznaczenie środków funduszu:

• Wypoczynek uprawnionych

• Działalność kulturalna i sportowo-rekreacyjna

• Pomoc materialna

• Pomoc na cele mieszkaniowe

• Wypoczynek dzieci i młodzieży

(członków rodziny uprawnionych)

• Wypłata świadczenia urlopowego (art.3 ustawy o zfśś)

• Układy zbiorowe a fundusz socjalny (art.4)

• Kryteria przyznawania świadczeń:

• - sytuacja materialna

• - sytuacja zdrowotna

• - sytuacja rodzinna

Dyrektor szkoły jako pracodawca

• art. 39 ust. 3 Dyrektor jest kierownikiem zakładu pracy dla zatrudnionych w szkole lub placówce nauczycieli i pracowników niebędących nauczycielami. Dyrektor w szczególności decyduje w sprawach:

• Zatrudniania i zwalniania nauczycieli oraz innych pracowników placówki

• Przyznawania nagród oraz wymierzania kar porządkowych

• Występowania z wnioskami, po zasięgnięciu opinii rady pedagogicznej i rady szkoły lub placówki, w sprawach odznaczeń, nagród lub innych wyróżnień dla nauczycieli i innych pracowników

Art. 94 - 97 Kodeksu Pracy - obowiązki pracodawcy

Pracodawca jest obowiązany w szczególności:

• Zaznajamiać pracowników z zakresem ich obowiązków, sposobem wykonywania pracy na stanowiskach oraz ich podstawowymi uprawnieniami

• Organizować pracę w sposób zapewniający pełne wykorzystanie czasu pracy, jak również osiąganie przez pracowników wysokiej wydajności i należytej jakości pracy

• Organizować pracę w sposób zapewniający zmniejszenie uciążliwości pracy, zwłaszcza pracy monotonnej i pracy w ustalonym z góry tempie,

• Przeciwdziałać dyskryminacji w zatrudnieniu, w szczególności ze względu na płeć, wiek, niepełnosprawność, rasę, religię, narodowość, przekonania polityczne, przynależność związkową, pochodzenie etniczne, wyznanie, orientację seksualną, a także ze względu na zatrudnienie na czas określony lub nieokreślony albo w pełnym lub niepełnym wymiarze czasu pracy

• Zapewnić bezpieczne i higieniczne warunki pracy oraz prowadzić systematyczne szkolenie pracowników w zakresie bhp

• Terminowo i prawidłowo wypłacać wynagrodzenie

• Ułatwiać pracownikom podnoszenie kwalifikacji zawodowych

• Zaspokajać w miarę posiadanych środków socjalne potrzeby pracowników

• Stwarzać pracownikom (absolwentom szkół) warunki sprzyjające przystosowaniu się do należytego wykonywania pracy

• Stosować obiektywne i sprawiedliwe kryteria oceny pracowników oraz wyników ich pracy

• Prowadzić dokumentację w sprawach związanych ze stosunkiem pracy oraz akta osobowe pracownika

• Przechowywać dokumentację w sprawach związanych ze stosunkiem pracy oraz akta osobowe pracowników w warunkach niegrożących uszkodzeniem lub zniszczeniem

• Wpływać na kształtowanie w zakładzie pracy zasad współżycia społecznego

• Pracodawca udostępnia pracownikom tekst przepisów dotyczących równego traktowania

• Pracodawca jest obowiązany informować pracowników o możliwości zatrudnienia w pełnym lub niepełnym wymiarze czasu pracy, a pracowników zatrudnionych na czas określony - o wolnych miejscach pracy

• Pracodawca jest obowiązany przeciwdziałać mobbingowi.

• Mobbing oznacza działania lub zachowania dotyczące pracownika lub skierowane przeciwko pracownikowi, polegające na uporczywym i długotrwałym nękaniu lub zastraszaniu pracownika, wywołujące u niego zaniżoną ocenę przydatności zawodowej, powodujące lub mające na celu poniżenie lub ośmieszenie pracownika, izolowanie go lub wyeliminowanie z zespołu pracowników

• W związku z rozwiązaniem lub wygaśnięciem stosunku pracy pracodawca jest zobowiązany niezwłocznie wydać pracownikowi świadectwo pracy

Współdziałanie ze związkami zawodowymi

• Uprawnienia Zakładowych (międzyzakładowych) organizacji związkowych wynikające z ustawy o związkach zawodowych (opiniowanie i uzgadnianie)

• - uprawnienia dotyczące interesów zbiorowych

• - uprawnienia dotyczące indywidualnych spraw pracowników

• Układy zbiorowe pracy (zakładowe i ponadzakładowe)

• Regulaminy pracy i regulaminy wynagradzania

• Regulaminy zakładowego funduszu świadczeń socjalnych

• Spory zbiorowe

• Społeczna Inspekcja Pracy

Rozpatrywanie sporów ze stosunku pracy

• 1. Dochodzenie roszczeń przez pracownika

• a/ polubowne załatwianie sporu ze stosunku pracy - komisje pojednawcze

• b/ dochodzenie roszczeń na drodze sądowej

• - odwołanie od wypowiedzenia umowy o pracę (7 dni od doręczenia pisma)

• - żądanie przywrócenia do pracy lub odszkodowania (14 dni od doręczenia zawiadomienia o rozwiązaniu lub wygaśnięciu stosunku pracy)

• - żądanie nawiązania stosunku pracy (14 dni od doręczenia zawiadomienia o odmowie przyjęcia do pracy)

Przywrócenie terminu - wnosi się do sądu pracy w ciągu 7 dni od ustania przyczyny uchybienia terminu

Sądy Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

• Sądy pracy rozpatrują spory ze stosunku pracy. Podstawą dochodzenia jest niewykonanie lub nienależyte wykonanie przez jedną ze stron stosunku pracy zobowiązań wynikających z łączącego strony stosunku prawnego. Spory obejmują m.in..

• - rozwiązanie lub wygaśnięcie stosunku pracy

• - wypowiedzenie warunków pracy lub płacy

• - nawiązanie stosunku pracy

• - wynagrodzenia zasadniczego

• - składników wynagrodzenia za pracę

• - wynagrodzenia za urlop, za czas niezdolności do pracy

• - ekwiwalent za urlop

• - uchylenie kar porządkowych

• - udzielenia i wymiaru urlopów

• - równego traktowania, mobbingu

• - ochrony pracy i in.

• Właściwość instancyjna sądu pracy

• Sąd rejonowy Sąd Okręgowy

• Sąd Okręgowy Sąd Apelacyjny

• Sąd Najwyższy Sąd Najwyższy

• Pozew i pismo procesowe

• Dokładne określenie żądania oraz wartości przedmiotu sporu

• Reprezentowanie pracownika przed sądem pracy

• Koszty postępowania sądowego

System oświaty w Polsce

• Art. 2 Ustawy o systemie oświaty - system oświaty obejmuje:

1. Przedszkola, w tym z oddziałami integracyjnymi, przedszkola specjalne oaz inne formy wychowania przedszkolnego

2. Szkoły

a/ podstawowe, w tym specjalne, integracyjne, dwujęzyczne, z oddziałam integracyjnymi i sportowymi, sportowe i mistrzostwa sportowego

b/ gimnazja, w tym specjalne, integracyjne, dwujęzyczne, z oddziałami integracyjnymi, dwujęzycznymi, sportowymi i przysposabiającymi do pracy, sportowe i mistrzostwa sportowego,

c/ ponadgimnazjalne, w tym specjalne, integracyjne, dwujęzyczne, z oddziałami integracyjnymi, dwujęzycznymi i sportowymi, sportowe, mistrzostwa sportowego, rolnicze, leśne

d/ artystyczne

3. Placówki oświatowo-wychowawcze, w tym schroniska młodzieżowe, umożliwiające rozwijanie uzdolnień i zainteresowań oraz korzystanie z różnych form wypoczynku i organizacji czasu wolnego

3a. Placówki kształcenia ustawicznego, placówki kształcenia praktycznego oraz ośrodki dokształcania i doskonalenia zawodowego, umożliwiające uzyskanie i uzupełnienie wiedzy ogólnej, umiejętności i kwalifikacji zawodowych

3b. Placówki artystyczne - ogniska artystyczne umożliwiające rozwijanie zainteresowań i uzdolnień artystycznych

4. Poradnie psychologiczno-pedagogiczne, w tym poradnie specjalistyczne udzielające dzieciom, młodzieży, rodzicom i nauczycielom pomocy psychologiczno-pedagogicznej, a także pomocy uczniom w wyborze kierunku kształcenia i zawodu

5. Młodzieżowe ośrodki wychowawcze, młodzieżowe ośrodki socjoterapii, specjalne ośrodki szkolno-wychowawcze dla dzieci i młodzieży wymagających specjalnej organizacji nauki, metod pracy i wychowania, a także ośrodki umożliwiające dzieciom i młodzieży, o których mowa w art. 16, ust. 7, a także z upośledzeniem umysłowym z niepełnosprawnościami sprzężonymi realizację odpowiednio obowiązku, o którym mowa w art.14ust. 3, obowiązku szkolnego i obowiązku nauki

7. Placówki zapewniające opiekę i wychowanie uczniom w okresie pobierania nauki poza miejscem stałego zamieszkania

9. Zakłady kształcenia i placówki doskonalenia nauczycieli

10.Biblioteki pedagogiczne

11.Kolegia pracowników służb społecznych

• Organy prowadzące szkoły i placówki (art. 5)

• 1/ jednostki samorządu terytorialnego

• 2/ osoby prawne

• 3/ osoby fizyczne

• 4/ Minister właściwy ds. wewnętrznych i Minister Obrony Narodowej

• 5/ Minister właściwy ds. oświaty i wychowania

• 6/ Minister właściwy ds. rolnictwa

• 7/ Minister właściwy ds. środowiska

• 8/ Minister Sprawiedliwości

Zadania oświatowe

• Art. 5 ust. 5, 5a - 5h oraz art. 5a - obowiązek zapewnienia kształcenia, wychowania i opieki na odpowiednim poziomie kształcenia

• - gminy - przedszkola, szkoły podstawowe, gimnazja

• - powiaty - szkoły podstawowe i gimnazja specjalne, szkoły ponadgimnazjalne

• - samorząd województwa - szkoły, placówki, zakłady kształcenia nauczycieli, kolegia pracowników służb społecznych

• - szkoły resortowe

• - istnieje możliwość prowadzenia szkół i placówek, których prowadzenie nie jest zadaniem własnym, na mocy porozumienia z jednostką samorządu terytorialnego lub ministrem

Organizacja kształcenia i wychowania
w szkole

• Art.58 - 72 Ustawy o systemie oświaty

• Zezwolenie na założenie szkoły, likwidacja szkoły, statut szkoły, połączenie w zespół lub wyłączenie z zespołu, wymagania, jakim powinna odpowiadać placówka ( co zapewnia uczniom)

• - kształcenie specjalne

• - przygotowanie zawodowe

• - kształcenie ustawiczne

• - praktyczna nauka zawodu

• - akredytacja placówek kształcenia ustawicznego

Organizacja kształcenia, wychowania
i opieki

• Nadzór pedagogiczny nad publicznymi i niepublicznymi placówkami oświatowymi sprawuje Kurator Oświaty względnie właściwy minister (art.32 - 34)

• Organ prowadzący sprawuje nadzór nad działalnością szkoły lub placówki w zakresie spraw finansowych i administracyjnych (art. 34a)

• Organ prowadzący powierza stanowisko dyrektora szkoły w drodze konkursu (art.36a) i odwołuje go (art.38.1)

• Uprawnienia dyrektora szkoły - art. 39

• Uprawnienia Rady Pedagogicznej - art. 40 - 43

• Społeczne organy w systemie szkoły - Rada Rodziców, Rada Szkoły, rada oświatowa, samorząd uczniowski, organizacje i stowarzyszenia (art. 45 - 56)

---